Güven ve tedarik
| Makale serilerinden |
| Parti siyaseti |
|---|
Güven ve tedarik veya güven ve destek, genellikle Westminster sistemi temelli parlamenter demokraside, hükümetin iktidarda kalabilmesi için gerekmektedir.
Siyasi partiler arasındaki güven ve destek anlaşması, bir partinin veya bağımsız milletvekillerin hükümeti güven oyları ve bütçe oyları (tedarik) konularında desteklemesi anlamına gelir. Bu destek, ya lehte oy kullanarak ya da çekimser kalarak gerçekleştirilebilir. Ancak, partiler ve bağımsız milletvekilleri genellikle yasama tasarıları hakkında kendi politikalarına veya vicdani inançlarına göre oy kullanma hakkını saklarlar.[1][2][3]
Koalisyon hükümeti, güven ve destek anlaşmasından daha resmi bir düzenlemeyi ifade eder. Bu durumda, küçük partilerden (yani en büyük parti dışındaki partilerden) üyeler kabinede ve bakanlık görevlerinde yer alır ve yasama tasarılarının geçmesi konusunda hükümetin disiplini prensibini uygulamaları beklenir.
Güven
[değiştir | kaynağı değiştir]Parlamenter demokrasilerinin çoğunda, parlamento üyeleri hükümet veya yürütme organı hakkında güven veya güvensizlik oylaması önerisi yapabilir. Bu tür oylamaların sonuçları, hükümetin mevcut parlamentodaki destek düzeyini gösterir. Güven oylaması başarısız olursa veya güvensizlik oylaması kabul edilirse, hükümet genellikle istifa eder ve diğer siyasetçilere yeni bir hükümet kurma fırsatı verir veya seçim çağrısı yapar.[4]
Destek veya tedarik
[değiştir | kaynağı değiştir]Parlamenter demokrasilerin çoğunda, hükümetin kendi politikalarını uygulayabilmesi için yıllık bir devlet bütçesi, tahsisat yasası veya zaman zaman finansal önlemler gibi önemli mali tedbirlerin parlamentoda kabul edilmesi gerekmektedir. Bir tedarik yasasının başarısız olması, bir güven oylamasının başarısız olmasıyla eşdeğerdir.
Günümüzde güven ve tedarik anlaşması altında olan hükûmetler listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]| Ülke | Hükûmet başkanı | Hükûmet partileri | Hükûmete destek veren partiler | Sandalye sayıları | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hükûmet | Destek | Toplam | ||||||
 Kanada
|
Justin Trudeau | Liberal | NDP | 158 | 46.7% | 25 | 183/338 | 54.1% |
 Hırvatistan
|
Andrej Plenković | HDZ – DP | HSLS – HNS-LD | 70 | 46.4% | 8 | 78/151 | 51.6% |
 Danimarka
|
Mette Frederiksen | A – V – M | B – JF – S – Ind. | 86 | 48% | 4 | 90/179 | 50.3% |
 Pakistan
|
Şahbaz Şerif | PMLN | PPP | 108 | 32.1% | 68 | 176/336 | 52.3% |
 Polonya
|
Mateusz Morawiecki | KO –PL2050 KP - NL | LT | 241 | 52.3% | 7 | 248/460 | 53.9% |
 İspanya
|
Pedro Sánchez | PSOE – Sumar | ERC – Junts – EH Bildu – EAJ/PNV – BNG – CCa | 152 | 43.4% | 27 | 179/350 | 51.1% |
 İsveç
|
Ulf Kristersson | M – KD – L | SD | 103 | 29.5% | 73 | 176/349 | 50.4% |
 Türkiye
|
Recep Tayyip Erdoğan | AK Parti | MHP – HÜDA PAR – DSP | 265 | 44.1% | 55 | 320/600 | 53.3% |
Güven ve tedarik anlaşmalarına örnekler
[değiştir | kaynağı değiştir]Avustralya
[değiştir | kaynağı değiştir]Avustralya İşçi Partisi Gillard Hükümeti, üç bağımsız milletvekili ve bir Yeşil milletvekili ile yapılan güven ve tedarik anlaşmasının sonucu olarak 2010 federal seçimlerinde seçilen parlamentoda bir azınlık hükümeti kurdu.[5]
Kanada
[değiştir | kaynağı değiştir]Britanya Kolumbiyası
[değiştir | kaynağı değiştir]2017 Britanya Kolumbiyası eyalet seçimlerinden sonra, Britanya Kolumbiyası Yeşiller Partisi, Britanya Kolumbiyası Yeni Demokrat Partisi'ni desteklemek için bir güven ve tedarik anlaşması yapmayı kabul etti.[6] Görevdeki Britanya Kolumbiyası Liberal Partisi bir hükûmet kurmaya çalıştı, ancak YDP ve Yeşiller tarafından bir güven oylamasında yenilgiye uğradı.[7]
New Brunswick
[değiştir | kaynağı değiştir]2 Kasım 2018'de (2018 New Brunswick genel seçimlerinden iki aydan daha kısa bir süre sonra) yasama meclisi, İlerici Muhafazakarlar tarafından hükûmete güven duyulmadığını ilan etmek için taht konuşmasını değiştirecek bir önergeye 25-23 oy verdi. Daha sonra, Başbakan Brian Gallant başbakanlıktan istifa etme niyetini belirtti ve vali yardımcısına İM lideri Blaine Higgs'e bir azınlık hükûmeti kurma yetkisinin verilmesini tavsiye etti: "En kısa zamanda vali yardımcısına gidip ona şunu bildireceğim. Başbakan olarak istifa edecek ve onun onuruna Muhafazakar Parti liderinin bir hükümet kurmaya ve meclisin güvenini kazanmaya teşebbüs etmesine izin vermesini alçakgönüllülükle önereceğim." Halk İttifakı lideri Kris Austin, yeni hükûmetle "üzerinde anlaştığımız alanlarda" çalışacağını söyledi ve İlerici Muhafazakârları 18 aylık güven oyları konusunda destekleme sözünü yineledi. Yeşiller Partisi lideri David Coon, partisinin sorunlarının hükûmetin gündeminde olmasını sağlamak için Muhafazakârlarla çalışmaya başlayacağını söyledi.[8]
Ontario
[değiştir | kaynağı değiştir]1985 Ontario eyalet seçimlerinden yirmi iki gün sonra, Ontario İlerici Muhafazakar Partisi hükûmeti güven oylamasından sonra istifa etti ve Ontario Liberal Partisi, Ontario Yeni Demokrat Partisi'nin desteğiyle bir hükûmet kurdu.[9] İki taraf arasındaki anlaşmaya "Antlaşma" adı verildi.[10]
Hindistan
[değiştir | kaynağı değiştir]Üçüncü Cephe ulusal hükûmetleri, iki büyük partiden biri olan HHP veya Kongre'nin dış desteğiyle 1989 ve 1996'da kuruldu.
HKP-M, 2004-2008 yılları arasında Kongre Partisi'ne dışarıdan destek verdi, ancak Hindistan-Birleşik Devletler Sivil Nükleer Anlaşması'ndan sonra desteğini geri çekti.
İrlanda
[değiştir | kaynağı değiştir]2016 genel seçimlerinden sonra, Fine Gael ve bazı bağımsızlar tarafından bir dizi politika taahhüdü karşılığında Fianna Fáil'den gelen güven ve tedarikle bir azınlık hükümeti kuruldu.[11] Fianna Fáil, güven ve tedarik konusunda çekimser oylama kullandı, ancak Dáil veya Seanad'da önerilen herhangi bir yasa tasarısı lehine veya aleyhine oy verme hakkını saklı tuttu. Anlaşma 2018'in sonuna kadar sürecekti ve daha önce yenileme olasılığı ile bir Dáil'in beş yıllık maksimum vadesine uzatılacaktı.[12] 12 Aralık 2018'de Fianna Fáil Lideri Micheál Martin, partisinin hükûmetin 2019 boyunca devam edebileceğini ve 2020'nin başlarında bir seçim yapılabileceğini garanti edeceğini söyledi.[13]
2020 İrlanda genel seçimi 8 Şubat 2020 Cumartesi günü yapıldı. 14 Ocak 2020'de 32. Dail'in cumhurbaşkanı tarafından Taoiseach Leo Varadkar'ın isteği üzerine dağıtılmasından sonra seçime karar verildi.[14]
Yeni Zelanda
[değiştir | kaynağı değiştir]Yeni Zelanda'da, ülkede kullanılan KÜT sistemi nedeniyle güven ve tedarik düzenlemeleri yaygındır. Güven ve tedarik sağlayan taraflar, diğer ülkelere göre daha belirgin bir role sahiptirler, destek partilerinden milletvekilleri genellikle Bakanlar Kurulu dışındaki bakanlıklara atanmaktadır. [15] Yeni Zelanda, bu hükûmetleri oluşturmak için kullandığı prosedürleri Kabine El Kitabında kodladı.[16]
John Key'in Ulusal Parti yönetimi ACT, United Future ve Māori Partisi ile yapılan güven ve tedarik anlaşması sayesinde 2008 yılında bir azınlık hükûmeti kurdu.[17] 2005 yılındaki benzer bir düzenleme, Helen Clark'ın İşçi Partisi'nin Yeni Zelanda İlk ve Birleşmiş Gelecek'ten güven ve tedarik desteğiyle İlerici Parti ile bir koalisyon hükûmeti kurmasına yol açmıştı. 2014 seçimlerinden sonra Ulusal Parti; United Future, ACT Partisi ve Māori Partisi ile güven ve tedarik anlaşmalarına yeniden girdi. 2017'de Ulusal Parti, seçimlerde İşçi Partisi'nden daha fazla oy kazanmasına rağmen, Yeni Zelanda İlk, sol görüşlü Yeşil Parti'den gelen güven ve tedarik desteğiyle hükûmeti değiştirmelerine yardımcı olmak için İşçi Partisi ile koalisyon kurmayı seçti.[16]
Birleşik Krallık
[değiştir | kaynağı değiştir]1977 ve 1978 arasında Jim Callaghan'ın İşçi Partisi, Liberal Parti ile Lib-Lab Paktı olarak bilinen bir anlaşmada, güven ve tedarik anlaşması sayesinde iktidarda kaldı. Buna karşılık İşçi Partisi, Liberal Parti için mütevazı politika tavizleri vermeyi kabul etti.[18][19]
Theresa May'ın Muhafazakar Partisini çoğunluksuz bırakan 2017 genel seçimlerinin ardından, Demokratik Birlikçi Parti ile bir güven ve tedarik anlaşması yapıldı.[20]
Devredilmiş hükümet
[değiştir | kaynağı değiştir]İskoçya ve Galler'deki devredilmiş yasama meclislerinde orantılı temsilin kullanılması nedeniyle güven ve tedarik anlaşmaları daha sık görülmektedir. İskoç Ulusal Partisi ve İskoç Yeşiller Partisi'nin İskoç Parlamentosu'nda bir güven ve tedarik anlaşması var.[21] Galler İşçi Partisi ve Plaid Cymru, Ekim 2017'ye kadar Galler Meclisi'nde benzer bir işbirliği anlaşması yaptı [22]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ James Cook, Governments, coalitions and border politics 9 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BBC News, 7 May 2010
- ^ Why the PM is safe in No 10 for the moment 28 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Independent, 8 May 2010
- ^ "StackPath" (PDF). 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Otherwise, when it is proposed by the Government itself upon a piece of legislation, "the Chambers are enslaved in the exercise of their principal function just because it was thought that their being master of the fiduciary relationship were to be reaffirmed on each bill": Argondizzo, Domenico; Buonomo, Giampiero (April 2014). "Spigolature intorno all'attuale bicameralismo e proposte per quello futuro". Mondoperaio.net. 1 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2016.
- ^ Rodgers (7 Eylül 2010). "Labor clings to power". ABC News Online. Australian Broadcasting Corporation. 9 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2021.
- ^ Kines (29 Haziran 2017). "Lieutenant-governor invites Horgan to take over, rejects another election". Times Colonist. 7 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2017.
- ^ Keller (29 Haziran 2017). "B.C. NDP to take power following confidence vote, ending 16 years of Liberal rule". The Globe and Mail. 6 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2018.
- ^ "Brian Gallant's minority New Brunswick government defeated after losing confidence vote | CBC News". CBC. 2 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Stephens (8 Haziran 1985). "NDP, Liberals move non-confidence". The Globe and Mail. ISSN 0319-0714.
- ^ Peterson (20 Aralık 1986). "Minority is working". The Toronto Star. ISSN 0319-0781. ProQuest 435524082.
- ^ "Confidence and Supply Arrangement". Fianna Fáil. 2016. 27 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2016.
- ^ Gallagher (3 Mayıs 2016). "Fine Gael and Fianna Fáil parliamentary parties unanimously adopt Government deal". Newstalk. 25 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2016.
- ^ Lehane (12 Aralık 2018). "Fianna Fáil renews Confidence and Supply Agreement" (İngilizce). 29 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2021.
- ^ "Taoiseach Leo Varadkar calls general election for February 8". Independent.ie (İngilizce). 14 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2020.
- ^ "What is confidence and supply… and how does it differ from a coalition?". Newshub. 10 Nisan 2017. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2017.
- ^ a b "CO (17) 10: Labour-New Zealand First Coalition, with Confidence and Supply from the Green Party: Consultation and Operating Arrangements". Department of the Prime Minister and Cabinet. 28 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2018.
- ^ Bryant (7 Mayıs 2010). "Lessons from New Zealand in art of coalition building". BBC News. 24 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2021.
- ^ Weaver (16 Mart 2015). "Politics: what is confidence and supply?". The Guardian. 29 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016.
- ^ "Election 2017: DUP agrees 'confidence' deal with Tories". BBC News. 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2021.
- ^ Peck (10 Haziran 2017). "Theresa May to enter into 'confidence and supply' arrangement with the Democratic Unionists". The Independent. 11 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2017.
- ^ "Scots budget vote passed after Green deal". 2 Şubat 2017. 3 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi – www.bbc.com vasıtasıyla.
- ^ "Plaid to end Labour co-operation deal". 6 Ekim 2017. 7 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi – www.bbc.com vasıtasıyla.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Example of confidence and supply agreement in New Zealand 22 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.