31 Temmuz 2022'de Türkçe Vikipedi'de portallerinsonlandırılmasıyla birlikte, bu portal artık kullanılmamakta ve tarihsel bir kayıt olarak saklanmaktadır. Bu konu hakkında tartışmayı yeniden başlatmak için köy çeşmesi gibi daha geniş bir ortamda görüş isteyiniz.
Bizans İmparatorluğu, (Yunanca: Βασιλεία τῶν Ῥωμαίων, Basileía tôn Rhōmaíōn "Rum İmparatorluğu"; Latince: Imperium Romanum) ya da 16. yüzyılda Alman Hieronymus Wolff'un adlandırmasıyla Bizans İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu'nun 395'te Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılmasıyla ortaya çıktı. Başkenti Roma olan Batı Roma İmparatorluğu5. yüzyılda Germen kabilelerince yıkıldı. Merkezi Konstantinopolis (bugünkü İstanbul) olan ve Bizans İmparatorluğu da denen Doğu Roma İmparatorluğu ise, bin yılı aşkın süre varlığını sürdürdü. Bizans'ın ortaya çıkışı, Roma İmparatoru I. Konstantin'in başkenti, Roma'dan bugünkü İstanbul'a taşımasıyla da yakından ilişkilidir.
Roma İmparatoru I. Konstantin (Büyük Konstantin), 330'da imparatorluğun başkentini eski Yunan kenti Byzantion'a (Bizans) taşıdı ve yeni başkente, Konstantin'in kenti anlamına gelen Konstantinopolis (Constantinopolis) adını verdi. Büyük Konstantin, Roma'dan senatörler ve yüksek memurlar getirterek Konstantinopolis'te yeni bir yönetim oluşturdu ve kenti yeniden imar etti. Roma çok tanrılı olmasına karşın, Konstantinopolis'i bir Hıristiyan kenti yaptı ve kendisi de bu dini benimsedi.
Bizans'ın yöneticileri kendilerini Roma İmparatorluğu'nun gerçek mirasçıları olarak kabul ettiler ancak öte yandan Roma ile ilişkilerini de sürdürdüler. Roma İmparatorluğu'nun batı kesimi küçük devletlere ayrılıp parçalanırken, Bizans İmparatorluğu bütünlüğünü korumayı başardı. Batıdan bağımsız olarak Doğu Akdeniz'de egemen olan Bizans İmparatorluğu, klasik Yunan ve Roma uygarlıklarının son merkezi oldu.
Theodora, Aslen Paphlagonia'lıdır, Ermeni aristokrat bir aileden gelir. Günah Çıkartıcı Theofanis ile başlayan ve Oi meta Theofanin ile devam eden vakayinamelerde anne ve babasının adları geçmektedir. Bizans donanması amirali Marinos ile Theoktiste Phlorina'nın kızlarıdır. 4.ve 8.yüzyıllar arası etkili olmuş Ermeni asil bir aile olan Mamikonian ailesi Marinos'un soyundan gelir. Bu aile, Taron, Sasun, Bagrevand ve diğer Ermeni bölgelerinde hüküm sürmüştür. Theodora, Bardas ve Patrici Petronas'ın kızkardeşleridir. Theophanes ayrıca Kalomaria, Sophia ve İrene isimlerinde üç kızkardeşini kayıt etmiştir. İrene, Konstantinopolis Patriği I. Fotios'un erkek kardeşi Sergios ile evlenmiştir. Theofilos'un önde gelen komutanlarından Ermeni Manuel'in yeğenidir.
829 yılında, Theofilos tahtı ele geçirmeyi başardı. 16 yaşında ve henüz evlenmemişti. Takip eden yıl, Babasının ikinci eşi ve üvey annesi olan Efrosini bir buyruk göndererek, asil bakireleri imparatorla evlenecek asil kız olarak seçilmek üzere Konstantinopolis'te yapıcağı bir görücülük gösterisine davet etti. Başkente gelen adaylardan biride Theodora idi. Mayıs 830 tarihinde yapılan gösteride, Theodora imparatorun eşi olarak seçildi. Evlilik 5 Haziran 830 tarihinde Aya Sofya'de gerçekleşti. Bundan sonra Eufrosine bir manastıra çekilip imparatoriçelik görevini Theofilos'un karısı Theodora'ya bıraktı.
Theodora'nın aileside onun gibi imparatorluk çevresini seçmişlerdir. Erkek kardeşleri resmi görevler almışlar, kızkardeşleride aristokrasi üyeleri ile evlenmişlerdir.
Ayasofya, (Yunanca: Αγιά Σοφιά, tam adı: Ναός τῆς Ἁγίας τοῦ Θεοῦ Σοφίας, Latince: Sancta Sophia ya da Sancta Sapientia), Bizans İmparatoru I. Jüstinyen tarafından M.S. 532 - 537 yılları arasında İstanbul'un tarihi yarımadasındaki eski şehir merkezine inşa ettirilmiş bazilika planlı bir patrikkatedrali olup, 1453 yılında İstanbul'un Türkler tarafından alınmasıyla Fatih Sultan Mehmet tarafından camiye dönüştürülmüştür ve günümüzde müze olarak hizmet vermektedir. Ayasofya, mimari bakımdan, bazilika planı ile merkezî planı birleştiren, kubbeli bazilika tipinde bir yapı olup kubbe geçişi ve taşıyıcı sistem özellikleriyle mimarlık tarihinde önemli bir dönüm noktası olarak ele alınır.
Binanın adındaki “sofya” sözcüğü herhangi bir kimsenin adı olmayıp, eski Yunanca’da “bilgelik” anlamındaki sophos sözcüğünden gelir. Dolayısıyla “Ayasofya” adı “kutsal bilgelik” ya da "ilahî bilgelik” anlamına gelmekte olup, Ortodoksluk mezhepinde Tanrı'nın üç niteliğinden biri sayılır. 6. yüzyılın ünlü mimarlarındanMilet'li İsidoros ve Tralles'li Anthemius'un yönettiği Ayasofya’nın inşaatinde yaklaşık 10.000 işçinin çalıştığı ve Jüstinyen'in bu iş için büyük bir servet harcadığı belirtilir. Bu çok eski binanın bir özelliği yapımında kullanılan bazı sütun, kapı ve taşların binadan daha eski yapı ve tapınaklardan getirilmiş olmasıdır. Bizans döneminde Konstantinopolis Patriği'nin patrik kilisesi ve Doğu Ortodoks Kilisesi’nin merkezi olmuş bulunan Ayasofya, doğal olarak vaktiyle büyük bir “kutsal emanetler” koleksiyonunu içermekteydi.
Nea Ekklisia'nın inşası sırasında Bizans donanması inşaata mermer taşımakla görevlendirildiği için Sicilya'daki ana noktalardan Siraküza desteksiz kalarak Araplar tarafından ele geçirilmiştir.
Nika ayaklanması, (Yunanca: Στάση του Νίκα) 532 yılında Kostantiniyye'de (günümüzde İstanbul) meydana gelen şehrin gördüğü en şiddetli ayaklanmadır. Şehrin yarısı yanmış veya zarar görmüştür. Onbinlerce insan hayatını kaybetmiştir.
13 Ocak günü kalabalık ve öfkeli gruplar Hipodrom Meydanı'na (günümüzde Sultanahmet Meydanı)'na geldiler. Hipodrom sarayın yanındaydı ve Justinian kalabalığı güvenli bir biçimde izleyebiliyordu. Başlangıçtan itibaren kalabalık Justinian'a hakaretler etmeye başladı. Günün sonunda, 22. yarışta kalabalık dini şarkılar söyleyerek saraya saldırmaya başladı. Nika kelimesi kazan ve başar anlamlarına gelmektedir. Daha sonraki beş gün içerisinde sarayda fiili bir kuşatma yaşandı. Kargaşadan dolayı çıkan yangınlar kente büyük zarar verdi. Özellikle şehrin önde gelen kilisesi Ayasofya zarar gördü. Daha sonradan Justinian Ayasofya'yı yeniden inşa ettirmiştir.
Kargaşanın sonunda imparator I. Justinianos, ayaklanan 30.000 kişiyi hipodromda toplayıp katlettirmiştir.
.jpg){kind=icon}
