Homo
| Homo | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Cava insanının kafatası ilüstrasyonu | |||||||||||||||||||||
Bilimsel sınıflandırma  | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Tip tür | |||||||||||||||||||||
|
Homo sapiens Linnaeus, 1758 | |||||||||||||||||||||
| Türler | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Homo (Latince: "insan"), çağdaş insanı ve yakın akrabalarını içeren insansı cinsine verilen ad. Cinsin üyeleri genelde "insan" adıyla birlikte anılır. En erken üyesi, en eski kalıntıları 2.3 milyon yıl öncesine tarihlenen Homo habilis olup[a] modern insan (Homo sapiens) dışındaki yaşayan son türü olan Homo neanderthalensis'in (Neandertal) yaklaşık 40.000 yıl öncesine kadar yaşadığı düşünülmektedir. Homo floresiensis türünün ise 50.000 yıl öncesine kadar var olduğu düşünülüyor.[3]
Ayırt edici özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Homo türleri, ataları avustralopitesinlere göre daha kısa kollara ve daha uzun bacaklara sahiplerdir. Bu da avustralopitesinlerde olduğu düşünülen tırmanma davranışının ortadan kalkmasına işaret eder. Erken insansılardan ayrımsanmalarını sağlayan beyin hacimleri erken türlerde (Homo rudolfensis, erectus) 700-1000 cm3 arasında değişirken, gelişmiş türlerde (Homo sapiens, heidelbergenis/rhodesiensis, neanderthalensis) ortalama 1000-1600 cm3 arasındadır – avustralopitesinlerde ise ortalama beyin hacmi 450 cm3 idi, H. habilis'in de buna benzer şekilde 450-600 cm3 arasında bir beyin hacmi vardı.[4][b] Başparmakları ve öteki parmakları, karşılıklı gelebilecek biçimde gelişmiştir ve dolayısıyla Homo türleri nesneleri atalarına göre daha iyi kavrama yeteneğine sahiptir. Homo cinsine ait türlerin, alet kullanma ve alet yapabilme yetenekleri vardır. Oldovan alet kültürünun ilk olarak H. habilis/H. rudolfensis tarafından kullanıldığı düşünülüyordu.[4] Ancak artık Australopithecus garhi'nin (2.6 Ma) bu alet kültürünün en eski temsilcisi olduğu kabul ediliyor.
−10 — – −9.5 — – −9 — – −8.5 — – −8 — – −7.5 — – −7 — – −6.5 — – −6 — – −5.5 — – −5 — – −4.5 — – −4 — – −3.5 — – −3 — – −2.5 — – −2 — – −1.5 — – −1 — – −0.5 — – 0 — |
| |||||||||||||||||||
Türler[değiştir | kaynağı değiştir]
 | Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor. |
| Tür | Yaşadığı zaman (Milyon yıl önce) | Yaşadığı yer | Yetişkinlerin boyu | Yetişkinlerin ağırlığı | Beyin Hacmi (cm³) | Fosil kayıtları | Cins isminin keşfediliş/kayıtlara geçiş yılları |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| H. habilis | 2.3 – 1.6 | Afrika | 1.0–1.5 m | 33–55 kg | 660 | çok | 1960/1964 |
| H. erectus | 2 – 0.1 | Afrika, Avrasya (Cava Adası, Çin, Kafkaslar) | 1.8 m | 60 kg | 850 (önceleri) – 1100 (sonraki zamanlarda) | çok | 1891/1892 |
| H. rudolfensis | 1.9 | Kenya | 1 adet kafatası | 1972/1986 | |||
| H. georgicus | 1.8 | Gürcistan Cumhuriyeti | 600 | az | 1999/2002 | ||
| H. ergaster | 1.9 – 1.4 | Doğu ve Güney Afrika | 1.9 m | 700–850 | çok | 1975 | |
| H. antecessor | 1.2 – 0.8 | İspanya | 1.75 m | 90 kg | 1000 | 2 bölge | 1997 |
| H. cepranensis | 0.9 – 0.8? | İtalya | 1000 | 1 adet kafatasının üst kısmı | 1994/2003 | ||
| H. heidelbergensis | 0.7 – 0.2 | Avrupa, Afrika, Çin | 1.8 m | 60 kg | 1100–1400 | çok | 1908 |
| H. neanderthalensis | 0.25 – 0.03 | Avrupa, Batı Asya | 1.6 m | 55–70 kg (yapılı bünye) | 1200–1700 | çok | (1829)/1864 |
| H. rhodesiensis | 0.8 – 0.12 | Zambiya | 1300 | oldukça az | 1921 | ||
| H. sapiens | 0.2 – günümüz | dünya genelinde | 1.4–1.9 m | 50–100 kg | 1000–1850 | halen yaşamakta | —/1758 |
| H. sapiens idaltu | 0.16 – 0.15 | Etiyopya | 1450 | 3 adet kafa kemiği | 1997/2003 | ||
| H. floresiensis | 0.19 – 0.05 | Endonezya | 1.08 m | 25 kg | 380 | 7 birey | 2003/2004 |
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Dipnotlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Etiyopya'da Afar Bölgesi'nde bulunan ve 2.8 milyon yıl öncesine tarihlenen bir çene kemiği, Homo olarak değerlendirilmiştir.[2]
- ^ Homo cinsinin ilk örneği kabul edilen Homo habilis'ten sonra, özellikle Homo neanderthalensis, Homo heidelbergensis, Alageyik Mağarası insanı, Denisova insanı ve Homo sapiens türlerinde beyin büyüklüğü kayda değer oranda genişlemiştir.[5] Ancak son 50.000 yıldır beyin boyutunda kayda değer bir değişmenin bulunmadığı ortaya çıkmıştır.[6]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Taxonomy browser (Homo)". www.ncbi.nlm.nih.gov. Erişim tarihi: 2021-07-30.
- ^ Villmoare, Brian; Kimbel, William H.; Seyoum, Chalachew; Campisano, Christopher J.; DiMaggio, Erin N.; Rowan, John; Braun, David R.; Arrowsmith, J Ramón; Reed, Kaye E. (20 Mart 2015). "Early Homo at 2.8 Ma from Ledi-Geraru, Afar, Ethiopia". Science (İngilizce). 347 (6228): 1352-1355. doi:10.1126/science.aaa1343. ISSN 0036-8075.
- ^ Erman Ertuğrul (12 Kasım 2019). "'Hobbitler' Yaşanan Hızlı Evrimin Sonucunda Ortaya Çıktı". Arkeofili. 12 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2021.
- ^ a b Mayr, Ernst (2018). Evrim Nedir? (3 bas.). Say Yayınları. s. 304-315. ISBN 978-605-02-0488-9.
- ^ Brown, Graham; Fairfax, Stephanie; Sarao, Nidhi. "Human Evolution". Tree of Life (İngilizce). Tree of Life Project. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2020.
- ^ Lee, Sang-Hee; Wolpoff, Milford H. (2003). "The Pattern of Pleistocene Human Brain Size Evolution". 29 (2). Paleobiology: 185-95. doi:10.1666/0094-8373(2003)029%3c0186:tpoeip%3e2.0.co;2. 31 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2022.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Homo ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.
 | Primat ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Antropoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |