Sokır Nehri
| Sokır Nehri Соқыр (Kazakça) Сокыр (Rusça) | |
|---|---|
.jpg) | |
| Konum | |
| Ülke(ler) |  Kazakistan
|
| Eyalet(ler) | Karagandı |
| İlçe(ler) | Buhar Jırav |
| Genel bilgiler | |
| Aktığı yer | Şerubaynura → Nura → Tengiz Gölü |
| Kaynak | Kumiskudık Köyü Kazakistan Yaylaları[1] 49°47′05″N 73°33′51″E / 49.784722°K 73.564167°D |
| Kaynak rakımı | y. 580 m (1.900 ft)[2] |
| Ağız | Şerubaynura[3] 49°52′54″N 72°34′04″E / 49.881667°K 72.567778°D |
| Ağız rakımı | y. 459 m (1.506 ft)[2] |
| Yükseklik farkı | y. 121 m (397 ft) |
| Uzunluk | 102 km (63 mi) |
| Havza alanı | 3.220 km2 (1.240 sq mi) |
| Debi | 0,7 metreküp/saniye (25 cu ft/s) |
Sokır (Kazakça: Соқыр; Rusça: Сокыр), Kazakistan’da Karagandı eyaletinin Buhar Jırav ilçesinden akan bir nehirdir. Nura havzasında bulunan Şerubaynura nehrinin ana koludur.
Kazakçada Kör anlamına gelir.[4] Kazak Hanlığı zamanında savaşta bir gözünü kaybettiği için takma adı Sokır olan Jalantos Batur, ülkeyi Çungar Hanlığı'na karşı savunmuştur. Nehrin adı onun onuruna verilmiştir.[5][6]
Nehir yolu[değiştir | kaynağı değiştir]
Sokır, Karakudık (Қарақұдық) köyünün 6 km (3,7 mi) doğusundaki Kumiskudık Köyü yakınlarındaki bir Artezyen'den kaynaklanır. Başlangıçta güneybatıya doğru ilerler, sağ kıyısında tepecikler yer alır ve sol kıyısında bir ova bulunur. Nehrin orta kısmında kabaca kuzeybatıya doğru kıvrılır, Karaganda şehrinin güney mahallelerinden geçer ve kuzeybatıya doğru kıvrılır. Son olarak Sokır, Şerubaynura Nehri'ne ulaşır ve Karajar (Қаражар) yakınlarında sağ kıyıdan nehre giriş yapar. Nehrin son kısmında akış genellikle durur ve nehir kurumadan önce birbirinden kopuk havuzlara ayrılır.[2][7]
Nehir kolları[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana kolları Bukpa, Aşçılayrık ve Karagandı (Karagandinka)'dır.
Hidroloji[değiştir | kaynağı değiştir]
102 kilometre (63 mi) uzunluğunda ve 3.220 kilometrekare (1.240 sq mi) havza alanına sahiptir. Suyu içme için uygun değildir ve hayvancılık için kullanılmaktadır. Nehir yağış ve karla beslenmektedir.[8]
Sokır, Kasım başı ile Nisan ayı arasında donar. Vadi, üst kısmında 2 km (1,2 mi) ile 5 km (3,1 mi) arasında genişliktedir ve ağzının yakınında neredeyse 8 km (5,0 mi)'a kadar genişler. Nehir kanalının genişliği üst kısımlarda 30 m (98 ft) ila 40 m (130 ft), alt kısımlarda ise 50 m (160 ft) ila 60 m (200 ft) arasındadır. 1941'de bir kömür madeni çukurunun nehir suyuyla doldurulmasıyla inşa edilen 4 km (2,5 mi) uzunluğunda ve 2 km (1,2 mi) genişliğindeki Fedorov Rezervuarı, Sokır'ın aşağı kısmında yer almaktadır.49°45′30″N 73°05′27″E / 49.758300°K 73.090800°D[8]
Fauna[değiştir | kaynağı değiştir]
Sokır'daki başlıca balık türleri arasında Havuz balığı, Turna, Perca, Kızılgöz ve karabalık bulunmaktadır.[8]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Sovyet haritasındaki kaynak yeri (haritada: Соқыр) (Rusça) 1:100.000". 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2023.
- ^ a b c Google Earth
- ^ "Sovyet haritasındaki ağız yeri (haritada: Соқыр) (Rusça) 1:500.000". 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2023.
- ^ "Kazakça Sözlük, Pamukkale Üniversitesi". 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2023.
- ^ "ЖАЛАҢТӨС БАТЫР ЕРЛІГІ" (Kazakça). 6 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2023.
- ^ "Соқыр батыр кім? (Kör kahraman kim?)" (Kazakça). 6 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2023.
- ^ "M-43 Topographic Chart (maps.vlasenko.net) (Rusça)". 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2023.
- ^ a b c Kazakhstan National Encyclopedia / Chief editor A. Nysanbayev - Almatı, 1998 ISBN 5-89800-123-9
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Sokyr River ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur- Kuldeeva E. M. On the artificial replenishment of groundwater reserves in the Sherubai-Nur valley in Central Kazakhstan
