Şova devletçiliği
| Makale serilerinden |
 |
Şova devletçiliği (Japonca: 國家主義, romanize: Kokkashugi) veya imparatorluk faşizmi (天皇制ファシズム Tennōsei fashizumu) ve Japon faşizmi (日本型ファシズム Nihongata fashizumu) olarak da bilinir, özellikle Şova Dönemi'nde Japon İmparatorluğu ile ilişkilendirilen milliyetçi bir ideolojidir.[1][2]
Meiji Restorasyonu'ndan bu yana zamanla gelişen bu akım, aşırı milliyetçiliği, gelenekçi muhafazakârlığı, militarist emperyalizmi ve dirijizm temelli ekonomik yapıyı savunmaktaydı.
Rejimin özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Terim, bazı Japon tarihçileri tarafından, 1930'ların başından II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar Japon İmparatorluğu'nu yöneten siyasi rejimi, aynı dönemdeki Faşist İtalya ve Nazi Almanyası diktatörlüklerine benzeterek tanımlamak için kullanılmaktadır. Bununla birlikte pek çok yazar Japonya'ya atıfta bulunularak çeşitli nedenlerden dolayı doğrudan faşizmden söz edilemeyeceğini ve daha çok aşırı milliyetçilik ve militarizm gibi terimleri uygun olduğunu vurgulamıştır.
Savaş öncesi Japon rejiminin İtalyan ve Alman muadillerine göre en belirgin farklılıkları şunlardır:
- Nüfus ve iktidar arasındaki doğrudan ilişkiyi somutlaştıran karizmatik bir diktatörün yokluğu.
- Diktatörlerin vazgeçilmez tahakküm aracı olarak tek partinin bulunmaması.
- İtalya'daki Roma'ya Yürüyüş'te ya da Weimar Almanyası'nda Reichstag Yangını'nda olduğu gibi, demokrasiden diktatörlüğe geçişi açıkça gösteren, iktidarın şiddetli bir şekilde ele geçirilmesinin olmaması.
- Sosyalist revizyonizmin ekonomi politikasının yokluğu.
Japonya'da faşizmden söz edilebileceğini iddia eden tarihçiler ise şu argumanları öne sürmüşlerdir:
- Japonya'da diktatör figürü gerekli değildi; bir kısmı kutsal imparator figürüyle değiştirildi, diğer kısmı ise hükûmetin çeşitli üyeleri arasında, özellikle de bürokrasi çalışanları arasında güç ve kişisel olmayan bir paylaşımla değiştirildi. Japon tarihçiler de dahil olmak üzere bazı tarihçiler "imparatorluk faşizmi" hakkında konuşmamayı tercih etmektedirler.
- Nüfusun, hükûmetle çeşitli şekillerde ilişkili sivil ve siyasi dernekler (örneğin tonarigumi) aracılığıyla zaten önemli olan sınıflandırması göz önüne alındığında, tek parti gereksizdi.
- İktidarın şiddetli bir şekilde ele geçirilmesi, zayıf bir demokrasiden otoriter bir rejime geçişin kademeli olarak gerçekleşmesi nedeniyle gerçekleşmedi; daha önce Faşist İtalya ve Nazi Almanyası'nda olduğu gibi, güçlü siyasi ve sendikal muhalefetle mücadele edilmiş ve bastırılmıştır.
Japonya'da faşizm hakkında konuşmanın meşru olduğunu savunan tarihçilerin, İtalya, Japonya ve Almanya arasında neredeyse eşit bir şekilde ülkenin ekonomik durumuna, ekonomi ile büyük sanayi tekellerinin, özellikle de silahlı kuvvetlerin çıkarlarına dayanan otoriter siyasi yapılar arasındaki bağlantılara özellikle dikkat çekmişlerdir.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Kasza, Gregory (2006). Blamires, Cyprian; Jackson, Paul (Ed.). World Fascism: A-K. ABC-CLIO. s. 353. ISBN 9781576079409.
- ^ Tansman, Alan (2009). The Culture of Japanese Fascism. Duke University Press. s. 5. ISBN 9781134637669.
Ek okuma[değiştir | kaynağı değiştir]
- (En) Bix, Herbert. (1982) "Rethinking Emperor-System Fascism" Bulletin of Concerned Asian Scholars. v. 14, pp. 20–32.