Irmakyanı
| Irmakyanı | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Irmakyanı Irmakyanı'nın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Yusufeli |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 878 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 151 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08820 |
Irmakyanı, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Irmakyanı köyü ile Sebzeciler köyünün eski ortak adı Kolik'tir. Irmakyanı köyü Yukarı Kolik, Sebzeciler köyü de Aşağı Kolik olarak adlandırılır.[3] Kolik adı sonradan Kölik biçimini almıştır.
Yukarı Kolik köyü, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan Tao bölgesinde yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köydeki eski kilise kalıntısı bu dönemden kalmış olabilir. Yukarı Kolik Kilisesi veya Cavrieti Kilisesi'nin kalıntıları, köyün 4,5 km güneyinde Cavrieti (İkizkaya) mahallesinin yaylasında bulunmaktadır. Cavrieti, Murzeti gibi yer adları da köyün Gürcü geçmişini göstermektedir.[4][5]
Yukarı Kolik köyü, Osmanlı idaresinin askere alma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği 1835 yılında Çıldır Eyaleti'nin Livana-i Ulya sancağının Kavkaset nahiyesine bağlıydı. Kolik-i Ulyâ (کولٻك علٻا) biçiminde yazılmış olan köyün nüfusu 13 hane ve 42 erkek olarak kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Yukarı Kolik köyünün nüfusunun yaklaşık 84 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[6]
Yukarı Kolik köyü, 19. yüzyılın ikinci yarısında Trabzon Vilayeti'nin dört sancağından biri olan Lazistan sancağına bağlı Livana kazasının köylerinden biriydi. 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Kolik-i Ulya (كلك علیا)olarak geçen köyün nüfusu 10 hane ve 42 kişi olarak verilmiştir. Salnamede belirtilmemekle birlikte bu dönemde de Osmanlı idaresinin sadece erkek nüfusunu tespit ettiği bilinmektedir. Bunun üzerinden köyün toplam nüfusunun yaklaşık 84 kişiden oluştuğu söylenebilir. Söz konusu salnamede Zor köyündeki hayvan varlığı 5 öküz, 6 inek, 200 keçi ve 183 koyun olarak kayıt altına alınmıştır.[7] Ertesi yıl başlayan 93 Harbi'nin ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması'yla Livana kazası Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakılınca, Kolik köyü Kiskim (Yusufeli) kazasına bağlandı.
Kolik-i Ulya köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Kolik-i Kiskim" (كولك كسكیم) adıyla Artvin vilayetine bağlı Yusufeli ilçesinin merkez nahiyesindeki köylerden biriydi.[8] Daha sonra "Köliğikiskim" adıyla kaydedilen köy 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetine bağlı Yusufeli kazasının merkez nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 198 kişiden oluşuyordu.[9] Kolik Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla, akarsu kıyısında bulunmasından dolayı Irmakyanı olarak değiştirilmiştir.[10] 1965 genel nüfus sayımında Irmakyanı köyünün nüfusu 302 kişiden oluşuyordu ve bu nüfus içinde 97 kişi okuma yazma biliyordu.[11]
Köyün adı geç tarihlerde Irmakyanı olarak değiştirilmiştir. Köy Ada, Bodurlar, Kölik (Yeniyuva), Köyiçi, Taşbaşı, Zengeller ve Zuvar mahallelerinden oluşmaktadır.[12] Nisan 2020'de Cumhurbaşkanlığı kararıyla köy sakinlerinin Yusufeli Barajı ve Hidroelektrik Santrali Projesi nedeniyle belirlenen yerlere nakledileceği ve yerleştirileceği açıklanmıştır.[13] Kasım 2022'de su tutmaya başlayan Yusufeli Barajı'nın baraj gölünün altında kalan köy, yeni yerleşim yerine taşındı.[14][15]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Irmakyanı köyü, Artvin il merkezine 99 km, Yusufeli ilçe merkezine 5 km uzaklıktadır.[16]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 139[2] |
| 2020 | 151[2] |
| 2019 | 165[2] |
| 2018 | 191[2] |
| 2017 | 148[2] |
| 2016 | 160[2] |
| 2015 | 112[2] |
| 2014 | 126[2] |
| 2013 | 111[2] |
| 2012 | 122[2] |
| 2011 | 141[2] |
| 2010 | 152[2] |
| 2009 | 137[2] |
| 2008 | 135[2] |
| 2007 | 162[2] |
| 2000 | 178[16] |
| 1990 | 264[16] |
| 1985 | 249[16] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Irmakyani, Turkey Page". Fallingrain.com. 1 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Yusufeli Irmakyanı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 65, 271, ISBN 9786055708856.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 72, ISBN 9789941478178.
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 102 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ Taner Artvinli, Yusufeli Külliyâtı, İstanbul, 2013, 2 cilt, I. cilt, s. 348, ISBN 9786058624818.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 358-359, ISBN 9789157871117.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 82.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 170.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 707". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 89.
- ^ "Özhan Öztürk, Yusufeli (Pertekrek, Kiskim) Tarihi, Artvin". 22 Ağustos 2019. 9 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2019.
- ^ "Kars ve Artvin baraj projeleri nedeniyle bazı köyler taşınacak". trthaber.com. 14 Nisan 2020. 14 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2020.
- ^ "Bakan Kurum Yusufeli'nin yeni yerleşim alanında incelemede bulundu". 21 Kasım 2022. 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Yusufeli'nde 7'nci taşınma sürecinde son 1 ay". CNN Turk. 1 Temmuz 2022. 30 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2022.
- ^ a b c d "Irmakyanı Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.