Triyas
| Triyas | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
251.902 ± 0.024 – 201.36 ± 0.17 myö | |||||||||||||||||||||||
 Geç Triyas (220 milyon yıl önce) döneminde Dünya | |||||||||||||||||||||||
| Kronoloji | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| Etimoloji | |||||||||||||||||||||||
| Kullanım bilgisi | |||||||||||||||||||||||
| Gök cismi | Dünya | ||||||||||||||||||||||
| Bölgesel kullanım | Küresel (ICS) | ||||||||||||||||||||||
| Kullanılan zaman çizelgesi | ICS Zaman Cetveli | ||||||||||||||||||||||
| Tanım | |||||||||||||||||||||||
| Kronolojik birim | Dönem | ||||||||||||||||||||||
| Stratigrafik birim | Sistem | ||||||||||||||||||||||
| Zaman aralığının resmîyeti | Resmî | ||||||||||||||||||||||
| Alt sınırını belirleyen | Bir konodont olan Hindeodus parvus'un ilk ortaya çıkışı | ||||||||||||||||||||||
| Alt sınır KSKN | Meishan, Zhejiang, Çin 31°04′47″N 119°42′21″E / 31.0798°K 119.7058°D | ||||||||||||||||||||||
| KSKN onayı | 2001[6] | ||||||||||||||||||||||
| Üst sınırını belirleyen | Bir ammonit olan Psiloceras spelae tirolicum'un ilk ortaya çıkışı | ||||||||||||||||||||||
| Üst sınır KSKN | Kuhjoch kesiti, Karwendel dağları, Kuzey Kireçli Alpleri, Avusturya 47°29′02″N 11°31′50″E / 47.4839°K 11.5306°D | ||||||||||||||||||||||
| KSKN onayı | 2010[7] | ||||||||||||||||||||||
| Atmosfer ve iklim verileri | |||||||||||||||||||||||
Triyas veya Triyas dönemi, Mezozoyik Zaman'ın birinci alt bölümü olup yaklaşık 50 milyon yıl süren bir dönemdir. Permiyen'den sonra, Jura'dan önce gelir. Günümüzden 251.902 milyon yıl önce başlayıp 201.36 milyon yıl önce sona erdiği kabul edilir.[8]
Yeryüzü ve iklim[değiştir | kaynağı değiştir]
Devrin sonlarına doğru, Paleozoik Zaman'ın sonlarında oluşan tek kıta Pangea, parçalanmaya başlar. Kuzey Amerika ve Kuzey Avrupa Pangea’dan koparlar. Pangea’nın varlığını sürdürdüğü dönemler boyunca yaşanan kurak ve karasal iklim, kıtanın iç kesimlerinde yerini çöl iklimine bırakmaktadır.
Deniz yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
Trias’da deniz yaşamı bugünkü görünümü alır. En önemli fark, dev deniz sürüngenlerinin hakim yırtıcı türleri oluşturmasıdır. Su Kaplumbağaları ve Timsahlar da bu devirde ortaya çıkmıştır.
Günümüz mercanları ilk kez Tetis Denizinde ortaya çıkar. Tetis, mercan resiflerinin yoğun olduğu tropik bir denize dönüşür.
Kara yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
Pangea’nın kurak kesimlerinde sporlu bitkilerin yanı sıra açık tohumlulardan özellikle kozalaklılar yaygındır.
İlk memeliler de Trias’ın sonlarında ortaya çıkmıştır. Bunlar, oldukça küçük cüsseli canlılardır. Dinozorların ilk türleri de bu devre aittir.
Kitlesel yok oluş[değiştir | kaynağı değiştir]
Trias’ın sonunda, nedeni bugün için net olarak bilinmeyen bir kitlesel yok oluş yaşanmıştır. Hayvan türlerinin yüzde otuzbeşi, deniz yaşamının ise yüzde ellisi bu yok oluştan etkilendi. İlk dinozorlar da tümüyle yok oldular.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Widmann, Philipp; Bucher, Hugo; Leu, Marc; ve diğerleri. (2020). "Dynamics of the Largest Carbon Isotope Excursion During the Early Triassic Biotic Recovery". Frontiers in Earth Science. 8 (196): 196. Bibcode:2020FrEaS...8..196W. doi:10.3389/feart.2020.00196. Geçersiz
|doi-access=free(yardım) - ^ McElwain, J. C.; Punyasena, S. W. (2007). "Mass extinction events and the plant fossil record". Trends in Ecology & Evolution. 22 (10): 548–557. doi:10.1016/j.tree.2007.09.003. PMID 17919771.
- ^ Retallack, G. J.; Veevers, J.; Morante, R. (1996). "Global coal gap between Permian–Triassic extinctions and middle Triassic recovery of peat forming plants". GSA Bulletin. 108 (2): 195–207. Bibcode:1996GSAB..108..195R. doi:10.1130/0016-7606(1996)108<0195:GCGBPT>2.3.CO;2. Erişim tarihi: 2007-09-29.
- ^ Payne, J. L.; Lehrmann, D. J.; Wei, J.; Orchard, M. J.; Schrag, D. P.; Knoll, A. H. (2004). "Large Perturbations of the Carbon Cycle During Recovery from the End-Permian Extinction". Science. 305 (5683): 506–9. Bibcode:2004Sci...305..506P. doi:10.1126/science.1097023. PMID 15273391.
- ^ "Uluslararası Kronostratigrafik Çizelge" (PDF). www.stratigraphy.org. Uluslararası Stratigrafi Komisyonu.
- ^ Hongfu, Yin; Kexin, Zhang; Jinnan, Tong; Zunyi, Yang; Shunbao, Wu (June 2001). "The Global Stratotype Section and Point (GSSP) of the Permian-Triassic Boundary" (PDF). Episodes. 24 (2): 102-114. doi:10.18814/epiiugs/2001/v24i2/004
. 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
- ^ Hillebrandt, A.v.; Krystyn, L.; Kürschner, W. M.; Bonis, N. R.; Ruhl, M.; Richoz, S.; Schobben, M. A. N.; Urlichs, M.; Bown, P.R.; Kment, K.; McRoberts, C. A.; Simms, M.; Tomãsových, A. (September 2013). "The Global Stratotype Sections and Point (GSSP) for the base of the Jurassic System at Kuhjoch (Karwendel Mountains, Northern Calcareous Alps, Tyrol, Austria)". Episodes. 36 (3): 162-98. CiteSeerX 10.1.1.736.9905 $2. doi:10.18814/epiiugs/2013/v36i3/001. 27 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020.
- ^ Ogg, James G. (2016). A concise geologic time scale 2016. Gabi Ogg, F. M. Gradstein. Amsterdam, Netherlands: Elsevier. ss. 143-49. ISBN 0-444-59468-X. OCLC 949988705.
