Antientelektüalizm
| Makale serilerinden |
 |
Anti-entelektüalizm veya aydın karşıtlığı, entelektüellere ve entelektüalizme güvenmeme ve düşmanlık duymayı kapsayan düşüncedir. Larousse sözlüğünde "aklın üstünlüğünü ve bilimin değerini tanımayı reddetme" olarak tanımlanır.[1] Genelde eğitim ve felsefenin küçümsenmesi, sanatın, edebiyatın ve bilimin pratik yanı olmayan ve hatta aşağılık alanlar olarak görülmesi şeklinde dışa vurulur.[2]
Anti-entelektüel düşünüş biçimleri arasında pragmatizm ve Bergsonculuk yer alır. Bu gibi felsefeler akıl yürütmeye güvenilmemesi gerektiğini; hissiyatın düşünceden, içgüdünün mantıktan, derhal hareket etmenin eleştirel düşünüp değerlendirmeden, sonuçların sonuçlara ulaşılan yoldan daha önemli olduğunu savunurlar.[2]
Anti-entelektüeller kendilerini sıradan halkın savunucuları olarak tanıtırlar ve bu şekilde algılanırlar; algıdaki siyasi ve akademik elitizme karşı popülizmin temsilciliğini yaparlar. Eğitimli insanları halkın çoğunun endişelerinden uzak, özel statüye sahip bir sınıf olarak görme, entelektüellerin siyasi tartışma ve yüksek eğitim ortamına hakim olduğunu düşünme eğilimleri vardır.[2]
Totaliter hükûmetler anti-entelektüalizmi siyasi tatminsizlik ve muhalefeti baskılamak için kullanır. Bu durum bazen Elit kırımına kadar gidebilmektedir.[3] İspanya'da iç savaş (1936-39) ve sonrasında Francisco Franco'nun sağ görüşlü diktatörlüğü (1939-75) sırasında gerçekleşen irticai Beyaz Terör (1936-45) anti-entelektüel özelliğe sahipti. Öldürülen 200.000 kişiden çoğu İspanyol entelijansiyasına mensuptu, aralarında İkinci İspanya Cumhuriyeti'nde siyasi etkinlik göstermiş öğretmenler, akademisyenler, sanatçılar ve yazarlar vardı.[4] Komünist Demokratik Kampuçya'da (1975-79; günümüzde Kamboçya) Pol Pot önderliğindeki Kızıl Kmerler rejimi yürüttükleri soykırım sırasında komünist olmayan aydınların çoğunu ölüm tarlalarında öldürdü.[5]
Sosyolog Ziya Gökalp ise Türkçülüğün Esasları adlı eserinde aydınlarda yüksek bir eğitim bulunduğunu ve bunun onlara medeniyet getirisi sağladığını belirtmektedir. Ona göre halkta hars, yani millî kültür vardır fakat aydınlarda olan medeniyet yoktur. Aydılarda ise hars yoktur. Dolayısıyla bir aydın halka inerek hem harsı öğrenebilir hem de onlara medeniyeti öğretebilir. Gökalp halka inen aydınları "millî" olarak vurgular ve Aleksandr Puşkin gibi isimleri örnek verir.[6]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Anti-intellectualisme" (Fransızca). Larousse. 1 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2017.
- ^ a b c A Handbook to Literature (1980), Dördüncü baskı, C. Hugh Holman, haz. s. 27
- ^ Courtois, Stephanie. The Black Book of Communism. s. 601.
- ^ Dictionary of Wars (2007), Third Edition, pp. 517–18.
- ^ "Trial of the Khmer Rogue". 22 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2017.
- ^ Gökalp, Ziya. Türkçülüğün Esasları. Kumsaati Yay. s. 39-40.
