Bıçakçılar, Yusufeli

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bıçakçılar
Köy
Harita
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin üzerinde Bıçakçılar
Bıçakçılar
Bıçakçılar
Bıçakçılar'ın Artvin'deki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArtvin
İlçeYusufeli
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
Rakım1788 m
Nüfus
 (2021)
 • Toplam468
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0466
İl plaka kodu08
Posta kodu08820

Bıçakçılar, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Bıçakçılar köyünün eski adı Heveki ya da Hevek'tir. Bununla birlikte Büyük Hevek veya Hevek-i Ulya (Yukarı Hevek) (bugün Yaylalar) köyünden ayırt etmek için Küçük Hevek, Hevek-i Süfla (Aşağı Hevek) ve Hevek-i Livane gibi adlarla anılmıştır. Bu yer adı 1835 tarihli nüfus defteri ile 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Hevek (خوك) olarak geçer.[3][4] Parhali vadisinde Hevek veya Heveki dendiğinde Hevek-i Kiskim'in değil bugünkü Bıçakçılar köyünün anlaşıldığını Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili'nin 1917 yılındaki araştırma notlarında da görülmektedir. Takaşvili bu köyden Heveki adıyla söz etmiştir.[5] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde sie, köyün adı Hevek-i Livane (خوك لیوانە) olarak geçer.[6] Bu yer adı Gürcüce kaynaklarda Heveki ve Hevay (ხევეკი ve ხევაჲ) olarak da geçer.[7]

Heveki, "dere" ve "vadi" anlamına gelen Gürcüce "hevi" (ხევი) veya "heva" (ხევა) kelimesinden türemiş olmalıdır.[8] Nitekim eski Gürcü coğrafyasından yaygın bir yer adı olan Heva, Gürcistan'da bugün de varlığını korumaktadır. Heveki adının Gürcüce Hevaki (ხევაკი) kelimesinden gelmesi ihtimali de vardır. Bana adının özgün biçiminin Banaki (ბანაკი) olması gibi, Hevaki de Heveki kelimesinin özgün biçimi olabilir olabilir.[9]

Günümüzde Yusufeli ilçesinde Gürcü dilinin konuşulduğu üç köyden (diğerleri Yüksekoba ve Balcılı) biri olan Heveki, tarihsel Tao bölgesinde yer alır. Tao, erken ve geç Orta Çağ'da Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biriydi. Bu bölge Gürcü devletleri olan Tao prensliği, Gürcü Krallığı ve Samtshe-Saatabago sınırları içinde yer alıyordu. Osmanlılar Hevek köyünü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirdi. Köy, yeni kurulan Livane sancağına bağlandı. Daha sonra Çıldır Eyaleti'nin sınırları içinde yer aldı.

Nitekim Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi salma amacıyla 1835 yılında gerçekleştirdiği nüfus tespitinde bu eyaletin Livane-i Ulya sancağına bağlıydı. Bu sancağın merkezi olan Heveki, "Hevek merkezi" anlamında Nefs-i Hevek olarak yazılmıştır. Çünkü bu tarihte köyün ayrıca Elyashev (الٻاسخو) adını taşıyan bir mahallesi bulunuyordu. Elyashev'in "Elia deresi" veya "Elia vadisi" anlamına gelen Gürcüce Eliashevi (ელიასხევი) olduğu anlaşılmaktadır. Bu tarihte Nefs-i Hevek’te 69 hanede 210 erkek, Elyashev mahallesinde 37 hanede 144 erkek olmak üzere toplam 106 hanede 354 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 708 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Bu nüfusun tamamı Müslümanlardan oluşuyordu.[3]

Osmanlı Devleti'nin vilayet sistemine geçtiği 19. yüzyılın ikinci yarısında Heveki, Trabzon Vilayeti'nin Lazistan sancağı bağlı Livana kazasının bir köyüydü. 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesine göre köyün nüfusu 100 hanede yaşayan 339 kişiden oluşuyordu. Salnamede belirtilmemiş olmakla birlikte bu tarihte de Osmanlı idaresi sadece erek nüfus tespit ediyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince Heveki'nin toplam nüfusunu 678 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Tarımla geçinen köyde hayvan varlığı olarak 20 öküz, 100 inek, 10 at, 773 keçi ve 520 koyun tespit edilmiştir.[10]

Parhali vadisini gezen Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili, 1917 Yılında Güney Gürcistan'da Arkeolojik Araştırma Gezisi adlı eserinde, Parhali köyünde sadece yaşlıların Gürcü dilini anladığını, ancak Kvabaki ve Heveki köylerinde halkın Gürcüce konuştuğunu yazmıştır. Ayrıca Gürcü mitolojisinde bağ ve şarap tanrısı Aguna’ya adanmış üzüm hasatı şenliklerine benzer törenlerin, Parhali köyünün aşağısında Heveki gibi köylerde yapıldığını belirtmiştir.[11]

Heveki, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Hevek-i Livane" adıyla Artvin vilayetinin Yusufeli ilçesinin merkez nahiyesi olan Öğdem'e bağlıydı. Yusufeli ilçesi bu tarihte Öğdem ve Erkinis nahiyelerinden oluşuyordu.[12] 1935 genel nüfusu sayımında "Hevegilivana" olarak kaydedilmiş olan köy, bu tarihte Erzurum vilayeti içinde Yusufeli kazasının merkez nahiyesine bağlıydı. Köyün nüfusu 1.069 kişiden oluşuyordu.[13] Heveki veya Hevegikiskim "yabancı kökten geldiğiı" için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Bıçakçılar olarak değiştirilmiştir.[14] 1965 genel nüfus sayımında "Bıçakçılar (Hevegilivane)" adıyla kaydedilmiş olan köyde 926 kişi yaşıyordu. Bu nüfus içinde sadece 205 kişi okuma yazma biliyordu.[15]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Bıçakçılar köyü, Artvin il merkezine 138 km, Yusufeli ilçe merkezine 33 uzaklıktadır.[16]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıllara göre köy nüfus verileri
2021 468[2]
2020 498[2]
2019 494[2]
2018 513[2]
2017 454[2]
2016 480[2]
2015 497[2]
2014 523[2]
2013 531[2]
2012 571[2]
2011 597[2]
2010 612[2]
2009 617[2]
2008 626[2]
2007 668[2]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Bicakcilar, Turkey Page". Fallingrain.com. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Yusufeli Bıçakçılar Köy Nüfusu". Nufusune.com. 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  3. ^ a b Taner Artvinli, Yusufeli Külliyâtı, İstanbul, 2013, 2 cilt, I. Cilt, s. 319-321, ISBN 978-605-86248-1-8.
  4. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 358, ISBN 9789157871117.
  5. ^ "Ekvtime Takaişvili, 1917 Yılında Güney Gürcistan'da Arkeolojik Araştırma Gezisi (Gürcüce), Tiflis, 1960, s. 83". 27 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2021. 
  6. ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 82.
  7. ^ Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 475. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
  8. ^ A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt 24 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  9. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt, III. cilt (1958): s. 560". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2021. 
  10. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 359, ISBN 9789157871117.
  11. ^ "Ekvtime Takaişvili, 1917 Yılında Güney Gürcistan'da Arkeolojik Araştırma Gezisi (Gürcüce), 1960, Tiflis, s. 83-84". 27 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2021. 
  12. ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 82.
  13. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 173" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Aralık 2021. 
  14. ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 674". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2021. 
  15. ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 90.
  16. ^ "Bıçakçılar Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bıçakçılar,_Yusufeli&oldid=32454450" sayfasından alınmıştır