Afyonkarahisar

Vikipedi, özgür ansiklopedi
05.12, 27 Ekim 2016 tarihinde Hiroşi (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 17749769 numaralı sürüm (Gerekçe:böyle bir bilgi eklenmemektedir.)
Başlığın diğer anlamları için Afyonkarahisar (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Afyonkarahisar
İlçe
Siyasi haritası
Siyasi haritası
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlAfyonkarahisar
Coğrafi bölgeEge Bölgesi
İdare
 • Belediye başkanıBurhanettin Çoban (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam1025 km²
Rakım1021 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam299,673
 • Kır
-
 • Şehir
-
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu03000
İl alan kodu272
İl plaka kodu03
Kente hâkim bir konumda bulunan tarihî Afyonkarahisar Kalesi

Afyonkarahisar, eski ve halk arasındaki ismiyle Afyon, aynı isimli ilin merkezidir. Mermercilik ve gıda sektöründe Türkiye içinde ve dışında isim yapmıştır. 2005 yılında eski ismi Afyon olan şehrin ismi Afyonkarahisar olarak değiştirilmiştir.

Etimoloji

Yerleşimin eski adı Karahisâr-ı Sâhib' dir. Karahisar ismi, şehrin ortasında yükselen koyu renkli volkanik kayaların renginden ve üstünde bulunan hisardan gelir. Sâhib adı ise, Anadolu Selçukluları’nın son devirlerinde yaşayan ve Moğol istilası sırasında buraya gelen Sahip Ata Fahrettin Ali’nin unvanından gelmektedir. Günümüzde kullanılan Afyon adı da bölgede eskiden beri büyük alanda yapılan haşhaş ekimine dayanmaktadır[2].

Tarihçe

Kentin tarihi M.Ö. 3000 yılına kadar uzanmaktadır. M.Ö. 2000 ilk dönemlerinde Hattiler' in egemenliğinde bulunan yerleşim, M.Ö. 2. bin yılın ortalarında Hititler' in denetimine geçmiştir. Hitit devleti yıkılınca M.Ö. 1000 yılı dolaylarında yerleşim Frigler' in egemenliği altına girdi. Frigler döneminde kale içine "Akronium" ismi verilmiş daha sonra bu isim şehir içinde kullanılmaya başlanmıştır. M.Ö. 6. yüzyılın sonlarına doğru Frigler'in egemenliği bitmiş ve yerleşim Pers hakimiyetine geçmiştir. Pers egemenliği, M.Ö. 333 yılında Makedon Kralı III. Aleksandros'la yapılan İssos Savaşı'nda alınan yenilgiyle son bulmuştur. M.Ö. 30 yıllarından itibaren yerleşiminde içinde olduğu bölge Roma İmparatorluğu egemenliğine girmiştir. Romalılar döneminde yerleşim "Akroenos" adını almıştır. Roma İmparatorluğu' nun M.S. 395 yılında bölünmesiyle yerleşim Bizans İmparatorluğu topraklarında kalmış ve yerleşime "Akronion" ismi verilmiştir[3].

12. yüzyıl sonlarına doğru yerleşim Türk egemenliğine geçmiştir. Anadolu Selçuklu Devleti' nin Kösedağ Muharebesi' nde aldığı yenilgi sonucunda Afyon' un da içerisinde olduğu bölge vezir Sâhib Ata Fahreddin Ali denetimine verilmiş ve 1275 yılında Afyonkarahisar' ın başşehri olduğu Sâhib Ataoğulları Beyliği kurulmuştur. 1341 yılında Germiyanoğulları Beyliği topraklarına katılan yerleşim 1390 yılında Osmanlı egemenliğine geçmiştir. 1402 Ankara Savaşı sonucunda Afyonkarahisar yeniden Germiyanoğulları'nın eline geçmiştir. II. Yakub Bey'in vasiyeti üzerine yerleşim 1429 yılında yeniden Osmanlı egemenliğine katılmıştır.

Osmanlı döneminde ilk önceleri "Karahisar-ı Devle", "Karahisar" ve "Karahisar-ı Sahib" adıyla sancak merkezi olarak anılan yerleşim, 1684 yılındaki belgelerde ise "Afyonkarahisar" adıyla da anılmaya başlamıştır. "Yerleşim 1833 yılında Kavalalı İbrahim Paşa kuvvetlerince ele geçirilmiş, ancak aynı yıl içerisinde tekrar Osmanlı egemenliğine geçmiştir[4].

Ekonomi

Afyonkarahisar mermer tesisleri ile, 2005 yılı itibariyle büyüklü küçüklü 356 mermer işletmesinin faaliyet gösterdiği Afyonkarahisar'da, zengin ve kaliteli mermer yataklarının işletilmesi ve işlenmesi, sektörün hızla gelişmesini sağlamıştır. Gıda sektörüde gelişmiş durumdadır. Özellikle kaymaklı kadayıfı ve Afyon lokumu meşhurdur. Bunun yanında sucuk da diğer önemli gıda maddesidir. Ayrıca patates ve yumurta üretiminde de adını duyurmuştur. Afyonkarahisar konumuna ve nüfusuna oranla çevresindeki illere göre daha az sanayileşmiş durumdadır. Kalkınmada öncelikli yöre kapsamına girmesine rağmen ciddi bir yatırım almamıştır.

Ömer-Gecek, Hüdai, Heybeli ve Gazlıgöl termal alanları Kültür ve Turizm Bakanlığınca Termal Turizm Alanı olarak ilan edilmiştir. Bu kapsamda son yıllarda termal turizme yönelik olarak özel sektör tarafından birçok otel ve konaklama yerleri yapılarak hizmete girmiştir.

Eğitim

Üniversiteler

Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar'da toplam üç yerleşkede eğitim ve öğretim faaliyetlerini sürdürmektedir. 2015-2016 akademik yılında üniversite fakültelerinde 42.803 öğrenci öğrenim görmektedir[5].

Nüfus

Yıl Toplam Şehir Kır
1927[6] 102.263 23.422 78.841
1935[7] 121.429 24.159 97.270
1940[8] 126.816 25.897 100.919
1945[9] 136.667 29.030 107.637
1950[10][a] 123.939 29.818 94.121
1955[11][b] 99.880 31.237 68.643
1960[12][c] 90.942 38.394 52.548
1965[13] 104.686 44.026 60.660
1970[14] 120.085 53.497 66.588
1975[15] 130.179 60.150 70.029
1980[16] 148.449 74.562 73.887
1985[17] 169.441 87.033 82.408
1990[18][d] 144.276 95.643 48.633
2000[19] 201.110 128.516 72.594
2007[20] 234.807 159.967 74.840
2008[21] 238.408 163.207 75.201
2009[22] 246.100 170.455 75.645
2010[23] 248.413 173.100 75.313
2011[24] 255.334 179.344 75.990
2012[25] 263.297 186.991 76.306
2013[26] 268.461 203.443 65.018
2014[27] 274.639 209.406 65.233
2015[28] 283.120 217.805 65.315
2016[28] 290.706 224.968 65.738
2017[28] 295.683 229.810 65.873
2018[28] 299.673 231.983 67.690
2019[28] 306.908 239.710 67.198
2020[28] 313.063 245.405 67.658


Spor

3. Lig 3. grupta mücadele eden bir Afjet Afyonspor futbol takımı ve Türkiye Basketbol 1. Liginde yer alan Afyonkarahisar Belediyespor ve Türkiye Erkekler Voleybol 1. Liginde mücadele eden Afyonkarahisar Belediyespor voleybol takımı bulunmaktadır.

Ulaşım

Demiryolu

Bulunduğu konum itibariyle şehire dört bir yandan demiryolu ulaşımı bulunmaktadır.Şehire demiryolu ilk olarak Osmanlı Devleti'nin yaptığı yatırımlar sonucunda bu gün Afyonşehir istasyonu olarak adlanlandırılan istasyon kurulmuştur.İlerleyen yıllarda Türkiye Cumhuriyeti döneminde demiryollarına yapılan yatırımlar sonucunda bugün halen kullanılmakta olan Afyon Gar binası yapılmış ve işletmeye alınmıştır.

Afyonkarahisar'a Ankara-İzmir Yüksek Hızlı Tren hattı çalışmaları neticesinde yüksek hızlı tren hattı şehirden geçecek ve ayrıca şehirde yükek hızlı tren istasyonu kurulacaktır.Çalışmalar TCDD kontrolünde devam etmektedir.

Havaalanı

NATO'nun 2. ve Türkiye'nin en büyük askeri havaalanına sahiptir. Ancak sivil amaçlı kullanılmamaktadır. Sivil amaçlı olarak Kasım 2012'de hizmete açılan Zafer Havalimanı'ndan yararlanılması düşünülmektedir. Bu havaalanı Türkiye'nin 4. büyük havalimanıdır. 29 Ekim 2012 tarihinde hizmete açılmıştır. Kütahya'ya 39 km, Afyonkarahisar'a 60 km, Uşak'a 103 km ve Eskişehir'e 113 km uzaklıktadır.

Karayolu

Şehir bulunduğu konum itibariyle kavşak noktada olan bir yer olduğundan kara yolu ulaşımı çok kolay ve gelişmiştir.İl genelinde bulunan yollar iyi durumdadır.Bunun haricinde toplu ulaşım otagardan yapılmaktadır.Otogar Aftaş tarafından işletilmektedir.

Kardeş şehirler

Resim galerisi

  • Cumhuriyet Meydanı ve Utku Anıtı
    Cumhuriyet Meydanı ve Utku Anıtı
  • Kocatepe'den bir bakış
    Kocatepe'den bir bakış
  • Kocatepe'deki anıt
    Kocatepe'deki anıt
  • Büyükkalecik beldesine bakış
    Büyükkalecik beldesine bakış

Kaynakça

  1. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  2. ^ "AFYONKARAHİSAR" cilt: 1, sayfa: 443-446, yıl: 1988
  3. ^ "Vilayet Salnamelerinde Afyonkarahisar" Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, yıl: Afyonkarahisar 2011, Kadir KOPARAL
  4. ^ "XVII. Yüzyılın Sonlarında Afyonkarahisar Sancağının İdari ve Fiziki Yapısı" Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt: 17, Sayı:2, Sayfa:39-57, Aralık 2002
  5. ^ https://istatistik.yok.gov.tr/
  6. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  7. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  8. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  9. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  10. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  11. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  12. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  13. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  26. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  27. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  28. ^ a b c d e f
  29. ^ Afyonkarahisar′ın Kardeş şehirleri, afyon-bld.gov.tr 29 Haziran 2012 tarihinde erişildi.

Dış bağlantılar

Şablon:Portal


Kaynak hatası: <ref> "lower-alpha" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="lower-alpha"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Afyonkarahisar&oldid=17749769" sayfasından alınmıştır