Toplu ulaşım

Yaygın toplu taşıma türlerine örnekler.

Almanyada kısa mesafe şehirler arası trenler

Toplu ulaşım veya kamu ulaşımı, bir ülkede her kullanıcı için erişilebilir olan kişi, mal veya hizmet trafiğinin bir parçasıdır. Özellikle kamu yük taşımacılığı, kamu yolcu taşımacılığı ve kamuya açık posta ve telekomünikasyon hizmetleri, bu kapsamda değerlendirilir.

Şahsî taşıt kullanılmadan yapılan tüm ulaşım sistemlerine verilen genel addır. Bazı özel insanlar için ücretsiz toplu ulaşım hizmeti mevcuttur. Genellikle toplu ulaşımda bir tarifeye göre düzenlenen, belirli güzergahlarda işletilen ve her yolculuk için ilan edilen bir ücret vardır. Bu ulaşım sisteminde birden fazla yolcu taşınmakla, enerji tasarrufu yapılır. Toplu ulaşım, şehir içi ve şehirlerarası olabilir ve kavram genel olarak tren, otobüs, tramvay, troleybüs, metro gibi taşıt ve sistemler için kullanılsa da, havayolları, feribotlar ve dolmuşları da kapsayabilmekte, insanların bir yerden bir yere ulaşımını sağlamayı amaçlamaktadır.

İnsanlar toplu ulaşım araçlarını daha çok kullanmalıdır, çünkü şu anda etkisini gösteren küresel ısınmanın nedenlerinden biri de araçlardan çıkan egzoz dumanlarıdır. Toplu taşıma araçlarında daha çok insan taşındığı için kişi başına egzoz gazı üretimi azalacak ve egzoz gazı kaynaklı kirliliğin azalması sağlanacaktır. Toplu taşıma araçları kullanımları esnasında uyulması gereken kurallar, yukarıda da belirtildiği gibi küresel ısınma faktörünü azaltacak, kişi başına düşen egzoz emisyonunu minimum seviye ye indirecektir. 21. yüzyılda sürdürülebilir ulaşımın yaygın olması amaçlanmaktadır.

Özellikleri

Toplu ulaşımın en önemli özellikleri şunlardır:

• Her kullanıcı için genel erişilebilirlik (taşıt trafiğinde taşıma yükümlülüğü veya nakliye yükümlülüğü),
• Özel imtiyazlı ulaşım şirketleri tarafından (örneğin demiryolu, havacılık, teleferikler, denizyolu ulaşımı, asansör tesisleri) veya imtiyazlı hatlar veya güzergahlarda veya imtiyazlı hizmet sağlayıcılar tarafından gerçekleştirilmesi
• Taşıt trafiğinde, belirli bir tarife gibi şeffaf ve yasalarla güvence altına alınmış norm ve kurallarla ulaşım koşullarının, kurallarının ve fiyatların belirlenmesi.

Burada, kamu ulaşımı temel hizmetlerin veya kamu hizmetlerinin bir parçası olarak, sübvanse edilmiş veya uygun tarifelerle karayolu, demiryolu ve feribot ulaşım araçları, bunlardan ilki genel kullanımda “kamu ulaşım araçları” olarak adlandırılır.

Temel hizmetlerin dışında, sübvanse edilmiş tarifeler olmadan, ancak imtiyazlara göre yine belirli bir tarife ve taşıma yükümlülüğü ile ve çoğunlukla hatlı ulaşımda (örneğin kış sporları teleferikleri, iç su taşımacılığı, havacılık)

Burada erişim ve taşıma nesnesi iki sınıfa ayrılır. Halkın erişimi bakımından, kamuya açık veya kamuya açık olmayan ulaşım (örneğin askerî tesisler ve taşımacılık, özel ulaşım vb.) birbirinden farklıdır.

Modern şehirlerde toplu ulaşım durakları, toplu ulaşım araçlarının kural ve ihtiyaçlarına göre inşâ edildiği için, diğer taşıtlar toplu ulaşım araçlarını beklemek zorunda kalmaz ve böylece trafiğin olağan akışı devam eder. Duraklara gelmeden önce inmeye hazır bir şekilde arka kapıda bekliyor olmak. Aracın yolcuyu beklemesi durumunu ortadan kaldırır. Bozuk para ya da elektronik bileti araca binerken hazır bulundurmak. Şoförün size ayıracağı zamanı minimuma indirir. Araca binildiğinde oturmak için boş yer yok ise aracın en arkasına gitmek diğer yolcuların da binmelerini kolaylaştırır. Araç duraklarda, yolcuların araca binmesi için vakit kaybetmemiş olur. Diğer yolcuların duyabilecekleri ya da rahatsız olabilecekleri şekilde sohbet etmek, müzik dinlemek ya da telefonda konuşmak da çevreye vermiş olduğumuz rahatsızlıklar arasındadır. Tepkilere yol açabilir ve araç sürücüsünün araç içi güvenliği sağlama ihtiyacı duyurabilir. Böyle durumlarda sürücü kendisini araç içini kontrol etme durumunda hissedecek ve sürüş hassasiyetini kaybedecektir. Toplu taşıma araçlarının temiz tutulması da toplu taşıma araçları kullanım kültürümüzün göstergesidir. Araçta yaşlılara, engellilere ve hamile bayanlara yer vermek kültür düzeyimizin göstergesidir. Bu yolcuların oturtulmuş olması araç içi koridorunun daha seri bir şekilde akışını sağlıyacaktır. Yolcuların iniş ve binişlerinde bu hareketlilik önem kazanacaktır. Toplu taşım araçlarında camların ve araç kapılarının açık olması da yakıt tüketimini artıracaktır.

Ayrıca bakınız

• Türkiye'de ulaşım
• Toplu taşıma otobüs servisi
• Şehirlerarası otobüs servisi
• Demiryolu ulaşımı
• Denizyolu ulaşımı
• Kara ulaşımı