Yüksekoba, Yusufeli
| Yüksekoba | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Yüksekoba Yüksekoba'nın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Yusufeli |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 2556 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 68 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08820 |
Yüksekoba, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Yüksekoba köyünün eski adı Kvabaki'dir. Gürüce bir yer adı olan Kvabaki (ქვაბაკი) veya Kuabaki'nin (ქუაბაკი), mağara veya kazan anlamına gelen "kuabi / kvabi" (ქუაბი / ქვაბი) kelimesinden türemiş bir yer adı olduğu anlaşılmaktadır. Bu yer adı Gürcüce kaynaklarda Kvabay (ქვაბაჲ) olarak da geçer. Kvabaki, erken dönemde Osmanlıcaya da Kvabak (کواباك) şeklinde girmiştir. Bu yer adı sonradan Türkçede Kobak, Köbak, Köbek gibi farklı biçimlerde de yazılmıştır.[3][4][5]
Kvabaki veya Kvabay, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Kvabaki, Osmanlı idaresine girince, aynı yüzyıl içinde önce Livana sancağına, daha sonra Çıldır Eyaleti'ne bağlanmıştır.
Kvabaki köyü, Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi salma amacıyla 1835 yılında yaptığı nüfus tespiti sırasında da Çıldır Eyaleti'nin Livane-i Ulya sancağına bağlıydı. Lala Mustafa Paşa Camii'nin vakfı olan köyde 65 hanede 190 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenice, Kvabaki köyünün toplam nüfusunun yaklaşık 380 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[3][6]
Kvabak, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Kobak / Kubak (كوباك) biçiminde yazılmıştır. Bu tarihte köy Trabzon vilayetinin Lazistan sancağında Livana kazasına bağlıydı. Köyün nüfusu 66 hane ve 209 kişi olarak tespit edilmiştir. Osmanlı idaresinin bu tarihte de sadece erkek nüfusu tespit ettiği bilinmektedir. Bunun sonucunda köyün toplam nüfusunun 418 kişiden oluştuğu söylenebilir. Yaklaşık 40 yıl içinde köyün nüfusu biraz artmış, hane başına düşen ortalama nüfus da 6,3 kişiye çıkmıştır. Geçim kaynağı tarıma dayanan Kvabaki'de 60 öküz, 100 inek, 20 at, 126 keçi ve 100 koyundan oluşan bir hayvan varlığı tespit edilmiştir.[7] 93 Harbi'nde (1877-1878) Livana kazasının büyük bölümü Rusların eline geçince, Kvabaki Osmanlı sınırları içinde kaldı ve Kiskim kazasına bağlandı.
Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili 1917 yılında, Parhali vadisinden söz ederken, Parhali köyünde sadece yaşlıların Gürcüce anladığını, ancak Kobaki köyünde, tıpkı Heveki köyünde olduğu gibi genç ve yaşlıların Gürcüce konuştuğunu yazmıştır. Parhali'nin aşağısındaki köylerde delikanlıların, Gürcü mitolojisinde bağ ve şarap tanrısı Aguna adına düzenlenen asma ve salkımlarla süslenmiş çıplak vücutlarıyla dans ettiğini belirmiştir.[8]
Kvabaki, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde, Artvin vilayetinin Yusufeli kazasının merkez nahiyesinin köylerinden biriydi.[9] 1935 genel nüfus sayımında "Köbek" olarak kaydedilmiş olan Kvabaki, aynı idari konuma sahip olmakla birlikte, bu tarihte Yusufeli kazası Erzurum vilayetine bağlıydı. Bu tarihte Kvabaki'nin nüfusu 512 kişiden oluşuyordu.[10] Türkçede Kobak, Köbek ve Köbak gibi değişik biçimlerde kaydedilmiş olan Kvabaki'nin adı, "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Yüksekoba olarak değiştirildi.[11] 1965 genel nüfus sayımında Yüksekoba köyünün nüfusu 583 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 165 kişi okuma yazma biliyordu.[12]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Yüksekoba, Artvin il merkezine 153 km, Yusufeli ilçe merkezine 48 km uzaklıktadır.[13]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 72[2] |
| 2020 | 68[2] |
| 2019 | 70[2] |
| 2018 | 71[2] |
| 2017 | 70[2] |
| 2016 | 74[2] |
| 2015 | 77[2] |
| 2014 | 84[2] |
| 2013 | 85[2] |
| 2012 | 91[2] |
| 2011 | 101[2] |
| 2010 | 116[2] |
| 2009 | 116[2] |
| 2008 | 128[2] |
| 2007 | 110[2] |
| 2000 | 262[13] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Yuksekoba, Turkey Page". Fallingrain.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Yusufeli Yüksekoba Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b Taner Artvinli, Yusufeli Külliyâtı, İstanbul, 2013, 2 cilt, I. cilt, s. 380, ISBN 9786058624818.
- ^ "Neriman Albayrak,Yusufeli İlçesinin Hidronomi ve Toponomisi (Gürcüce), Tiflis, 2018, s. 19-20" (PDF). 8 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Mart 2021.
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 476. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 101. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 358-359, ISBN 9789157871117.
- ^ "Ekvtime Takaişvili, 1917 Yılında Güney Gürcistan'da Arkeolojik Araştırma Gezisi (1917 წლის არქეოლოგიური ექსპედიცია სამხრეთ საქართველოში), Tiflis, 1960, s. 83". 27 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2021.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 82.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 251" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Mart 2021.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 707". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2021.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 90" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Ocak 2024.
- ^ a b "Yüksekoba Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Yüksekoba, Yusufeli için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft27 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.