Vikipedi:Çıkar çatışması
 | Bu sayfa Vikipedi için bir yönergedir. Sayfanın içeriği, uygulanması gereken bir standart olarak Vikipedistler tarafından benimsenmektedir. Ancak değiştirilmesi mümkündür ve sağduyuyla ele alınması gerekmektedir. Sayfada değişiklik yapmadan önce, bu değişikliklerin Vikipedistlerden onay aldığına emin olun. Uygun görmediğiniz bir madde varsa, tartışma sayfasında sebepleri ile açıkça belirtin. |
 | Ceviz kabuğuna sığacak şekilde bu sayfa: Vikipedi'de kendi çıkarlarınız veya bağlantılı olduklarınızın çıkarları için düzenleme yapmayın. |
| Vikipedi yönergeleri |
|---|
| Davranış |
| Tartışma |
| İçerik |
| Değişiklik |
| Organizasyon |
| Biçem |
| Proje içeriği |
Çıkar çatışması (ÇÇ) düzenlemesi, Vikipedi'ye kendiniz, aileniz, arkadaşlarınız, müşterileriniz, işvereniniz veya mali ilişkiniz olan konular hakkında katkıda bulunmayı içerir. Herhangi bir dış ilişki çıkar çatışmasını tetikleyebilir. Birinin çıkar çatışması olması, o kişinin görüşleri, dürüstlüğü veya iyi niyeti hakkında bir yargı değil, durumun tanımıdır.
ÇÇ düzenlemesi Vikipedi'de kesinlikle önerilmez. Kamu güvenini sarsar, desteklenen bireyler ve şirketler için kamu utancına neden olan riskleri ortadan kaldırır. Bir çıkar çatışmasına sahip kullanıcılar bazen bunun düzenlemelerini etkileyip etkilemediğinin veya ne kadar etkilendiğinin farkında değillerdir. ÇÇ düzenlemesi toplulukta sorun çıkartıyorsa, hizmetliler ilgili hesapları engelleyebilir.
Ücretli değişiklik yapan kullanıcılar da dahil olmak üzere ÇÇ'ye sahip kullanıcıların, maddenin içeriğini değiştirmek istediklerinde bunu ifşa etmeleri beklenir. Belirli bir ücret için düzenleme yapan herkes, kendilerine kimin ödeme yaptığını, müşterilerinin kim olduğunu ve diğer ilgili bağlantıları açıklamalıdır; bu, Wikimedia Vakfı'nın zorunlu tuttuğu bir durumdur. ÇÇ kullanıcılarının, çıkar çatışması bulunan maddeleri doğrudan ve hiçbir açıklama yapmadan düzenlemeleri kesinlikle önerilmez, bunun yerine ilgili maddelerin tartışma sayfalarında yapmak istedikleri değişiklikleri tartışmaya açabilirler. Ancak, yaşayan insanların biyografileri politikası, çok bariz hataların hızla düzeltilmesine izin verir.
ÇÇ düzenlemelerini araştırırken, kullanıcıların kimliklerini istekleri dışında ifşa etmeyin. Vikipedi'nin tacize karşı politikası ve özellikle kişisel bilgilerin ifşa edilmesine yönelik yasak, bu yönergeye göre önceliklidir. ÇÇ düzenlemesini bildirmek için aşağıda bulunan çıkar çatışmalarının nasıl ele alınacağını açıklayan bölümlerdeki tavsiyelere uyun. Bu yönergeyle bağlantılı değişiklikleri olan veya bunları tartışan kullanıcılar, Vikipedi'de düzenleme yapmak için kendilerine ödeme yapılıp yapılmadığını açıklamalıdır.
Vikipedi'nin konumu
[kaynağı değiştir]Vikipedi'nin amacı
[kaynağı değiştir]Bir ansiklopedi olarak Vikipedi'nin misyonu, kamuoyuna tarafsız ve güvenilir bilgiler sunmaktır. Okuyucular, PR platformları değil, konularından bağımsız olarak yazılmış tarafsız maddeler bulmayı umarlar. Maddeler yalnızca Vikipedi'nin içerik politikalarına uygun olmalıdır. Buna bağlı olarak Vikipedi kullanıcıları ansiklopedinin ve okuyucuların çıkarlarını kişisel kaygıların ve çıkarların üzerinde tutmalıdır.
ÇÇ düzenlemesi
[kaynağı değiştir]Herhangi bir çıkar çatışması bulunan kullanıcılar, Vikipedi politikalarını titizlikle takip etmelidir:
- Bağlantınızın bulunduğu maddelerle ilgili düzenleme yaptığınızda çıkar çatışması ilişkinizi ifşa etmelisiniz;
- Bağlantınızın bulunduğu maddeleri hiçbir açıklama yapmadan düzenlemeniz kesinlikle önerilmez;
- Tartışma sayfalarına bir not bırakarak yapmak istediğiniz değişiklikleri önerebilirsiniz, böylece diğer kullanıcılar tarafından gözden geçirilebilir;
- Devriye iseniz çıkar çatışması ilişkinizin bulunduğu madde(ler) için inceleme yapmamalısınız;
- Tartışmaları kısa tutarak diğer kullanıcılara saygı göstermelisiniz.
Vikipedi'deki hiç kimsenin herhangi bir maddenin sahibi olmadığını unutmayın. Vikipedi, siz veya kurum/kuruluşunuzu anlatan bir madde bulunduruyorsa, başkaları konular hakkında bilgi ekleyebilir. Ayrıca, maddeyle ilgili silme talebinde bulunmanız durumunda maddenin kalmasına karar verebilirler.
Ücretli değişiklik
[kaynağı değiştir]Bir kullanıcı, mali ilişki içinde olduğu bir konu hakkında yazarken mali bir çıkar çatışması yaşar. Bu; bir mal sahibi, çalışan, yüklenici, veya yatırımcı olabilir.
Vikipedi'ye katkıda bulunmak için ödeme almak, finansal ÇÇ'nin bir biçimidir; ücretli değişiklik yapan kullanıcıyı işverenlerinin çıkarları ile Vikipedi'nin felsefesi arasında bir çatışmaya sokar. Topluluğu en çok ilgilendiren ücretli değişiklik türü, Vikipedi'yi PR ve pazarlama amaçları için kullanmayı içerir. Bazen "ücretli savunuculuk" olarak adlandırılan bu durum, her zaman müşterinin veya işverenin çıkarlarını yansıttığı için sorunludur.
Wikimedia Vakfı'nın kuralları, tüm ücretli düzenlemelerin ifşa edilmesini gerektirir. Ayrıca, küresel politika gereğince (eğer varsa) kullanıcı sayfanızda tüm ücretli değişiklik ve reklam yaptığınız web sitelerindeki aktif hesaplarınızı belirtmeniz gerekir. Vikipedi'ye yaptığınız katkılarınızdan dolayı tazminat (para, mal veya hizmet) alıyorsanız veya almayı bekliyorsanız, Türkçe Vikipedi'deki politika şöyledir:
- Size kimin ödeme yaptığını, düzenlemelerin kimin adına yapıldığını ve diğer ilgili bağlantıları ifşa etmelisiniz;
- Açıklamayı kullanıcı sayfanızda, ilgili maddelerin tartışma sayfalarında ve konuyla ilgili her tartıştığınızda yapmalısınız;
- Çıkar çatışması ilişkinizin bulunduğu maddeleri açıklama yapmadan düzenlemeniz kesinlikle önerilmez;
- Tartışma sayfalarına bir not bırakarak yapmak istediğiniz değişiklikleri önerebilirsiniz, böylece diğer kullanıcılar tarafından gözden geçirilebilir;
- Devriye iseniz çıkar çatışması ilişkiniz bulunan madde(ler) için inceleme yapmamalısınız;
- Tartışmaları kısa tutarak gönüllülere saygı göstermelisiniz.
Yapılmak istenen düzenlemeler, diğerleriyle aynı standartlara tabidir ve kullanıcılar bunlara göre hareket etmeyi reddedebilir. Hizmetli iseniz, herhangi bir ücretli düzenleme faaliyeti için hizmetli araçlarını kullanmamalısınız (Wikimedia Vakfı veya bağlı bir kuruluş tarafından ödeme yapılan kişiler hariç).
Wikimedia Vakfı kullanım koşulları
[kaynağı değiştir]Wikimedia Vakfı'nın kullanım koşulları, katkıları için ücret alan kullanıcıların işverenlerini ve ilgili bağlantılarını açıklamasını gerektirir.
Bir ÇÇ nasıl ifşa edilir?
[kaynağı değiştir]Herhangi bir çıkar çatışmanızın bulunduğu bir maddeye müdahil olursanız, konuyu ne zaman ve nerede tartışırsanız tartışın, diğer kullanıcılara her zaman bu konu hakkında bilgi vermelisiniz. Bunu yapmak için iki yöntem bulunuyor.
1. Bunu yapmak için bir şablon kullanmak istiyorsanız, ilgili tartışma sayfasının en üstüne {{Bağlantılı editör}} şablonunu yerleştirin, aşağıdaki gibi doldurun ve kaydedin:
| Bağlantılı editör şablonu |
|---|
|
Not: Bunu sizin için başka bir kullanıcının da ekleyebileceğini unutmayın.
2. Ayrıca herhangi bir çıkar çatışmalı düzenlemenin değişiklik özetinde bir açıklama yapabilirsiniz.
3. Kullanıcı sayfanızda belirtmek istiyorsanız {{KullanıcıkutusuÇÇ}} şablonunu kullanabilirsiniz:
| KullanıcıkutusuÇÇ şablonu |
|---|
|
Kullanıcı sayfanızın kaynak düzenleme sekmesini açın ve kodları ekleyin |
Ücretli değişiklik yapan kullanıcılar
[kaynağı değiştir]
Vikipedi'ye yaptığınız katkılarınız için size ödeme yapılıyorsa, size kimin ödeme yaptığını, müşterinin kim olduğunu ve diğer ilişkilerinizi açıkça beyan etmelisiniz. Bunu kullanıcı sayfanızda, ilgili maddelerin tartışma sayfalarında veya değişiklik özetlerinde yapabilirsiniz. Çıkar çatışmanız bulunduğundan, etkileşimde bulunduğunuz herkesin, ücretli değişiklik yaptığınızdan haberdar olmasını sağlamalısınız. Bir tartışma sayfasında ÇÇ'nizi ifşa etmek için bir şablon kullanmak istiyorsanız {{bağlantılı editör (ücretli)}}, şablonunu aşağıdaki gibi doldurun ve kaydedin:
| Bağlantılı editör (ücretli) şablonu |
|---|
|
Çıkar çatışması nedir?
[kaynağı değiştir]Harici bağlantılar ve ilişkiler
[kaynağı değiştir]Vikipedi'yi düzenlerken, bir kullanıcı için öncelikli olan ansiklopedinin çıkarlarını korumaktır. Harici bir ilişkinin bu öncelikli rolü baltaladığı anlaşıldığında, kullanıcının bir çıkar çatışması olduğu söylenebilir.
Kişisel, dini, politik, akademik, yasal veya finansal (bir kripto para birimine sahip olmak dahil) herhangi bir dış ilişki çıkar çatışmasını tetikleyebilir. Buna örnek olarak, bir grup hakkındaki madde grubun yöneticisi tarafından yazılmamalıdır. Biyografiler kişilerin kendisi veya yakınları tarafından yazılmamalıdır. Maddenin konusuyla ilgili rakip olanlar da birbirleriyle ilgili madde yazarken ÇÇ tetiklenebilir.
Çıkar çatışması sadece yanlılık değildir
[kaynağı değiştir]Birinin çıkar çatışması olduğunu belirlemek, durumun açıklamasıdır. Bu, o kişinin ruh hali veya bütünlüğü hakkında bir yargı değildir. Yanlılığın bulunmaması durumunda ÇÇ var olabilir, ÇÇ'nin yokluğunda da yanlılık bulunabilir. İnançlar ve düşünceler yanlı düzenlemeye yol açabilir, ancak bir çıkar çatışması oluşturmazlar. ÇÇ, bir kullanıcının rolleri ve ilişkilerinden ortaya çıkar.
Çıkar çatışması neden bir sorundur?
[kaynağı değiştir]Vikipedi'de, çıkar çatışması olan ve taraflı ifadeler ekleyen kullanıcılar, Vikipedi'nin politikalarını ihlal etme eğilimindedir. Ekledikleri içerik genellikle kaynaksızdır ve yeterli değildir. Değişiklikleri PR amaçlı olup negatif bilgileri atlayarak genellikle tarafsız bakış açısı politikasını ihlal eder. Çıkarlarına hizmet eden içeriği muhafaza etmek için değişiklik savaşı düzenleyebilirler. Birincil kaynakları veya bağımsız olmayan kaynakları aşırı derecede kullanabilirler ve belirli fikirlere çok fazla ağırlık verebilirler.
Gerçek, potansiyel ve görünür çıkar çatışması
[kaynağı değiştir]Bir kullanıcı belirli konulara göre bir çıkar çatışmasına sahiptir, kişi eğer çıkar çatışmasına hizmet eden değişiklikler yaparsa kullanıcının gerçek bir çıkar çatışması bulunduğu söylenebilir.
- Örnek: Bir işletme sahibi, maddeleri düzenlerse ve o işletme hakkında tartışmalara katılırsa gerçek bir ÇÇ'ye sahiptir.
Bir kullanıcının belirli bir konuya ilişkin bir ÇÇ'si vardır ancak kullanıcı çıkar çatışmalarının olduğu sayfalarda değişiklik yapmazsa bu durumda potansiyel bir çıkar çatışması olduğu ifade edilebilir.
- Örnek: Bir işletme sahibi, o işletmeyle ilgili maddeler ve tartışmalarla ilgili potansiyel bir ÇÇ'ye sahiptir, ancak bu sayfalardan uzak durursa gerçek bir ÇÇ'si yoktur.
Bir kullanıcının çıkar çatışması olduğuna inanmak için bir neden olduğunda, görünür bir çıkar çatışması vardır.
- Örnek: Kullanıcılar, bir işletmeyle ilgili maddeyi düzenlerlerse görünür bir ÇÇ'ye sahiptirler ve herhangi bir nedenle işletme sahibi veya yetkisi ile iletişim halinde olduğu düşünülebilir ancak gerçekte böyle bir bağlantıları olmayabilir. Görünen ÇÇ, topluluk içinde endişe uyandırır ve tartışma yoluyla çözülmelidir.
ÇÇ veya ücretli değişiklik yapanlardan gelen düzenleme istekleriyle ilgilenmek
[kaynağı değiştir]İsteklere yanıt vermek
[kaynağı değiştir]ÇÇ veya ücretli değişiklik yapanlardan gelen düzenleme taleplerine yanıt veren kullanıcıların, özellikle ticari çıkarlar söz konusu olduğunda, bunu dikkatli bir şekilde yapmaları beklenir. Maddeye çok miktarda metin eklendiğinde, madde aslında okuyucunun bilgisi olmadan ilgili kişiler tarafından hayalet olarak yazılmıştır. Bu nedenle, yanıt veren gönüllüler önerilen metni ve kaynakları dikkatlice kontrol etmelidir. Bir maddenin genişletilmiş olması, daha iyi olduğu anlamına gelmemektedir.
- Önerilen ücretli metnin VP:TBA ile uyumlu olduğundan emin olun.
- Olumsuz bir durumu ekarte etmek için eklenmiş olabilecek gereksiz ayrıntılara bakın.
- Önemli bilgilerin eksik olmadığından emin olun. Yanıt veren kullanıcılar bağımsız kaynaklar bulmak için kendi araştırmalarını yapmalıdır. Ücretli değişiklik yapan kullanıcılar tarafından sunulan kaynaklara güvenmeyin.
- VP:TBA ihlallerine ve kaynaklara dikkat edin.
- Kişisel web sitesi gibi kendi yayınladığı kaynaklara, şirket web sitesi veya basın bülteni gibi birincil kaynaklara dayalı içerikleri onaylama konusunda dikkatli olun.
- Maddeye ücretli metin eklenirse, düzenleme özeti açıklama içermelidir; örneğin: "Ücretli değişiklik yapan Kullanıcı:X adına eklenen metin; "
Değişiklik özetlerinde belirtmek
[kaynağı değiştir]Kullanıcılar, bir ÇÇ veya ücretli değişiklik yapan kullanıcı adına bir maddeye içerik eklemeyi seçerse, düzenleme özetinde metne atıfta bulunmalıdır. Düzenleme özeti, ÇÇ'nin veya ücretli değişiklik yapanın adını, düzenleme talebine bir bağlantı ve düzenlemenin bir ÇÇ veya ücretli katkı içerdiğini ifade etmelidir. Örneğin: "Ücretli değişiklik yapan kullanıcı Kullanıcı:X adına eklenen metin; Y'den kopyalandı." Bu şeffaflık, kullanıcıların ve okuyucuların madde üzerindeki ÇÇ etkisinin kapsamını belirlemelerine yardımcı olur. Ayrıca telif hakkı gereksinimlerine de uygundur.
Tartışma sayfalarındaki ücretli değişiklik yapan kullanıcılar
[kaynağı değiştir]Ücretli değişiklik yapanlar, projenin gönüllülük esasına dayalı felsefesine saygı göstermeli ve tartışmaları kısa tutmalıdır. Bir maddede değişiklik önerirken, önerilen değişiklikleri açıklamalı ve değişikliklerin neden yapılması gerektiğini belirtmelidirler. Negatif metnin kaldırılması gibi tartışmalı olabilecek tüm değişiklikler vurgulanmalıdır. Israrlı şekilde tartışarak fikir birliğini kabul etmeyi reddeden kullanıcılar işleyişi aksatıcı değişiklik yönergesini ihlal etmiş olabilirler. Hiçbir gönüllüden, kendisiyle tartışması için para alan birisiyle uzun veya tekrar eden tartışmalara girmesi beklenmemelidir.
Ücretli katkıların telif hakkı
[kaynağı değiştir]Kullanıcılara, Vikipedi'ye katkıda bulundukları herhangi bir metnin, telif hakkına sahip oldukları varsayılarak, Creative Commons-Attribution-Sharealike lisansı ve GNU Özgür Belgeleme Lisansı altında geri alınamaz bir şekilde lisansladıkları hatırlatılır. Maddeler ve tartışma sayfası yorumları dahil olmak üzere Vikipedi'deki içerik, yalnızca Vikipedi'ye katkıda bulunanlara atfedilmesi şartıyla ticari ve ticari olmayan kullanım amacıyla üçüncü taraflarca serbestçe kopyalanabilir ve değiştirilebilir.
Ücretli değişiklik yapanlar, Vikipedi'yi düzenlemeleri için kendilerine ödeme yapılan metnin telif haklarına sahip olduklarından emin olmalıdır; aksi halde Vikipedi'ye ilgili metni ekleyemezler. Normal olarak, bir metnin yazarının telif hakkı sahibi olduğu varsayılır. Şirketler bazen ücretli değişiklik yapanlara başka birisi tarafından yazılmış metinler temin eder. Alternatif olarak, ücretli değişiklik yapan bir kullanıcı, çalışmaları kapsamında Vikipedi için metin yazabilir, bu durumda telif hakkı işverene aittir.
Ücretli değişiklik yapan kullanıcının telif haklarına sahip olduğundan şüphe duyulduğunda, onlara (işveren veya yazara) telif hakkı sahibinden Gönüllü İletişim Ekibine (OTRS/VRT) elektronik posta yazmasını istemeleri önerilir.
Kullanıcılar, ücretli değişiklik yapan bir kullanıcı adına herhangi bir maddeye içerik eklemeyi seçerlerse, değişiklik özetinde metne atıfta bulunmaları gerekir.
Gizli reklamlar
[kaynağı değiştir]ABD: Federal Ticaret Komisyonu, eyalet hukuku ve gizli reklamcılık
[kaynağı değiştir]Tüm kullanıcılardan, Federal Ticaret Komisyonu tarafından Onay Yönergeleri ve .com açıklamaları ile açıklanmış olan, gizli reklamlarla ilgili ABD yasalarına uymaları beklenir.
Federal Ticaret Komisyonu, bağımsız ve güvenilir kaynak süsü verilmiş reklamları aldatıcı olarak kabul eder.
| “ |  |
„ |
Bir reklamın 1914 tarihli Federal Ticaret Komisyonu Yasası uyarınca aldatıcı olup olmadığına karar vermek için komisyon, "hem reklamın söylediğini hem de bu bilgiyi iletmek için kullandığı formatı dikkate alır … Reklamlar veya promosyon amaçlı mesajlar, tüketicilere bağımsız ve tarafsız olduklarını veya sponsor reklamverenden başka bir kaynaktan geldiklerini açıkça veya ima yoluyla iletiyorsa aldatıcıdır …”.
Eyalet hukukunda da benzer yasaklar olabilir. Federal Ticaret Komisyonu yasaları yalnızca eyaletler arası ve dış ticaret için geçerlidir. Eyalet yasaları ise eyalet içi ticaret için geçerlidir ve bunlara riayet edilmesi gerekir. En az bir eyalet mahkemesi davasında, editöryel içerik olarak gösterilen bir reklam kusurlu bulundu.
Türkiye
[kaynağı değiştir]6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'un 9. maddesine göre, reklamların yayın hizmetinin diğer unsurlarından görsel ve işitsel olarak kolaylıkla ayırt edilebilmesi gerekmektedir. Benzer şekilde, Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği'nde de bir reklamın reklam olduğunun açıkça anlaşılması gerektiği belirtilmiştir. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un 61. maddesinde, reklam olduğu açıkça belirtilmeksizin "yazı, haber, yayın ve programlarda, mal veya hizmetlere ilişkin isim, marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadelerle ticari unvan veya işletme adlarının reklam yapmak amacıyla yer alması ve tanıtıcı mahiyette sunulması" örtülü reklam olarak kabul edilmiş olup örtülü reklam kanunen yasaklanmıştır. Buna benzer bir yasak Yayın Hizmetleri Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’te de yer almaktadır. Yönetmelik'e göre, reklam yapmak amacıyla mal veya hizmet üreticilerine ait faaliyet, marka, ad, hizmet gibi unsurlara reklam kuşağı dışında ve reklam olduğu açıkça belirtilmeden yer verilmesi “gizli ticari iletişim” olarak tanımlanmış ve yasaklanmıştır.
Gizli reklamın bir istisnası olarak Yönetmelik'te "ürün yerleştirme" kavramına yer verilmiştir. Yönetmelik'e göre, "Bir ürün, hizmet veya ticarî markanın, ücret veya benzeri bir karşılıkla program içine dâhil edilerek veya bunlara atıf yapılarak, program içinde gösterildiği her tür ticarî iletişim" ürün yerleştirme olarak tanımlanmıştır. Ürün yerleştirme, ürün yerleştirme uygulaması yapılacak programın başında, sonunda ve her reklam kuşağı dönüşünde, programda ürün yerleştirme uygulamasının yapıldığı ayrıca belirtilmelidir. Ürün yerleştirme, programın bütünlüğünü sezecek şekilde yapılamaz.
Kanunlara aykırı reklamların denetimini Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) ve Reklam Kurulu yapmaktadır. RTÜK, yasaklara aykırı reklamlar hakkında uyarı ve idari para cezası gibi; Reklam Kurulu ise, reklamın yayınını durdurma, aynı yöntemle düzeltme ve idari para cezası gibi yaptırımlar uygulayabilmektedir.
Avrupa adil ticaret hukuku
[kaynağı değiştir]
2012'de Münih Eyalet Mahkemesi, şirketlerin veya acentelerin, müşterileri etkilemek amacıyla Vikipedi'yi düzenlemeleri durumunda, düzenlemelerin gizli reklam teşkil ettiğine ve dolayısıyla Avrupa adil ticaret yasalarını ihlal ettiğine karar verdi.
Kararda, okuyucuların kullanıcı mesaj ve tartışma sayfalarını aramalarının beklenemeyeceği vurgulandı.
Birleşik Krallık Reklam Standartları Kurumu
[kaynağı değiştir]İngiltere’deki Reklam Standartları Kurumu 2012 yılında iki futbolcunun tweet içeriklerinin Nike pazarlama ekibinin bir üyesinin talebiyle paylaşıldığını tespit etti. Tweet’ler paylaşıldığında Nike pazarlama ekibinden bahsedilmedi ve bu nedenle reklam standartları kurumun kurallarının ihlal edildiğine karar verildi.
Kanada Reklam Standartları
[kaynağı değiştir]Kanada Reklam Standartlarına göre "hiçbir reklam, reklam olduğu gerçeğini gizleyen bir biçimde veya tarzda sunulamaz.”
Diğer çıkar çatışması kategorileri
[kaynağı değiştir]Hukuki ve diğer anlaşmazlıklar
[kaynağı değiştir]Yaşayan insanların biyografileri politikası şunu ifade eder: "Başka bir kişiyle önemli bir tartışmaya veya anlaşmazlığa karışan bir kullanıcı Vikipedi içinde veya dışında olması fark etmeksizin o kişinin biyografisini ve kişi hakkındaki diğer içerikleri düzenlememelidir."
Benzer şekilde, kullanıcılar kendilerinin veya yakınlarının dahil olduğu hukuki davalarla, taraflarla ve hukuk firmalarıyla ilgili yazmamalı.
Siyasi kampanya
[kaynağı değiştir]Kampanyalarla ilgilenirken maddeleri düzenlerseniz, bir çıkar çatışması yaşayabilirsiniz. Siyasi adaylar ve çalışanları; kendileri, destekçileri veya muhalifleri hakkındaki maddelerde düzenleme yapmamalıdır. Devlet çalışanları; devlet kurumları, hükûmetler, siyasi partiler, muhalifler veya tartışmalı siyasi konular hakkındaki maddeleri düzenlememelidir.
Kendiniz, aileniz ve arkadaşlarınız hakkında yazmak
[kaynağı değiştir]Genellikle kendiniz veya tanıdığınız herhangi birisi hakkında maddeler oluşturmaktan kaçınmalısınız. Bir konu veya kişiyle herhangi bir bağlantınız varsa, bu maddeleri doğrudan düzenlemek yerine madde hakkında tartışma sayfalarında veya diğer tartışmalarda yorum yaparak bağlantınızı ifşa etmeniz önerilir. Kendiniz veya kişisel bağlantınız olan birisi hakkındaki bir madde için düzenleme talepleri, maddenin tartışma sayfasında yapılabilir.
Kendiniz veya tanıdığınız biri hakkında bir maddeyi doğrudan düzenlemenin bir istisnası, karalama veya hızlı bir şekilde düzeltilmesi gereken ciddi bir hata içeriyorsa yapılır. Böyle bir düzenleme yaparsanız, gönüllü iletişim ekibiyle iletişime geçin ve onları durumdan haberdar edin.
Kendi oluşturduğu veya yayımladığı içerikten alıntı yapmak
[kaynağı değiştir]Yazdığınız veya yayımladığınız içeriği uygun bir şekilde kullanmanıza izin verilir, ancak yalnızca konuyla ilgili olması, VP:ÖA dahil olmak üzere içerik politikalarına uyması gerekir. Alıntılar üçüncü şahıs ağzından olmalı ve çalışmanıza gereğinden fazla vurgu yapmamalıdır. Sayfa geçmişinde, alıntıyı kendi katkınıza ekleyen kişi olarak görüneceksiniz. Şüpheye düştüğünüzde, topluluğun görüşlerine uyun: Maddenin tartışma sayfasında ilgili düzenlemeyi önerin ve başkalarının incelemesine izin verin. Bunun yanında, sizin tarafınızdan yayımlanan maddelere çok sayıda kendi yayımlarınızı referans olarak eklemek, bir tür reklam faaliyeti olarak değerlendirilir.
Kültür sektörü
[kaynağı değiştir]Müzeciler, kütüphaneciler, arşivciler ve benzerleri, Vikipedi'nin geliştirilmesine yardımcı olmaya ve elindeki bilgileri paylaşmaya teşvik edilir. Bir link güvenilir bir kaynak olarak kullanılamıyorsa, daha fazla okuma veya dış bağlantılar yönergesine uygun olarak dış bağlantılar başlığının altına yerleştirilebilir. Vikipedi'nin bir bağlantı, resim veya dosya deposu olmadığını unutmayın.
İstenmeyen sonuçlar yasası
[kaynağı değiştir]Kendiniz, grubunuz veya şirketiniz hakkında bir madde oluşturulduktan sonra içeriğini kontrol etme veya normal yolların dışında silme hakkınız yoktur. Eğer maddeye eklenmesini istemediğiniz bir konu varsa bunu önleme imkanınız bulunmamaktadır.
Ortak/Şirket hesapları
[kaynağı değiştir]Birçok kişi tarafından kullanılan bir kurumsal hesap oluşturmayın veya kullanıcı adı olarak bir kuruluşun adını kullanmayın.
Tartışma çıkartmayan düzenlemeler yapmak
[kaynağı değiştir]Çıkar çatışması olan kullanıcılar, tartışma çıkartmayan düzenlemeler yapabilirler:
- Reklam veya vandalizmi çıkartmak,
- Yaşayan insanların biyografileri politikasının ihlal edilmesi durumunda müdahalede bulunmak ve ihlalleri ortadan kaldırmak,
- Yazım ve dil bilgisi hatalarını düzeltmek,
- Bozuk linkleri onarmak,
- Kendi yaptıkları ÇÇ düzenlemelerini kaldırmak ve
- Başka bir kullanıcının talebi üzerine bağımsız ve güvenilir kaynaklar eklemek.
Başka bir kullanıcı herhangi bir nedenle düzenlemelere itiraz ederse, bu tartışma çıkarmayan bir düzenleme olarak sayılamaz. Yukarıdakilerin kapsamadığı düzenlemeler, maddenin tartışma sayfasında tartışılmalıdır.
Fotoğraf ve medya dosyaları eklemek
[kaynağı değiştir]ÇÇ'ye sahip kullanıcılar, uygun şekilde lisanslanmış ve ilgili konuları geliştiren yüksek kaliteli medya dosyalarını yüklemeleri teşvik edilir. Daha fazla bilgi için Commons'taki talimatları okuyun. Bazı durumlarda, bir maddeye medya dosyalarının eklenmesi, ÇÇ'ye sahip kullanıcıların doğrudan yapabileceği tartışmasız bir düzenleme olabilir, ancak gönüllüler, görüntülerin tartışmalı veya tanıtım amaçlı olabileceği durumlarda değerlendirme yetkisini kullanmalı ve tartışma sayfalarına başvurmalıdır. Bir resmin eklenmesine başka bir kullanıcı tarafından itiraz edilirse, bu tartışmalıdır.
Kimlik ifşasından kaçının
[kaynağı değiştir]Çıkar çatışması düzenlemelerini araştırırken, tacize karşı politika önceliklidir. Vikipedistlerin, kullanıcıların kimliklerini istekleri dışında açıklamamalarını gerektirir. Bunun yerine, kullanıcıların davranışlarını inceleyin ve gerekirse denetçi isteğine başvurun. Birilerine kim olduklarını sormayın, bağlantılarını sorun.
Tek amaçlı hesaplarla ilgilenmek
[kaynağı değiştir]Tek amaçlı görünen, sadece bir konu hakkında düzenleme yapmak için oluşturulan hesaplar bu yönerge hakkında bilgilendirilir. Uyarıdan sonra aynı düzenleme şekli devam ederse, hesap engellenebilir.