Osetçe: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
k →‎top: Düzeltme, değiştirildi: resmi → resmî (2) AWB ile
Sp1dey (mesaj | katkılar)
Devriyeler
28.507 değişiklik
Kelime karşılaştırma
37. satır: 37. satır:
Osetçe İron ve Digor olarak iki ana lehçeye ayrılır. İron, Kuzey ve Güney Osetya'da konuşulan iki şiveyi ve bu şivelere bağanan, değişik ağızları barındırır. Digor, Kuzey Osetya'nın batısında konuşulur. Osetçe'nin bir üçüncü lehçesi de, ortaçağdaki göçler sonucu, 17. yüzyıla kadar Macaristan'da konuşulan, bu gün ölü bir dil olan Yas dilidir.
Osetçe İron ve Digor olarak iki ana lehçeye ayrılır. İron, Kuzey ve Güney Osetya'da konuşulan iki şiveyi ve bu şivelere bağanan, değişik ağızları barındırır. Digor, Kuzey Osetya'nın batısında konuşulur. Osetçe'nin bir üçüncü lehçesi de, ortaçağdaki göçler sonucu, 17. yüzyıla kadar Macaristan'da konuşulan, bu gün ölü bir dil olan Yas dilidir.


==Örnekler ==
== Kelimeler ==
Aşağıdaki tablo Osetçenin diğer [[Hint-İran dilleri|Hint-İran]] ve [[Hint-Avrupa dilleri]] ile olan bağlantısını göstermektedir.
Osetçe'de günlük konuşma ile ilgili birkaç örnek:
{| class="wikitable"

|+Bazı kelimelerin çeşitli dillerdeki karşılığı
* İyi günler.: De bonte horj.
!Türkçe
* Nasılsın?: Kud de?
|ateş
* Seni seviyorum.: De varjın.
|ay
* Nereye gidiyorsun : Kadım çağuş
|yeni
|anne
|kız kardeş
|gece
|burun
|üç
|kırmızı
|sarı
|yeşil
|kurt
|-
!Osetçe
|арт
<small>[ärt]</small>
|мӕй
<small>[mɐj]</small>
|нӕуӕг
<small>[nɐˈwɐg]</small>
|мад
<small>[mäd]</small>
|хо
<small>[χo]</small>
|ӕхсӕв
<small>[ɐχˈʃɐv]</small>
|фындз
<small>[fɘn(d)z]</small>
|ӕртӕ
<small>[ɐrˈtɐ]</small>
|сырх
<small>[ʃɘrχ]</small>
|бур
<small>[bur]</small>
|цъӕх
<small>[t͡sʼɐχ]</small>
|бирӕгъ
<small>[ˈbirɐʁ]</small>
|-
![[Peştuca]]
|اور
<small>ōr</small>
|مياشت
<small>myāšt</small>
|نوی
<small>nəway</small>
|مور
<small>mōr</small>
|خور
<small>xōr</small>
|شپه
<small>špa</small>
|پوزه
<small>pōza</small>
|درې
<small>drē</small>
|سور
<small>sur</small>
|زيړ
<small>zyaṛ</small>
|شين
<small>šin</small>
|لېوه
<small>lēwə</small>
|-
![[Kürt dilleri|Kürtçe]]
|agir / ar
|meh/heyv
|nu
|mak/dayik
|xwişk
|şev
|poz
|sê
|sor
|zerd/bor
|kesk/şîn
|gur / wir
|-
![[Mazenderanca]]
|tash
|mung
|nou
|mār
|khakher
|shu
|feni
|se
|serkh
|zard
|suz
|werg
|-
![[Farsça]]
|آتش
<small>ātaş</small>
|ماه
<small>māh</small>
|نو
<small>now</small>
|مادر
<small>mādar</small>
|خواهر
<small>xāhar</small>
|شب
<small>šab</small>
|بینی / پوزه
<small>poze / bini</small>
|سه
<small>se</small>
|سرخ
<small>sorx</small>
|بور/ زرد
<small>zard / bur</small>
|سبز
<small>sabz</small>
|گرگ
<small>gorg</small>
|-
![[Sanskrit]]
|agníḥ
|mā́s/mā́saḥ
|návaḥ/návyaḥ
|mā́tā
|svásā
|nák/náktiḥ
|nás/nā́sā
|tráyaḥ
|rudhiráḥ
|pít
|háriḥ
|vṛ́kaḥ
|-
![[Kati Dili]]
|āŋo
|mos
|nuĩ
|nua
|sus
|řotr
|nāsuř
|tre
|puṭ
|ādra
|ādra
|ṣiol
|-
![[Almanca]]
|Feuer
|Monat
|neu
|Mutter
|Schwester
|Nacht
|Nase
|drei
|rot
|gelb
|grün
|Wolf
|-
![[Latin]]
|ignis
|mēnsis
|novus
|māter
|soror
|nox
|nasus
|trēs
|ruber
|flāvus, gilvus
|viridis
|lupus
|-
![[Yunanca|Modern Yunanca]]
|φωτιά
<small>fôtiá</small>
|μήνας
<small>mếnas</small>
|νέος
<small>néos</small>
|μητέρα
<small>mêtéra</small>
|αδελφή
<small>adelfế</small>
|νύχτα
<small>nýhta</small>
|μύτη
<small>mýtê</small>
|τρία
<small>tría</small>
|κοκκινός
<small>kokkinós</small>
|κίτρινος
<small>kítrinos</small>
|πράσσινος
<small>prássinos</small>
|λύκος
<small>lýkos</small>
|-
![[Ermenice]]
|հուր
<small>hur</small>
|ամիս
<small>amis</small>
|նոր
<small>nor</small>
|մայր
<small>mayr</small>
|քույր
<small>k'uyr</small>
|գիշեր
<small>gišer</small>
|քիթ
<small>k'it'</small>
|երեք
<small>yerek'</small>
|կարմիր
<small>karmir</small>
|դեղին
<small>değin</small>
|կանաչ
<small>kanač</small>
|գայլ
<small>gayl</small>
|-
![[Rusça]]
|огонь
<small>ogon'</small>
|месяц
<small>mesâc</small>
|новый
<small>novıĭ</small>
|мать
<small>mat'</small>
|сестра
<small>sestra</small>
|ночь
<small>noč'</small>
|нос
<small>nos</small>
|три
<small>tri</small>
|красный
<small>krasnıĭ</small>
|жёлтый
<small>žëltıĭ</small>
|зелёный
<small>zelënıĭ</small>
|волк
<small>volk</small>
|-
|}


== Kaynakça ==
== Kaynakça ==

Sayfanın 14.32, 28 Haziran 2020 tarihindeki hâli

Osetçe
Ирон æвзаг
TelaffuzIron æwsag
BölgeKafkasya
EtnisiteOsetler
Dönem2010[1]
Dil ailesi
Diyalektler
Digor diyalekti
İron diyalekti
Yazı sistemiKiril (resmi)
Gürcü (c. 1820–1954)
Latin (1923–1937)
Resmî durumu
Resmî dilKuzey Osetya Kuzey Osetya
Güney Osetya Güney Osetya
Dil kodları
ISO 639-1os
ISO 639-2oss
ISO 639-3oss
Kafkas dilleri üzerinde Osetçe.

Osetçe (Osetçe: Ирон ӕвзаг, İron evzag), Kafkasya’da yaşayan Osetlerin konuştuğu dildir. Asıl olarak Rusya içindeki Kuzey Osetya-Alanya’da ve Gürcistan’da Güney Osetya’da konuşulur. Osetçe konuşan toplam kişi sayısı 700.000 kadardır. Bu nüfusun yaklaşık yüzde yirmisi, Gürcistan’ın değişik bölgelerinde yaşar.

Osetçe, Hint-Avrupa dilleri ailesinden İran dilleri öbeğine giren dillerden biridir. Kuzey Osetya’nın, eğitim dili ve aynı zaman da Rusça ile birlikte resmî dilidir. De facto Güney Osetya yönetiminin de resmî dili ve bu bölge halkının da eğitim dilidir.

Osetçe İron ve Digor olarak iki ana lehçeye ayrılır. İron, Kuzey ve Güney Osetya'da konuşulan iki şiveyi ve bu şivelere bağanan, değişik ağızları barındırır. Digor, Kuzey Osetya'nın batısında konuşulur. Osetçe'nin bir üçüncü lehçesi de, ortaçağdaki göçler sonucu, 17. yüzyıla kadar Macaristan'da konuşulan, bu gün ölü bir dil olan Yas dilidir.

Kelimeler

Aşağıdaki tablo Osetçenin diğer Hint-İran ve Hint-Avrupa dilleri ile olan bağlantısını göstermektedir.

Bazı kelimelerin çeşitli dillerdeki karşılığı
Türkçe ateş ay yeni anne kız kardeş gece burun üç kırmızı sarı yeşil kurt
Osetçe арт

[ärt]

мӕй

[mɐj]

нӕуӕг

[nɐˈwɐg]

мад

[mäd]

хо

[χo]

ӕхсӕв

[ɐχˈʃɐv]

фындз

[fɘn(d)z]

ӕртӕ

[ɐrˈtɐ]

сырх

[ʃɘrχ]

бур

[bur]

цъӕх

[t͡sʼɐχ]

бирӕгъ

[ˈbirɐʁ]

Peştuca اور

ōr

مياشت

myāšt

نوی

nəway

مور

mōr

خور

xōr

شپه

špa

پوزه

pōza

درې

drē

سور

sur

زيړ

zyaṛ

شين

šin

لېوه

lēwə

Kürtçe agir / ar meh/heyv nu mak/dayik xwişk şev poz sê sor zerd/bor kesk/şîn gur / wir
Mazenderanca tash mung nou mār khakher shu feni se serkh zard suz werg
Farsça آتش

ātaş

ماه

māh

نو

now

مادر

mādar

خواهر

xāhar

شب

šab

بینی / پوزه

poze / bini

سه

se

سرخ

sorx

بور/ زرد

zard / bur

سبز

sabz

گرگ

gorg

Sanskrit agníḥ mā́s/mā́saḥ návaḥ/návyaḥ mā́tā svásā nák/náktiḥ nás/nā́sā tráyaḥ rudhiráḥ pít háriḥ vṛ́kaḥ
Kati Dili āŋo mos nuĩ nua sus řotr nāsuř tre puṭ ādra ādra ṣiol
Almanca Feuer Monat neu Mutter Schwester Nacht Nase drei rot gelb grün Wolf
Latin ignis mēnsis novus māter soror nox nasus trēs ruber flāvus, gilvus viridis lupus
Modern Yunanca φωτιά

fôtiá

μήνας

mếnas

νέος

néos

μητέρα

mêtéra

αδελφή

adelfế

νύχτα

nýhta

μύτη

mýtê

τρία

tría

κοκκινός

kokkinós

κίτρινος

kítrinos

πράσσινος

prássinos

λύκος

lýkos

Ermenice հուր

hur

ամիս

amis

նոր

nor

մայր

mayr

քույր

k'uyr

գիշեր

gišer

քիթ

k'it'

երեք

yerek'

կարմիր

karmir

դեղին

değin

կանաչ

kanač

գայլ

gayl

Rusça огонь

ogon'

месяц

mesâc

новый

novıĭ

мать

mat'

сестра

sestra

ночь

noč'

нос

nos

три

tri

красный

krasnıĭ

жёлтый

žëltıĭ

зелёный

zelënıĭ

волк

volk

Kaynakça

  1. ^ http://www.ethnologue.com/language/oss
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Osetçe&oldid=22796855" sayfasından alınmıştır