İçeriğe atla

Türkiye'de Maocu çatışması

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Türkiye'de Maocu çatışması
Türkiye'de terörizm
Tarih24 Nisan 1972 - günümüz (52 yıl, 6 ay, 1 hafta ve 3 gün)
Bölge
Türkiye, ağırlıklı olarak doğu Tunceli bölgesi
Sonuç Devam ediyor
Taraflar
 Türkiye

TKP/ML

MKP/HKO-PHG
Maoist Parti Merkezi
Komutanlar ve liderler

Recep Tayyip Erdoğan
(2014-günümüz)
Yaşar Güler
(2023-günümüz)
Metin Gürak
(2023-günümüz)
Ali Yerlikaya
(2023-günümüz)

Eski:

İbrahim Kaypakkaya (ölü)
Süleyman Cihan (ölü)
Kazım Çelik (ölü)
Mehmet Demirdağ (ölü)

Cüneyt Kahraman (ölü)
Cafer Cangöz (ölü)
Nubar Ozanyan (ölü)
Çatışan birlikler

Türk Silahlı Kuvvetleri

Jandarma Genel Komutanlığı

Özel Kuvvetler Komutanlığı
Emniyet Genel Müdürlüğü

Kayıplar
Toplamda 700'den fazla ölü[1]

Türkiye'de Maocu çatışması veya Halk Savaşı, Türkiye'nin doğusunda, 1970'lerin başlarında görünen Maocu örgütler ile Türk güvenlik güçleri arasında devam eden düşük düzeyli çatışmalardır. Çatışmalar, 1980'lerin sonlarında ve 1990'larda azaldı ve Türkiye-PKK çatışmaları ile birlikte ortadan kalktı. Düşük seviyeli silahlı saldırılar, Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist'in (TKP/ML) silahlı kanadı Türkiye İşçi Köylü Kurtuluş Ordusu (TİKKO) ile her ikisi de Maoist Komünist Parti'nin (MKP) silahlı kanatları olan Halk Kurtuluş Ordusu (HKO) ve Halk Partizan Kuvvetleri (PHG) tarafından düzenlenmeye devam etmektedir.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuruluş ve ilk yıllar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist, 24 Nisan 1972 tarihinde İbrahim Kaypakkaya liderliğindeki radikal bir grup tarafından kuruldu. Ancak bir yıl sonra Kaypakkaya yakalandı, işkence gördü ve öldü. 1978'de ilk konferans, TKP/ML'nin halk savaşı ve gerilla savaşına yönelik yönünü doğrulayarak gerçekleştirildi, ancak bu yönde çok az ilerleme kaydedildi.[2] TKP/ML, 1970'lerde Türkiye'de sağ-sol çatışmalarında da aktif bir şekilde yer aldı.

TKP/ML'nin askeri kanadı olan Türkiye İşçi Köylü Kurtuluş Ordusu (TİKKO), 1970'lerin sonlarında ve 1980'ler boyunca - özellikle halkı Maocu gerilla savaşını 1938'deki Dersim İsyanı'nın bastırılmasının intikamı olarak görerek - Tunceli ilinde militan ve gerilla eylemleri gerçekleştirdi.[3] TİKKO, bu dönemde Tunceli ve Karadeniz'de dağlık bölgelerde silahlı eylemler gerçekleştirerek zirveye ulaştı.[4]

17 Mayıs 1985 tarihinde, TKP/ML, yayını ele geçirerek İstanbul'daki milyonlarca televizyon izleyicisine propaganda mesajı vererek akşam haberlerinin müziğinin yerini aldı.[5]

1980'lerin sonlarında TKP/ML, partinin ikinci kongresinin ardından bir dizi bölünme yaşadı. TKP/ML 1993 yılında Maoist Komünist Partisi ile yeniden birleşme girişiminde başarısız oldu.

2000'ler

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • 2000 yılında güvenlik güçleri Tokat ve Sivas illerinde TİKKO militanlarına karşı operasyon başlattı. 12 gizlenme yeri keşfederek, 9 makineli tüfek, 4 roketatar, el bombası ve patlayıcı, ayrıca 10 ton yiyecek ve ilaç ele geçirildi.[6]
  • 11 Aralık 2000 tarihinde, TİKKO militanları bir Polis Özel Harekat timine ateş açtılar, 2 kişi öldü ve 12 kişi yaralandı.[7]
  • 2001 yılında, polis iki 9K111 Fagot tanksavar füzesi dahil beş isyancı ve silah ele geçirdi.[8]
  • 20 Mayıs 2004'te, İstanbul'un Acıbadem semtinde bulunan bir restoranın otoparkında TİKKO militanları bombalı araçla saldırı düzenledi.[9]
  • 16 Haziran 2005’te, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin düzenlediği operasyonda MKP'nin 17 üyesi öldürüldü.
  • Mart 2009'da, Kandıra F tipi Cezaevi'nde 2000 yılındaki açlık grevinde hizmet eden bir doktor olan Tamer Bilici, ölümcül ve mahkûmların daimi sakatlıkları nedeniyle MKP-HKO tarafından halk düşmanı ilan edildi ve örgüt tarafından suikast sonucu öldürüldü.[10] Eylül 2009'da MKP-HKO, emekli Albay Aytekin İçmez suikastının sorumluluğunu üstlendi.[11]

2010'lar

[değiştir | kaynağı değiştir]

2010-2014

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • 29 Haziran 2010 tarihinde, TİKKO'nun iki üyesi, güvenlik güçleri tarafından Tunceli dağlarında öldürüldü.
  • 2 Şubat 2011 tarihinde, Tunceli'de beş TİKKO üyesi çığ sonucu öldü.[12][13]
  • 15 Kasım 2012 tarihinde Tunceli'de 24 HKO üyesi kuşatıldı ve yakalandı.[14][15]
  • 26 Temmuz 2013 tarihinde, Tunceli kırsalında bir hidroelektrik santralin kontrol binası TİKKO militanları tarafından bombalandı.[16]
  • 14 Mart 2014 tarihinde TİKKO militanları Tunceli'de bir polis karakoluna saldırdı. TKP/ML, saldırının Berkin Elvan'ın ölümünün intikamını almak amacıyla düzenlendiğini açıkladı.[17][18]
  • 8 Temmuz 2014'te TİKKO militanları, beş işçi taşıyan bir kamyoneti Altınyüzük'teki baz istasyonuna bırakıp ateşe verdi.[19][20]
  • 15 Ağustos 2014'te TiKKO militanları Ovacık'ta jandarma karakoluna saldırdı.

2015-2019

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • 10 Şubat 2015'te MKP-PHG Tarafından Çekmeköy'de Binali Yıldırım'ın kardeşi İlhami Yıldırım'a ve şoförüne silahlı saldırı düzenlendi.[21]
  • Haziran 2015'te MKP-PHG eski Albay Fehmi Altınbilek'e suikast düzenledi.
  • 22 Temmuz'da, TİKKO militanları Hozat'ta bir jandarma karakoluna saldırdı.
  • 10 Ekim'de, PKK ve TKP/ML-TİKKO militanları, Geyiksuyu'da bir askeri üsse saldırdı.[22]
  • 15 Ekim'de, TİKKO militanları, Amukta'da bir askeri üsse saldırdı.[23]
  • 21 Ekim'de, üç TİKKO militanı, TSK ile Ovacık'ta çıkan çatışmada öldü.[24]
  • 9 Mayıs 2016'da Geyiksuyu'nda Türk Silahlı Kuvvetleri ile çatışma sırasında iki TiKKO militanı öldürüldü.[25]
  • 24-28 Kasım tarihlerinde, 12 TİKKO militanı, Aliboğazı'nda bir ordu operasyonu sırasında öldürüldüler.[26]
  • 10 Şubat 2017'de TİKKO savaşçıları, İstanbul'un Pendik ilçesinde AK Parti İlçe Başkanlığı'na ateş açtı.[27]
  • 18 Haziran'da MKP-HKO gerillaları Kuşluca'da bir askeri üse saldırdı.[28]
  • 1 Ağustos'ta, Ovacık'ta TSK ile çıkan çatışmada üç MKP-HKO militanı öldürüldü.[29][30]
  • 18 Ağustos'ta iki MKP-HKO militanı, Hozat'ta Türk Sİlahlı Kuvvetleri tarafından kuşatma sırasında öldürüldüler.[31][32]
  • 26 Eylül'de, iki MKP-HKO militanı, Ovacık'ta TSK askerleri tarafından öldürüldü.[33][34][35]
  • 16 Kasım'da TSK ile çatışmalarda dört MKP-HKO militanı öldürüldü.[kaynak belirtilmeli]
  • 24 Nisan 2018'de, iki kadın TİKKO militanı öldürüldü ve bir diğeri Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından Tunceli'de ele geçirildi.
  • 5 ve 6 Ağustos'ta Tunceli'de Türk Ordusu tarafından altı TİKKO militanı öldürüldü.[kaynak belirtilmeli]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "UCDP - Uppsala Conflict Data Program". ucdp.uu.se. 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2022. 
  2. ^ "History of the Communist Movement in Turkey". www.bannedthought.net. 12 October 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  3. ^ Construction of a Nation: The Early Years of the Turkish Republic and Dersim Events
  4. ^ Turkey and the War on Terror: "For Forty Years we Fought Alone", page 27
  5. ^ A World to Win Magazine, 1985, "TKP/ML seizes the airwaves 8PM News Break"
  6. ^ "Hürriyet Daily News". 15 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014. 
  7. ^ "RAND - NSRD - Projects - RAND Database of Worldwide Terrorism Incidents". Smapp.rand.org. 19 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014. 
  8. ^ "Hürriyet Daily News". 15 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2020. 
  10. ^ "MKP: F Tipi katillerinden biri cezalandırıldı". Sosyalistforum.net. 19 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014. 
  11. ^ Hüseyin TÜCCAR- Erdoğan PAÇİN (30 Eylül 2009). "MKP-HKO emekli albayı öldürdü". Sabah. 12 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2012. 
  12. ^ "To the Press and the Public: 5 martyrs of TKP/ML-TİKKO died in Tunceli" (PDF). Bannedthought.net. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Kasım 2014. 
  13. ^ Mike Ely. "Turkey: Five Communist Fighters Killed in Avalanche". Kasama Project. 13 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014. 
  14. ^ "24 MKP/HKO Militanı Teslim Oldu İddiası". 12 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014. 
  15. ^ "Arkadaşlar, siz de teslim olun askerler bize çok iyi davranıyor". Dersimnews.com. 14 July 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014. 
  16. ^ "Hydroelectric Plant Regulator Bombed in Tunceli". Bianet - Bagimsiz Iletisim Agi. 12 October 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014. 
  17. ^ "TİKKO'dan Berkin Elvan için misilleme eylemi". BestaNûçe Bestanuce.com. 9 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014. 
  18. ^ Özgür Gelecek. "Gerilladan Berkin Elvan için misilleme eylemi". Ozgurgelecek.nl. 12 October 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014. 
  19. ^ Özgür Gelecek. "Dersim'de gerilladan baz istasyonu eylemi". Ozgurgeleck.net. 4 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014. 
  20. ^ "Communist terrorist group sets truck ablaze in eastern Turkey". dailysabah.com. 9 July 2014. 5 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2014. 
  21. ^ "Yıldırım'a saldırıyı MKP üstlendi". Sözcü. 16 Şubat 2015. 4 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2023. 
  22. ^ "Turquie : La guérilla maoïste et la guérilla kurde mènent une opération conjointe". 9 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2017. 
  23. ^ "TKP/ML -TİKKO'dan Ankara şehitlerinin anısına eylem - ATİK Online". www.atik-online.net. 13 January 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  24. ^ "Özgür Gelecek - Paşêroja Azad - Günlük Haber Bülteni - YDG: Halk Savaşçıları Ölümsüzdür! Mücadeleniz, Mücadelemizdir!". www.ozgurgelecek.org. 12 October 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  25. ^ Seyri Sokak (4 Kasım 2015). "Mercan şehitleri:Cengiz, Hakan, Özgüç". 7 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017 – YouTube vasıtasıyla. 
  26. ^ "Özgür Gelecek - Paşêroja Azad - Günlük Haber Bülteni - TİKKO Rojava "12'leri anmak, onların boş kalan mevzilerini doldurmaktır"". ozgurgelecek1.net. 12 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  27. ^ "Özgür Gelecek - Paşêroja Azad - Günlük Haber Bülteni - TİKKO militanları Kürdistan için AKP binasını ateşe verdi". www.ozgurgelecek.org. 12 October 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2017. 
  28. ^ "MKP/HKO gerillalarından eylem!". 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2018. 
  29. ^ "MKP/HKO'dan Ovacık muharebesine ilişkin açıklama!". 13 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2017. 
  30. ^ "Ovacık'ta 3 MKP/HKO gerillası şehit düştü". 5 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2017. 
  31. ^ "Hozat'ta iki MKP/HKO gerillası ölümsüzleşti". 13 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2017. 
  32. ^ "MKP/HKO gerillaları ölümsüzlük yolculuğunda". 13 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2017. 
  33. ^ "Dersim-Ovacık'ta 2 MKP/HKO gerillası ölümsüzleşti". 12 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2017. 
  34. ^ "Özgür Gelecek | Paşêroja Azad | Günlük Haber Bülteni | Ovacık'ta 2 MKP/HKO gerillası ölümsüzleşti". wayback.archive-it.org. 12 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2023. 
  35. ^ "Ovacık'ta ölümsüzleşen HKO savaşçılarının isimleri netleşti!". 29 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2017. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Türkiye%27de_Maocu_çatışması&oldid=33931823" sayfasından alınmıştır