Macide Tanır

Macide Tanır
Macide Tanır
	Macide Tanır
Doğum	1 Ocak 1922
Ölüm	6 Şubat 2013 (91 yaşında); İstanbul, Türkiye
Defin yeri	Emirgân Mezarlığı, İstanbul
Milliyet	Türk
Diğer ad(lar)ı	"Tiyatronun Cadısı"
Eğitim	Ankara Devlet Konservatuvarı Tiyatro ve Opera Bölümleri
Meslek	Tiyatro ve sinema oyuncusu
Etkin yıllar	1943-2012
Ödüller	1991 - Devlet sanatçısı ; Altın Portakal Film Festivali; 2007 – Yıldırım Önal Anı Ödülü;

Macide Tanır, (1 Ocak 1922 - 6 Şubat 2013, İstanbul^[1]) Türk tiyatro ve sinema sanatçısı.

1943 yılında Devlet Tiyatroları'na katıldı. 1985 yılına kadar sahne yaşamını sürdürdü. 1991 yılında Devlet Sanatçısı unvanı aldı. Oyunculuğunun yanı sıra radyo tiyatrosu ve seslendirmeleri ile de tanındı.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Macide Tanır, 1 Ocak 1922'e doğdu. Babası, İbrahim Birmeç, Yanya'dan İstanbul'a göç etmiş bir veteriner subayı idi.^[2] Pendik'te büyüdü. Lise öğrenimini Erenköy Kız Lisesi'nde tamamladıktan sonra babasının teşviki ile Ankara Devlet Konservatuvarı'na girdi. Eğitimine Şan Bölümü'nde başladı. Bir yıl sonra sınıf atladı ve bölüm değiştirerek tiyatro bölümüne geçti. Yüksek lisans sonrası 1943 yılında Devlet Tiyatroları'na katıldı. İlk defa Moliere'in Kibarlık Budalası ile sahneye çıktı.^[2] Altmıştan fazla eserde rol aldı.^[3] 1985 yılında Devlet Tiyatrosu'ndan emekli edildi. İki yıl kadar Tiyatro Kare'de oyunculuk yaptı.

Emekli olduktan sonra Yer Demir Gök Bakır, Yengeç Sepeti ve Cumhuriyet gibi sinema filmleri ile Baharın Bittiği Yer, Şehnaz Tango gibi televizyon dizilerinde rol aldı. Radyo tiyatrosu ve seslendirmeler sayesinde oyunculuğunun yanı sıra sesi ile de tanındı.

Pek çok oyunculuk ödülüne layık görülen sanatçı 1991 yılında Devlet Sanatçısı unvanı aldı. Anılarını anlattığı "Tiyatronun Cadısı" isimli kitabı 2000 yılında yayımlandı.

6 Şubat 2013'te yoğun bakım ünitesinde solunum yetmezliğinden hayatını kaybetti. Tanır'ın cenazesi Emirgân Mezarlığı'na defnedildi.^[4]

Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

1961-62: Basının tiyatro sanatçıları arasında yaptığı anket - Yılın Sanatçısı (Ağaçlar Ayakta Ölür)
1964-65: Basın-İş Sendikası - Yılın Sanatçısı (Dünyanın Düzeni)
1968-69: Sanatsevenler Kurumu En İyi Oyuncu (Kıl Payı)
1973-74: Sanatsevenler Kurumu - En İyi Oyuncu (Yanlışlık)
Sanat Kurumu - En İyi Oyuncu (Gölge Ustası)
1988: Kültür Bakanlığı - Jüri Özel Ödülü
1988: Şehir Tiyatroları - Yılın Sanatçısı
1988: Hürriyet Gazetesi - Yılın Sanatçısı
1989: Kadınlar Birliği -En Başarılı Sanatçı
1990: Mersin Kültür ve Sanat Şenliği Onur Ödülü
1990: Sanat Kurumu - Yılın Sanatçısı
1991: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı unvanı
1992-93: Avni Dilligil Onur Ödülü - (Müziksiz Evin Konukları)
1992-93: İtalyan Kültür Bakanlığı - Adelaide Ristari Ödülü
1993: Ses-Der Ödülü
1993-94: İstanbul Milletlerarası Lions Kulübü Ödülü
1996: Yarım Asır Sahnede - Altın İğne
1996: Lions Yönetim Çevresi Ödülü
1996-97: ÇASOD Ödülü
1997: 1. Afife Tiyatro Ödülleri - Nisa Serezli Aşkıner Özel Ödülü
1998: Kadınlar Birliği Şişli Şubesi Cumhuriyetin 75. Yılı Ödülü
1998: Mimoza Dergisi - 75 Yılda 75 Kadına Ödül
2007: 44. Altın Portakal Film Festivali - Yıldırım Önal Anı Ödülü

Tiyatro oyunları[değiştir | kaynağı değiştir]

Müziksiz Evin Konukları: Neil Simon - Tiyatrokare - 1992
Öyle Bir Sevgi Ki: Loleh Bellon - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1985
Altın Göl: Ernest Thompson - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1983
Gölge Ustası: Yıldırım Türker\Yeşim Müderrisoğlu - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1982
Yelpaze (oyun): Oscar Wildel - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1977
Dirlik Düzenlik: Oktay Rifat - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1974
Yanlışlık: Albert Camus - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1973
Becket Yahut Tanrılarının Şerefi: Jean Anouilh - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1971
Kanlı Düğün: Federico Garcia Lorca - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1970
Finten: Abdülhak Hamit Tarhan - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1969
Kıl Payı: Edward Albee - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1968
Ecinliler: Fyodor Dostoyevski\Albert Camus - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1966
Dünyanın Düzeni: Seán O'Casey - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1964
Düşman Çiçek Göndermez: Pero Bloch - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1963
Ağaçlar Ayakta Ölür: Alejandro Casona - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1961
Hortlaklar: Henrik İbsen - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1960
Cephede Piknik: Fernando Arrabal - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1960
Günden Geceye: Eugene O'Neill - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1959
Gönül Avcısı: Diego Fabbri - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1958
Kraliçe ve Asilleri: Albert Hackett\Frances Goodrich - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1957
Ruhlar Gelirse: Noël Coward - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1955
Nora: Henrik İbsen - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1955
Akif Bey: Namık Kemal\Reşat Nuri Güntekin - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1955
Tanrılar ve İnsanlar (Gılgameş): Orhan Asena - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1954
Othello: William Shakespeare - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1954
Keçiler Adası: Ugu Betti - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1954
Hile ve Sevgi: Schiller - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1954
Güneşte On Kişi: Turgut Özakman - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1954
Batak (oyun): Galip Güral - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1953
Yanlış Yanlış Üstüne: Oliver Goldsmith - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1952
Sahne Dışındaki Oyun: Refik Ahmet Sevengi - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1952
Fatih (oyun): Nazım kurşunlu - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1952
Ramak Kaldı: Thornton Wilder - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1952
Gölgeler): Ahmet Muhip Dranas - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1952
Elektra: Sofokles - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1952
Bir Piyes Yazalım: Adalet Ağaoğlu - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1952
Öteye Doğru: Sutton Vane - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1951
Miras (oyun): Augustus Goetz - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1951
Köşebaşı: Ahmet Kutsi Tecer - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1951
Alınyazısı: Nahid Sırrı Örik - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1951
Şakacı: Sabahattin Kudret Aksal - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1951
Pembe Evin Kaderi: Turgut Özakman - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1950
Eski Şarkı: Reşat Nuri Güntekin - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1950
Peer Gynt: Henrik İbsen - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1949
Küçük Şehir: Cevat Fehmi Başkut - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1949
Kıskançlar: Oktay Rıfat\Melih Cevdet Anday - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1949
Hekimliğin Zaferi: Jules Romains - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1949
Tüccar: Platus - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1949
Dünya Gözüyle: Charles Wildrac - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1949
Scapin'in Dolapları: Molier - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1949
Antigone: Sofokles - Ankara Devlet Tiyatrosu - 1949

Filmografisi[değiştir | kaynağı değiştir]

1987 Yer Demir Gök Bakır
1989 Baharın Bittiği Yer
1994 Cadı Ağacı
1994 Yengeç Sepeti
1996 Şehnaz Tango (TV Dizisi)
1996 Kurtuluş
1998 Cumhuriyet

Film seslendirmeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Brahms'ı Sever misiniz? - Ingrid Bergman (Paula Tessier) seslendirmesi.
Gilda - Rita Hayworth (Gilda Mundson Farrell) seslendirmesi^[5]
Titanik -
Cinayet Dosyası ("Murder, She Wrote") TV disizi^[6] -

Rol aldığı radyo oyunları[değiştir | kaynağı değiştir]

1966 Brahms'ı Sever misiniz? (Arkası Yarın serisinde, Francoise Sagan'ın romanından uyarlama)

Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

"Tiyatronun Cadısı", Macide Tanır, Bilgi Yayınevi (otobiyografi/anı), Ankara, 2000.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Macide Tanır hayatını kaybetti". radikal.com.tr. 12 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2012.
^ ^a ^b Armutçu, Emel. "Herkese Gücenikti". Hürriyet gazetesi, 7 Şubat 2013. 2 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2018.
^ "Macide Tanır, son yolculuğuna uğurlandı". Cumhuriyet gazetesi, 8 Şubat 2013. 2 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2018.
^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015.
^ Engin Ardıç. "Ankaralı". sabah.com.tr. 3 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2013.
^ "Macide Tanır". sinematurk.com. 22 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2013.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Macide Tanır ile Tiyatro hakkında röportaj, TRT, 1991
Sahnede Bir Ömür: Macide Tanır belgeseli 17 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Tiyatro.org'da Macide Tanır
Sinematürk'te Macide Tanır22 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "Macide Tanır hayatını kaybetti". radikal.com.tr. 12 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2012.

[emel-2] Armutçu, Emel. "Herkese Gücenikti". Hürriyet gazetesi, 7 Şubat 2013. 2 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2018.

[cum-3] "Macide Tanır, son yolculuğuna uğurlandı". Cumhuriyet gazetesi, 8 Şubat 2013. 2 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2018.

[4] "Arşivlenmiş kopya". 18 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015.

[5] Engin Ardıç. "Ankaralı". sabah.com.tr. 3 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2013.

[6] "Macide Tanır". sinematurk.com. 22 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

g t d T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı devlet sanatçıları
1970–1979	Adnan Saygun Necil Akses Ulvi Cemal Erkin Mithat Fenmen İlhan Usmanbaş Gülay Uğurata İdil Biret Suna Kan Ayla Erduran Ayşegül Sarıca Verda Erman (1971)
1980–1989	Nevit Kodallı Cemal Reşit Rey Hikmet Şimşek Gürer Aykal İsmail Aşan Tunç Ünver Cüneyt Gökçer Yıldız Kenter Meriç Sümen Suna Korad (1981) Nevzad Atlığ Ayhan Baran Vasfi Rıza Zobu Bedia Muvahhit Mükerrem Berk Gülsin Onay Ayten Gökçer (1987) Aydın Gün Leyla Gencer (1988)
1990-1999	Necdet Yaşar İsmail Baha Sürelsan Alâeddin Yavaşca Zeki Müren Teoman Önaldı Yesari Asım Arsoy Sâdi Yâver Ataman Nida Tüfekçi Mustafa Geceyatmaz Mustafa Turan Barış Manço Hüseyin Sermet Güher Pekinel Süher Pekinel Okan Demiriş Mete Uğur Macide Tanır Bozkurt Kuruç Osman F. Seden Türkan Şoray Hülya Koçyiğit Orhan Şaik Gökyay Tarık Buğra Attilâ İlhan Ali Avni Çelebi Sabri Berkel Turan Erol Devrim Erbil Hüseyin Anka Özkan Sadi Diren (1991) Müzeyyen Senar Mehveş Emeç Şefika Kutluer Tekin Akmansoy Muazzez Abacı Metin Akpınar İzzet Altınmeşe Selmi Andak Avni Anıl Nezihe Araz Muzaffer Arıkan Orhan Asena Semih Balcıoğlu Recep Bilginer Ali Can Koral Çalgan İnci Çayırlı Merih Çimenciler Ali Doğan Haldun Dormen Armağan Elçi Erol Erdinç Özdemir Erdoğan Musa Eroğlu Muazzez Ersoy Semiha Berksoy Zeki Alasya Mengü Ertel Orhan Gencebay Nurşen Girginkoç Rengim Gökmen Ruşen Güneş Fahrettin Güven Nedret Güvenç Fikret Hakan Selahattin İçli Selim İleri Çolpan İlhan Yekta Kara Cemil Karababa Müşfik Kenter Kayıhan Keskinok Levent Kırca Atilla Manizade Yusuf Nalkesen Tankut Öktem Gazanfer Özcan Ahmet Özhan Münir Özkul Sezen Cumhur Önal Kutlu Payaslı Ajda Pekkan Ali Poyrazoğlu Ozan Sağdıç Mustafa Sağyaşar Samime Sanay Emel Sayın Timur Selçuk Nedret Selçuker Nesrin Sipahi Ferit Sıdal Kâmil Sönmez Muammer Sun Gülriz Sururi Dinçer Sümer Şener Şen Ziya Taşkent Orhan Taylan Okay Temiz Zekai Tunca Neriman Altındağ Tüfekçi Dilek Türker Nejat Uygur Necdet Varol Gönül Yazar Jale Yılmabaşar Nilüfer Yumlu Metin Yurdanur Gülşen Tatu (1999)