Buhara Yahudileri: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
kDeğişiklik özeti yok |
Değişiklik özeti yok |
||
1. satır: | 1. satır: | ||
{{Etnik grup |
|||
{|class="infobox bordered" style="width: 22em; font-size: 95%; text-align: left;" cellpadding="3" |
|||
|grup = Buhara Yahudiler <br /> '''בוכרים''' / Bukharim |
|||
|resim = |
|||
|- |
|||
|nüfus = Yaklaşık 150.000 - 200.000 {{fact}} |
|||
| colspan="2" style="text-align: center;" | {{{resim|}}} |
|||
|bölge1 = {{Bayrak|İsrail}} [[İsrail]] |
|||
|- |
|||
⚫ | |||
! style="background-color: #fee8ab;" | Toplam nüfus: |
|||
|ref1 = |
|||
| style="background-color: #fff6d9;" | Yaklaşık '''150,000 - 200,000''' |
|||
|bölge2 = {{Bayrak|ABD}} [[ABD]] |
|||
|- |
|||
|nüfus2 = 50.000 - 60.000 |
|||
! style="background-color: #fee8ab;" | Nüfusun çok olduğu yerler: |
|||
|ref2 = |
|||
| style="background-color: #fff6d9;" | |
|||
|bölge3 = {{Bayrak|Avrupa Birliği}}[[Avrupa Birliği]] |
|||
⚫ | |||
|nüfus3 = 5.000 - 10.000 |
|||
|ref3 = |
|||
*[[Avrupa Birliği]] 5,000 - 10,000 |
|||
|bölge4 = {{Bayrak|Özbekistan}} [[Özbekistan]] |
|||
|nüfus4 = 100 - 1.000 |
|||
*[[Tacikistan]] 50 - 100 |
|||
|ref4 = |
|||
|- |
|||
|bölge5 = {{Bayrak|Tacikistan}} [[Tacikistan]] |
|||
! style="background-color: #fee8ab;" | Dil: |
|||
|nüfus5 = 50 - 100 |
|||
⚫ | |||
|ref5 = |
|||
|- |
|||
|bölge6 = |
|||
! style="background-color: #fee8ab;" | Din: |
|||
|nüfus6 = |
|||
| style="background-color: #fff6d9;" | [[Yahudi|Musevi]] |
|||
|ref6 = |
|||
|- |
|||
|bölge7 = |
|||
! style="background-color: #fee8ab;" | İlgili etnik gruplar: |
|||
|nüfus7 = |
|||
⚫ | |||
|ref7 = |
|||
⚫ | |||
|bölge8 = |
|||
|nüfus8 = |
|||
|ref8 = |
|||
⚫ | |||
|dinler = [[Musevilik]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | '''Buhara Yahudileri''' ([[İbranice]]: '''בוכרים''', ''Bukharim''), [[Farsça]]'nın bir lehçesi olan ''Bukhori'' dilini konuşan [[Orta Asya]] [[Musevi]]leridir. İsimleri, zamanında oldukça büyük bir Yahudi cemaati olan [[Buhara Emirliği]]'nden gelir. [[Sovyetler Birliği]]'nin dağılmasıyla cemaatin çoğunluğu [[İsrail]] ve [[ABD]]'ye bir kısmı da [[Avrupa]] ve [[Avustralya]]'ya göç etti. |
||
⚫ | '''Buhara Yahudileri''' |
||
==Geçmiş== |
==Geçmiş== |
Sayfanın 01.29, 10 Şubat 2009 tarihindeki hâli
Buhara Yahudileri (İbranice: בוכרים, Bukharim), Farsça'nın bir lehçesi olan Bukhori dilini konuşan Orta Asya Musevileridir. İsimleri, zamanında oldukça büyük bir Yahudi cemaati olan Buhara Emirliği'nden gelir. Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla cemaatin çoğunluğu İsrail ve ABD'ye bir kısmı da Avrupa ve Avustralya'ya göç etti.
Geçmiş
Geleneklerine göre, M.Ö. 6. yy'da Babil Sürgününden geri dönmeyen İssakar, Naftali ve Efraim kabilelerinden geldiklerine inanırlar.
Orta Asya'daki en büyük etnik-din gruplarından biri olarak tanınan bu grup 2000 yıl boyunca dünyanın diğer Yahudileriyle bağları kesildiğinden kendilerine özgü gelenekler geliştirdiler. Yıllar boyunca Yahudiler İpek Yolu üzerinden Irak, İran, Yemen, Suriye ve Fas'tan doğuya göç ettiler; bunlara Engizisyon'dan kaçan İspanya Yahudileri de dahildir. Orta Asya'da yaşayan tüm yahudilere zamanla Buhara Yahudileri denmeye başlandı. Tarih boyunca yapılan istilalar ve zulümlere rağmen Buhara Yahudileri asırlar boyunca hayatta kalmayı başardı. Buhara Yahudileri'nin çoğu Buhara Emirliği'nde (bugünkü Özbekistan ve Tacikistan) diğerleride Rusya, Afganistan, Pakistan, Kazakistan, Türkmenistan, Kırgızistan ve diğer Bağımsız Devletler Topluluğu ülkelerinde yaşadı. Buhara Emirliği'nde Yahudi nüfusunun en yoğun olduğu şehirler Taşkent, Semerkand, Buhara ve Kokand'dı; Tacikistan'da ise genelde Duşanbe'de yoğundular. İsrail'in kurulmasıyla birçok göç veren cemaatin bugün Pakistan Peşaver'de halen açık olan bir sinagogları ve Karaçi'de de bir kaç tane mezarlıkları bulunur.
İsim ve Dil
Yahudi cemaatinin çoğunluğu Buhara Emirliği'nde yaşadığından, 16.yy'da Avrupalı seyyahlar tarafından Buhara Yahudileri diye adlandırıldılar. Cemaat ise kendini İsro'il ve Yahudi olarak tanımladı. Kendi aralarında Farsça konuşan Buhara Yahudileri zamanla içinde İbranice izler bulunan Bukhori denen Tacikçe bir lehçe geliştirdiler. Kültür ve eğitimlerini bu dille yürüttüler. Bölgenin Ruslaşmasıyla yeni nesil Bukhori dilini anlamasına rağmen anadili Rusça oldu. Mizrahi Yahudileri olan Buhara Yahudileri Sefaradlarla iletişim kurana kadar kendilerine has geliştirdikleri Yahudiliği uyguladılar.
Kültür
Giysi
Kendilerine has giyecek anlayışı geliştiren Buhara Yahudileri'nin düğünlerinden kaftan ve küurk kaplı şapkalar görülür.
Müzik
Şaşmakam adı verdikleri müzik geleneğinde telli çalgılar kullanılır. Orta Asya ritimleri, klezmer etkisi, Müslüman melodileri ve İspanyol akorları içerir.
Mutfak
Mutfaklarında İpek Yolu'nun üzerinden geçen başta Orta Asya olmak üzere birçok kültürün etkisi vardır. Şiş kebabının yanı sıra lagman denen et yahnisi ve Samsa denen baharatlı et ve sebzelerle yapılan hamurlu yemekler Bahara Yahudileri'nin mutfağında sıkça görülür.
Yahudi felsefesi
Dinî metinler
Kutsal Şehirler
Önemli şahsiyetler
Yahudi hayatı
Okullar
Dinî roller
Dinî yapılar
Etnik bölünmeler
Yahudi mezhepleri
Dinî objeler
Diğer dinler ve Yahudilik
|
Yahudilik ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |