Amfetamin
 | |
 | |
| Klinik verisi | |
|---|---|
| Uygulama yolu | Oral, intravenöz, buğu şeklinde, rektal, sublingual |
| Farmakokinetik veri | |
| Biyoyararlanım | % |
| Protein bağlanma | %20 |
| Metabolizma | Hepatik |
| Eliminasyon yarı ömrü | 10-13 saat |
| Boşaltım | Renal |
| Tanımlayıcılar | |
| |
| CAS Numarası | |
| PubChem CID | |
| DrugBank | |
| CompTox Bilgi Paneli (EPA) | |
| ECHA Bilgi Kartı | 100.005.543 |
| Kimyasal ve fiziksel veriler | |
| Formül | C9H13N |
| Mol kütlesi | 135.208 g/mol |
Amfetamin (alfa-metil-fenetilamin) narkolepsi ve dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu dahil çeşitli bozuklukların tedavisinde, kilo kontrolünde, iştah azaltıcı olarak kullanılan sentetik bir uyarıcıdır (stimülan). Özellikle DEHB tedavisinde ilaç olarak yaygın kullanımları sebebiyle rahatlıkla elde edilebilir. Bu sebeple yasa dışı olarak en sık kullanılan uyarıcı maddelerden biridir. Yan etki olarak şizofreni benzeri psikozlara neden olur. Yaklaşık 20 günlük kullanım sonunda tolerans gelişir. Zayıf olarak MAO enzimini de inhibe ettiğinden MAO inhibitörleri ve SSRI'lar ile beraber kullanılırsa serotonin sendromuna sebep olabilir. Bu durum siproheptadin ile tedavi edilebilir. DEHB tedavisinde kullanılan ticari ilaçlardan Dexedrine, Elvanse ve Adderall amfetamin içeren ilaçlar arasında sayılabilir.
Amfetamin, genellikle uzun yol araç kullananlarca uyku kaçırmak ve konsantrasyon gerektiren sporlarda (atıcılık, okçuluk, vb.) doping amacıyla da kullanılabilmektedir (amfetamin istismarı).[1]
Etki mekanizmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Aminlerin re-uptake 1 ile nörona alınmasını inhibe ederler.
- Aminlerin vezikülden sinaptik aralığa salınmasını artırırlar.
Klinik kullanım
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dikkat eksikliğinde ve hiperkinezide.
- Latearl hipotalamustaki merkezi inhibe etmesi nedeniyle obezitede.
- Dopaminerjik aktivite artışı nedeniyle parkinsonda.
- REM dönemini kısalttıkları için narkolepside kullanılırlar.
Yan etkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Amfetamin/metamfetamin kullananlarda beyin kanamaları sık görülür; beyin kanamaları felçlere (hemorajik stroke) neden olabilir.[1][2] Süreç yüksek ateşle başlar; bir süre sonra tabloya hipertansiyon ve kalpte ritim bozuklukları (aritmiler) eklenir. Hastaların bir bölümü hızla gelişen beyin sapı kanaması sonrasında felç bulguları gelişemeden ölebilirler (ansızın ölüm).[3]
 | Farmakoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Çöloğlu AS. Bağımlılık yapan toksik madde ölümlerinde otopsi bulguları: Kokain, amfetaminler, PPA, opium alkaloidleri (morfin ve eroin), Seminer Notları, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Adli Tıp Anabilim Dalı, Cerrahpaşa, İstanbul, 1996
- ^ Huang MC, Yang SY, Lin SK, et al. Risk of cardiovascular diseases and stroke events in methamphetamine users: A 10-year follow-up study. Journal of Clinical Psychiatry, 77(10):1396-1403, 2016
- ^ Chiu ZK, Bennett IE, Chan P, Rosenfeld JV. Methamphetamine-related brainstem haemorrhage. Journal of Clinical Neuroscience, 32:137-139, 2016