Öğdem, Yusufeli
| Öğdem | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Öğdem Öğdem'in Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Yusufeli |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1607 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 95 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08820 |
Öğdem, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Öğdem köyünün eski adı Okdem veya Ögdem'dir. Nitekim 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Ögdem / Okdem (اوكدم) olarak geçer.[3] Bununla birlikte eski Kuşnara köyünü de kapsadığı için bugünkü Öğdem sınırları içinde kaldığı için bazı kaynaklarda bu yerleşimin adını Kuşnara (کوشنارە) olarak verilmiştir.[4][5] Okdem veya Ögdem Gürcüce kaynaklarda Okdemi (ოკდემი) olarak geçer.[6]
Okdem, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao bölgesinde yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılda Gürcülerden ele geçirmiştir. Köydeki yıkık kilise de bu dönemden kalmış olmalıdır.[6] Okdem köyünün bulunduğu bölge Osmanlı Devleti tarafından Livana sancağına bağlandı.
Bugün Okdem'in bir mahallesi olan Kuşnara köyü, Osmanlı idaresinin askere alma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği 1835 yılında Çıldır Eyaleti içinde, Livana-i Ulya sancağının Kavkaseti nahiyesine bağlıydı. Ancak söz konusu nüfus defterinde Okdem yer almamıştır. Bu tarihte Okdem'in Kuşnara köyünün bir mahallesi olduğu tahmin edilmektedir. Kuşnara köyünün bu deftere göre nüfusu 63 haneden oluşuyordu.[4]
Okdem köyü, 19. yüzyılın ikinci yarısında Trabzon vilayetinin dört sancağından biri olan Lazistan sancağına bağlı Livana kazasının köylerinden biriydi. 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Okdem / Ogdem (اوكدم) köyünün nüfusu Ahalt (اخالت) adlı yerleşimle birlikte 10 hane ve 27 kişi olarak kaydedilmiştir. Salnamede belirtilmemiş olmasına karşı, Osmanlı idaresinin bu dönemde de sadece erkek nüfusunu tespit ettiği bilinmektedir. Bu durumdan hareketle erkek sayısı kadar kadın eklenince, Okdem ve Ahalt adlı yerleşilerin toplam nüfusunun 52 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Okdem ve Ahalt'ın 1835 tarihli nüfus defterinde çok küçük yerleşimler olduğu için yer almamış olduğu bu kayıttan da anlaşılmaktadır. Bu iki yerleşimde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 30 öküz, 40 inek ve 3 at kaydedilmişti.[7] Alaht, Gürcücede "yeni tepe" anlamındaki Ahalta / Ahalmta (ახალთა / ახალმთა) adından gelir.
Livana kazası 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakılınca, Okdem köyü de Kiskim kazasına bağlanmıştır.
Okdem, 1928 tarihli köy listesinde "Okdem Ahalt" (اوكدم اخالت) adıyla Artvin vilayetinin Yusufeli kazasının merkez nahiyesine bağlı bir köydü.[8] Bu tarihten bir süre sonra Kuşnara köyü de "Okdem Ahalt"a bağlandı. 1926 yılında Yusufeli kazasının merkezi haline getirdiği için 1950 yılına kadar genel nüfus sayımlarında Okdem veya Öğdem adı geçmemektedir. Ahalt ise ayrı bir köy olarak kaydedilmiştir. Çoruh vilayetine bağlı olan Yusufeli kazasının merkezinin (Öğdem) nüfus ise, 1940 yılında 666 kişi, 1945 yılında 686 kişiden oluşuyordu. 1950 genel nüfus sayımında bir köy olarak geçen Öğdem'in nüfusu 512 kişiye gerilemişti.[9] 1965 genel nüfus sayımında Öğdem'in nüfusu 626 kişiye yükselmişti ve bu nüfus içinde sadece 257 kişi okuma yazma biliyordu. Bu sırada Öğdem köyü Öğden bucağının idari merkeziydi. Altı köyü kapsayan Öğdem bucağının nüfusu 3.530 kişiden oluşuyordu ve bu nüfus içinde 1.200 kişi okuryazardı.[10]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Öğdem köyü; Artvin il merkezine 128 km, Yusufeli ilçe merkezine 23 km uzaklıktadır.[11]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 93[2] |
| 2020 | 95[2] |
| 2019 | 100[2] |
| 2018 | 125[2] |
| 2017 | 94[2] |
| 2016 | 100[2] |
| 2015 | 103[2] |
| 2014 | 133[2] |
| 2013 | 132[2] |
| 2012 | 128[2] |
| 2011 | 134[2] |
| 2010 | 145[2] |
| 2009 | 135[2] |
| 2008 | 138[2] |
| 2007 | 134[2] |
| 2000 | 273[11] |
| 1990 | 397[12] |
| 1985 | 473[13] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Ogdem, Turkey Page". Fallingrain.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Yusufeli Öğdem Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 358, ISBN 9789157871117.
- ^ a b Taner Artvinli, Yusufeli Külliyâtı, İstanbul, 2013, 2 cilt, I. cilt, s. 362, ISBN 9786058624818.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 485, ISBN 9789941478178.
- ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 91, 93 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 358-359, ISBN 9789157871117.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 82.
- ^ 1950 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1954, s. 138.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 90.
- ^ a b "Öğdem-Bucak Merkezi Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.