Uludere: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Kaymakam beyin adı yanlış yazılmış
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği
Anyela23 (mesaj | katkılar)
Devriyeler
21.310 değişiklik
178.241.3.182 tarafından yapılan 21342698 sayılı değişiklik geri alınıyor.
Etiket: Geri al
20. satır: 20. satır:
| il = [[Şırnak (il)|Şırnak]]
| il = [[Şırnak (il)|Şırnak]]
| bölge = [[Güneydoğu Anadolu Bölgesi]]
| bölge = [[Güneydoğu Anadolu Bölgesi]]
| kaymakam = Ahmet SOLMAZ<ref>http://www.uludere.gov.tr/web/</ref>
| kaymakam = İbrahim Halil Şivgan <ref>http://www.uludere.gov.tr/web/</ref>
| belediye başkanı = Sait Ürek ([[Adalet ve Kalkınma Partisi|Ak Parti]])
| belediye başkanı = Sait Ürek ([[Adalet ve Kalkınma Partisi|Ak Parti]])
| partisi =
| partisi =

Sayfanın 15.54, 19 Ocak 2020 tarihindeki hâli

Uludere
İlçe
Turkiye'de bulunduğu yer
Turkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlŞırnak
Coğrafi bölgeGüneydoğu Anadolu Bölgesi
İdare
 • Kaymakamİbrahim Halil Şivgan [1]
 • Belediye başkanıSait Ürek (Ak Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam825 km²
Rakım1580 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam46,040
 • Kır
35,881
 • Şehir
9.634
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu73600
İl alan kodu486
İl plaka kodu73

Uludere (Kürtçe: Qilaban), Doğu Anadolu Bölgesi'nde bulunan ve Şırnak iline bağlı olan bir ilçedir.

Coğrafya

İlçenin yüzölçümü 825 km2 olan Uludere (Kılaban), Irak ile 56 km sınıra sahiptir. Doğusunda Hakkâri ilinin Çukurca (Çel) ilçesi, batısında Şırnak ili ve Silopi ilçesi, kuzeyinde Beytüşşebap (Elkî) ilçesi, güneyinde Irak toprakları bulunmaktadır. Coğrafi olarak dağlık ve engebeli bir araziye sahiptir. Haftanîn ve Kêla Meme (Kel Mehmet dağı) dağları ilçenin en yüksek dağlarıdır. Ayrıca Suwar, Serhe, Haftanîn, Meydan, Elcan ve Şirîş önemli yaylalarıdır. İklimi genellikle karasaldır. Yazları sıcak ve kurak, kışları ise soğuk ve yağışlıdır. İlçeyi ikiye bölen Hezil Çayı'nın bir kolu olan Kılaban Deresi ilçeye hayat vermektedir.

Kasabalar ve köyler

  • Mahalleler: Kılaban ,Ödül ,Gündoğdu ,Özelli, Küçükçay, Yeşilyuva,Kale,Halet,Yıldız,Bulakbaşı
  • Beldeler: Uzungeçit,Şenoba,Hilal
  • Bucak Merkezi: Ortabağ
  • Köyler: Akduman, Andaç, Ballı, Bağlı, Bağlıca, Dağdibi, Doğan, Gülyazı, Işıkveren, İnceler, Onbudak, Şeyhan, Ortaköy, Ortasu, Taşdelen,yemişli

Tarihçe

İlçenin tarihi, millattan önceye dayanmaktadır. Tarih boyunca Urartular, Medler, Persler, Romalılar, Arsaklılar ve Sasaniler'in egemenliğine girmiştir. 1142’de I. İmadeddin Zengi'in ve 1260 yılında Hulagu’nun Hakkâri yöresini ele geçirmesini izleyen yılların kargaşalığı, yöre beylerinin 1349’da Karakoyunlulara bağlanmayı kabul etmeleri ile durur. 1386’da Timur ve 1502’den itibaren Safevi hakimiyeti altında yaşayan Uludere (Kılaban), Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı İmparatorluğu'na bağlanarak bütün il beyleri gibi içişlerinde serbest bırakılır. Aşiret Beyleri kendi egemenlik haklarını korumak, Osmanlı toprak sisteminin dışında bir sistemle yönetilmek ve seferlere asker yollamak şartıyla imparatorluğun egemenliğinde Cumhuriyete kadar kalmışlardır. Osmanlı döneminde bölgeye Sindi aşireti hakimdi.

Cumhuriyetin ilanından sonra bucak haline getirilerek Beytüşşebap ilçesine bağlanan Uludere 27.06.1957 tarihinde yürürlüğe giren 7033 sayılı kanunla ilçe yapıldı. Bu tarihten 1990 yılına kadar Hakkâri (Çölemerik) iline bağlı bir ilçe oldu. 16.05.1990 tarihinde çıkarılan 3474 sayılı kanunla yeni kurulan Şırnak iline bağlandı. Uludere ilçesi Şırnak iline bağlı olup il merkezine uzaklığı 48 km.dir. İlçeye bağlı 12 köy ve 3 belde vardır. Uludere Belediyesi 1958 yılında kurulmuştur.

Nüfus

Yıl Toplam Şehir Kır
Uludere ilçesi (Hakkâri)
1960[2] 10.472 937 9.535
1965[3] 12.198 1.281 10.917
1970[4] 13.677 1.506 12.171
1975[5] 15.709 4.050 11.659
1980[6] 18.976 4.793 14.183
1985[7] 20.456 5.046 15.410
Uludere ilçesi (Şırnak)
1990[8] 24.929 6.289 18.640
2000[9] 35.158 7.928 27.230
2007[10] 37.894 9.228 28.666
2008[11] 38.511 11.030 27.481
2009[12] 34.349 7.380 26.969
2010[13] 34.518 7.326 27.192
2011[14] 37.022 9.365 27.657
2012[15] 38.201 10.013 28.188
2013[16] 39.329 6.726 32.603
2014[17] 41.094 6.806 34.288
2015[18] 42.386 7.107 35.279
2016[18] 41.680 7.118 34.562
2017[18] 44.634 7.352 37.282
2018[18] 46.040 11.363 34.677
2019[18] 44.660 9.536 35.124
2020[18] 45.515 9.634 35.881

Demografik Yapı

Uludere halkının %95'i bölgenin en kalabalık nüfusuna sahip olan Kürt aşireti Goyan Aşireti mensuplarından oluşmaktadır. Nüfusun geri kalanı dışarıdan gelen devlet memuru ve askeri nüfustur. Goyan Aşiretinin birçok kabilesi merkez ve köylerde yaşamlarını devam etmektedir. Son yıllarda batı şehirlerine, özellikle İstanbul'a, göç eden ciddi bir nüfus vardır.

Doğa

Zengin folklorik yapısıyla Şırnak ilinin önemli bir ilçesidir. Yaylaları ve ırmaklarıyla gezilecek doğal alanlara sahiptir. Kendine has toprak evleriyle günümüzde örneğine az rastlanır bir mimari yapıya sahiptir. Yazın uzun selvi ağaçlarıyla kışında karıyla doğa harikası olan bir yerleşim yeridir. Bahar aylarında yaylalardan toplanan ve yemek yapılan pıncar, lüşık, kerenk, big gibi bitkiler halkın sebze ihtiyacını karşılar. Meyve olarak yenen ışgın ve temtol bitkisi yaza doğru yaylalarda toplanır ve çarşılarda satılır.

Flora ve Fauna bakımından zengin bir ilçedir. Endemik bitki, ters lale veya dağ lalesidir. Türkiye'de sadece Uludere-Hakkâri arasındaki dağlarda yetişen ve koruma altında olan ters lale veya dağ lalesi olarak bilinen ilçenin sembolü olmayı hak eden bir bitkidir.

Ayrıca yapılan araştırmalara Anadolu'da soyu tükendiği söylenen Hazar kaplanı da, sonuncusu Şubat 1970’te Şırnak/Uludere’de Şehit Şen isimli bir köylü tarafından vuruluncaya kadar burada yaşardı. En son ilçenin sınırlarında görülmüştür. Yaban hayatı açısından zengin bir yapıya sahiptir. Başta dağ keçisi olmak üzere, ayı, yaban domuzu, geyik, tavşan, tilki, keklik ve birçok kuş türü mevcuttur. Yayla turizmi ve kış turizmine uygun bir coğrafyaya sahiptir.

Yemek Kültürü

  • Hilisa (et, pekmez, dövülmüş buğdaydan yapılan bir yemektir)
  • Kutilika Pırince (Pirinçli içli köfte)
  • Kutilika savar (yassı bulgur içli köftesi)
  • Gurö Yemeği (Çökelek ve pirinçle yapılır. Pekmez ilave edilerek yenir. Yörenin en güzel yemeklerindendir. Eskiden düğünlerde mutlaka gurö yemeği yapılır gelen davetlilerin hepsine ikram edilirdi.)
  • Goyan pidesi: Malzemeler: Hamur, et, peynir, yumurta, yoğurt, zeytin

Yapılışı: Hamur kulak memesi kıvamına gelinceye kadar yoğrulur. Etli, pide şeklinde hamur açılır. Diğer malzemeler kıvama gelinceye kadar karıştırılır. Malzemeler hamurun üstüne serpilir. Sıcak servis yapılır.

  • Suryaz (yaylalarda toplanan bir ot türünün soğanla kavrularak yapılmış sebze yemeği)

Peynirler

  • Penire sirik, Penire kırenk

Tatlılar

  • Xavis (pekmez, un ve tereyağından yapılan tatlıdır)
  • Kuliçe (hamur, çeşitli iç malzeme (ceviz, peynir vs.) ile hazırlanır.

Yöresel kıyafetler

1. Erkekler şelu şapik veya tırgal giyer 2. Kadınlar kiras-kurtek fistan giyer Yöresel kıyafetler bayanlarda (Kiras-kurtek), erkeklerde şel-şapık veya tırgal goyan aşiret kültürünün önemli örnekleridir.

El Sanatları

Yöresel el yapımı Uludere kilimleri ve halıları oldukça beğeni toplamaktadır. Yöredeki birçok atölyede dokunup Türkiye'nin birçok yerine satılmaktadır. Ayrıca yöreye ait desenli yünlü çoraplar, berivanların kullandığı yük taşımalığı önemli diğer el sanatları örnekleridir.

Yıllara göre ilçe nüfus verileri
Yıllar Merkez Köyler Toplam
2007
2000 7928
1997 6383
1990 6289
1985 6023
1980 5045
1975
1970
1965
1960

Uludere Belediyesi

Belediye başkanlarının bağlı olduğu siyasi parti ve yerel seçimlerde aldıkları oy yüzdeleri:

  • 2019 Sait Ürek (Ak Parti) %58.98
  • 2014 Zeynep Üren (BDP) %78,5[19]
  • 2009 Şükran Sincar (DTP) %76,59
  • 2004 Gürgin Ürek (DYP) %35,22
  • 1999 Salih Tanık (DYP) %35,78
  • 1994 Gürgin Ürek (SHP) %51,26
  • 1977 Hüseyin Han (DYP) %32,55
  • 1973 Adil Altürk (DSP) %63,55
  • 1968 Ömer Altürk
  • 1963

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ http://www.uludere.gov.tr/web/
  2. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  3. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  4. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  5. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  6. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  7. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  8. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  9. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  16. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  17. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  18. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Uludere Nüfusu - Şırnak". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Şırnak Uludere Nüfusu". nufusune.com. 
  19. ^ http://secim.haberler.com/2014/uludere/

Dış bağlantılar

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Uludere&oldid=21342708" sayfasından alınmıştır