Rusya'nın federal bölümleri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
Rusya'nın idari bölümleri
Federal bölümler
İdari bölümler
Belediyesel bölümler
Diğer
Federal bölgeler

Rusya'nın federal bölümleri (Rusça: субъекты Российской Федерации subyektı Rossiyskoy Federatsii), Rusya Anayasası'na göre Rusya'nın en üst düzey idari bölümleri olan kurucu varlıklardır.[1] Rusya, 85 adet federal bölüme ayrılmakta olup[2] bu bölümler cumhuriyetler, kraylar, oblastlar, federal şehirler, özerk oblastlar ve özerk okruglar olmak üzere altı düzeyde toplanmaktadır.[3]

Her federal bölümün kendi anayasası, yöneticisi, parlamentosu ve anayasa mahkemesi bulunmaktadır. Bu federal bölümlerin hepsi eşit bir biçimde iki delege ile Federal Meclis'in üst meclisi olan Federasyon Meclisi'nde temsil edilirler. Bununla birlikte sahip oldukları özerklik bakımından farklılık gösterirler. Çukotka Özerk Okrugu istisna olmak kaydıyla özerk okruglar kendi federal haklarıyla birlikte kendilerinden daha büyük bir federal bölüme bağlıdır.

1993 yılında Rusya Federasyonu 89 federal bölümden oluşmaktaydı. 2008 yılına kadar federal bölümlerin sayısı birkaç bölümün birleşmesi nedeniyle 83'e düştü. Son olarak 2014 yılında Kırım'ın ilhakının ardından Sivastopol ve Kırım Cumhuriyeti Rusya'nın 84. ve 85. federal bölümleri haline geldiler. Bu bölümler uluslararası alanda Ukrayna'nın parçası olarak kabul edilmektedirler.[4][5]

Tüm federal bölümler daha büyük sekiz federal bölge altında toplanmıştır. Bu bölgeler idari bölümler olmayıp federal hükûmetin farklı federal bölümlerdeki faaliyetlerini organize etmekten sorumludurlar.

Hiyerarşik düzen[değiştir | kaynağı değiştir]

  22 cumhuriyet
  9 kray
  46 oblast
  3 federal şehir
  1 özerk oblast
  4 özerk okrug

Her federal bölüm aşağıdaki kategorilerden birine dahildir:

  • Cumhuriyetler (республика respublika), özerktirler, her birinin kendi anayasaları, cumhurbaşkanları ve meclisleri vardır, uluslararası ilişkilerde federal hükûmetçe temsil edilirler ve her biri belirli bir etnik kökenin ana vatanı kabul edilirler. Toplam 22 adet bulunmaktadır.
  • Oblastlar (область oblast), bir valisi ve yerel olarak seçilmiş bir meclisi bulunan en yaygın federal bölümlerdir. Genel olarak oblast merkezinin ismini alırlar. Toplam 46 adet bulunmaktadır.
  • Kraylar (край kray), esas itibarı ile oblastlar ile aynı olup zamanında öncü bölge sayıldıklarından bu isimle adlandırılmışlardır. Toplam dokuz adet bulunmaktadır.
  • Özerk oblastlar (автономная область avtonomnaya oblast), oblastlardan daha özerk oblastlardır. Rusya'nın tek özerk oblastı Yahudi Özerk Oblastı'dır.
  • Özerk okruglar (автономный округ avtonomni okrug), oblastlardan daha özerk ama cumhuriyetlerden daha bağımlı federal bölümlerdir. Genellikle önemli veya baskın etnik azınlığa sahiptirler ve Çukotka Özerk Okrugu istisna olmak kaydıyla kendilerinden daha büyük bir federal bölüme bağlıdır. Toplam dört adet bulunmaktadır.
  • Federal şehirler (федеральный город federalni gorod), federal hükûmetin doğrudan yönetimi altında olan ayrı bölgeler gibi hareket eden büyük şehirlerdir.

Federal bölümler[değiştir | kaynağı değiştir]

Russian Regions-EN.svg
Kod Adı Bayrak Arma Başkent Tür Federal bölge Yüzölçümü (km²)[6] Nüfus (2002)[7] ISO
01 Adıge Cumhuriyeti Flag of Adygea.svg Coat of arms of Adygea.svg Maykop Cumhuriyet Güney 7.600 447.000 AD
02 Başkurdistan Flag of Bashkortostan.svg Coat of Arms of Bashkortostan.svg Ufa Cumhuriyet Volga 143.600 4.103.000 BA
03 Buryatya Flag of Buryatia.svg Coat of Arms of Buryatia.svg Ulan Ude Cumhuriyet Sibirya 351.300 981.000 BU
04 Altay Cumhuriyeti Flag of Altai Republic.svg Coat of Arms of Altai Republic.svg Gorno-Altaysk Cumhuriyet Sibirya 92.600 203.000 AL
05 Dağıstan Flag of Dagestan.svg Coat of Arms of Dagestan.svg Mahaçkale Cumhuriyet Kuzey Kafkasya 50.300 2.584.000 DA
06 İnguşetya Flag of Ingushetia.svg Coat of Arms of Ingushetia.svg Magas Cumhuriyet Kuzey Kafkasya 4.000 469.000 IN
07 Kabardino-Balkarya Flag of Kabardino-Balkaria.svg Coat of Arms of Kabardino-Balkaria.svg Nalçik Cumhuriyet Kuzey Kafkasya 12.500 901.000 KB
08 Kalmıkya Flag of Kalmykia.svg Coat of Arms of Kalmykia.svg Elista Cumhuriyet Güney 76.100 292.000 KL
09 Karaçay-Çerkesya Flag of Karachay-Cherkessia.svg Coat of Arms of Karachay-Cherkessia.svg Çerkessk Cumhuriyet Kuzey Kafkasya 14.100 440.000 KC
10 Karelya Flag of Karelia.svg Coat of Arms of Republic of Karelia.svg Petrozavodsk Cumhuriyet Kuzeybatı 172.400 717.000 KR
11 Komi Cumhuriyeti Flag of Komi.svg Coat of Arms of the Komi Republic.svg Sıktıvkar Cumhuriyet Kuzeybatı 415.900 1.019.000 KO
12 Mari El Flag of Mari El.svg Coat of Arms of Mari El.svg Yoşkar-Ola Cumhuriyet Volga 23.200 728.000 ME
13 Mordovya Flag of Mordovia.svg Coat of Arms of Mordovia.svg Saransk Cumhuriyet Volga 26.200 889.000 MO
14 Saha Cumhuriyeti Flag of Sakha.svg Coat of Arms of Sakha (Yakutia).svg Yakutsk Cumhuriyet Uzak Doğu 3.103.000 948.000 SA
15 Kuzey Osetya-Alanya Flag of North Ossetia.svg Wapen Ossetien.svg Vladikavkaz Cumhuriyet Kuzey Kafkasya 8.000 710.000 SE
16 Tataristan Flag of Tatarstan.svg Coat of Arms of Tatarstan.svg Kazan Cumhuriyet Volga 68.000 3.780.000 TA
17 Tuva Cumhuriyeti Flag of Tuva.svg Coat of arms of Tuva.svg Kızıl Cumhuriyet Sibirya 170.500 306.000 TY
18 Udmurtya Flag of Udmurtia.svg Coat of arms of Udmurtia.svg İjevsk Cumhuriyet Volga 42.100 1.571.000 UD
19 Hakasya Flag of Khakassia.svg Coat of arms of Khakassia.svg Abakan Cumhuriyet Sibirya 61.900 546.000 KK
20 Çeçenistan Flag of the Chechen Republic.svg Coat of arms of Chechnya.svg Grozni Cumhuriyet Kuzey Kafkasya 15 300 1.100.000 CE
21 Çuvaşistan Flag of Chuvashia.svg Coat of Arms of Chuvashia.svg Şupaşkar Cumhuriyet Volga 18 300 1.314.000 CU
22 Altay Krayı Flag of Altai Krai.svg Coat of Arms of Altai Krai.svg Barnaul Kray Sibirya 169.100 2.607.000 ALT
23 Zabaykalski Krayı Flag of Zabaykalsky Krai.svg Coat of arms of Zabaykalsky Krai.svg Çita Kray Sibirya 431.500 1.156.000 ZAB
24 Kamçatka Krayı Flag of Kamchatka Krai.svg Coat of Arms of Kamchatka Krai.svg Petropavlovsk-Kamçatski Kray Uzak Doğu 472.300 359.000 KAM
25 Krasnodar Krayı Flag of Krasnodar Krai.svg Coat of Arms of Krasnodar Kray.svg Krasnodar Kray Güney 76.000 5.124.000 KDA
26 Krasnoyarsk Krayı Flag of Krasnoyarsk Krai.svg Coat of arms of Krasnoyarsk Krai.svg Krasnoyarsk Kray Sibirya 2.339.700 2.966.000 KYA
27 Perm Krayı Flag of Perm Krai.svg Coat of Arms of Perm oblast.png Perm Kray Volga 160.600 2.824.000 PER
28 Primorski Krayı Flag of Primorsky Krai.svg Coat of arms of Primorsky Krai.svg Vladivostok Kray Uzak Doğu 165.900 2.068.000 PRI
29 Stavropol Krayı Flag of Stavropol Krai.svg Coat of arms of Stavropol Krai.svg Stavropol Kray Kuzey Kafkasya 66 500 2.731.000 STA
30 Habarovsk Krayı Flag of Khabarovsk Krai.svg Coat of Arms of Khabarovsky kray (N2).png Habarovsk Kray Uzak Doğu 788.600 1.435.000 KHA
31 Amur Oblastı Flag of Amur Oblast.svg Coat of Arms of Amur oblast.png Blagoveşçensk Oblast Uzak Doğu 169.100 2.607.000 AMU
32 Arhangelsk Oblastı Flag of Arkhangelsk Oblast.svg Coat of Arms of Arkhangelsk oblast.svg Arhangelsk Oblast Kuzeybatı 587.400 1.336.000 ARK
33 Astrahan Oblastı Flag of Astrakhan Oblast.svg Coat of Arms of Astrakhan Oblast.svg Astrahan Oblast Güney 44.100 1.007.000 AST
34 Belgorod Oblastı Flag of Belgorod Oblast.svg Coat of Arms Belgorod Oblast.svg Belgorod Oblast Merkez 27.100 1.512.000 BEL
35 Bryansk Oblastı Flag of Bryansk Oblast.svg Coat of Arms of Bryansk Oblast.svg Bryansk Oblast Merkez 34 900 1.379.000 BRY
36 Vladimir Oblastı Flag of Vladimirskaya Oblast.svg Coat of arms of Vladimiri Oblast.svg Vladimir Oblast Merkez 29.000 1.525.000 VLA
37 Volgograd Oblastı Flag of Volgograd Oblast.svg Coat of Arms of Volgograd oblast.svg Volgograd Oblast Güney 113.900 2.703.000 VGG
38 Vologda Oblastı Flag of Vologda oblast.svg Coat of arms of Vologda oblast.svg Vologda Oblast Kuzeybatı 145.700 1.270.000 VLG
39 Voronej Oblastı Flag of Voronezh Oblast.svg Coat of arms of Voronezh Oblast.svg Voronej Oblast Merkez 52.400 2.379.000 VOR
40 İvanovo Oblastı Flag of Ivanovo Oblast.svg Coat of Arms of Ivanovo Oblast.svg İvanovo Oblast Merkez 21 800 1.149.000 IVA
41 İrkutsk Oblastı Flag of Irkutsk Oblast.svg Coat of arms of Irkutsk Oblast.svg İrkutsk Oblast Sibirya 767.900 2.582.000 IRK
42 Kaliningrad Oblastı Flag of Kaliningrad Oblast.svg Kaliningrad Oblast Coat of Arms 2006.svg Kaliningrad Oblast Kuzeybatı 15.100 943.000 KGD
43 Kaluga Oblastı Flag of Kaluga Oblast.svg Coat of arms of Kaluga Oblast.svg Kaluga Oblast Merkez 29.900 1.041.000 KLU
44 Kemerovo Oblastı Flag of Kemerovo oblast.svg Coat of arms of Kemerovo Oblast.svg Kemerovo Oblast Sibirya 95.500 2.900.000 KEM
45 Kirov Oblastı Flag of Kirov Oblast.svg Coat of arms of Kirov Region.svg Kirov Oblast Volga 120.800 1.504.000 KIR
46 Kostroma Oblastı Flag of Kostroma Oblast.svg Coat of arms of Kostroma Oblast.svg Kostroma Oblast Merkez 60.100 738.000 KOS
47 Kurgan Oblastı Flag of Kurgan Oblast.svg Coat of arms of Kurgan Oblast.svg Kurgan Oblast Ural 71.000 1.020.000 KGN
48 Kursk Oblastı Flag of Kursk Oblast.svg Coat of Arms of Kursk oblast.svg Kursk Oblast Merkez 29.800 1.236.000 KRS
49 Leningrad Oblastı Flag of Leningrad Oblast.svg Coat of arms of Leningrad Oblast.svg Sankt-Peterburg[DN 1] Oblast Kuzeybatı 84.000 1.671.000 LEN
50 Lipetsk Oblastı Flag of Lipetsk Oblast.svg Coat of Arms of Lipetsk oblast.svg Lipetsk Oblast Merkez 24.100 1.213.000 LIP
51 Magadan Oblastı Flag of Magadan Oblast.svg Coat of Arms of Magadan oblast.svg Magadan Oblast Uzak Doğu 461.400 183.000 MAG
52 Moskova Oblastı Flag of Moscow oblast.svg Coat of Arms of Moscow oblast.svg Moskova[DN 2] Oblast Merkez 46.000 6.627.000 MOS
53 Murmansk Oblastı Flag of Murmansk Oblast.svg Герб Мурманской области.svg Murmansk Oblast Kuzeybatı 144.900 893.000 MUR
54 Nijni Novgorod Oblastı Flag of Nizhny Novgorod Region.svg Coat of arms of Nizhny Novgorod Region.svg Nijniy Novgorod Oblast Volga 76.900 3.524.000 NIZ
55 Novgorod Oblastı Flag of Novgorod Oblast.svg Coat of arms of Novgorod Oblast.svg Veliki Novgorod Oblast Kuzeybatı 55.300 695.000 NGR
56 Novosibirsk Oblastı Flag of Novosibirsk oblast.svg Coat of arms of Novosibirsk Oblast.png Novosibirsk Oblast Sibirya 178.200 2.692.000 NVS
57 Omsk Oblastı Flag of Omsk Oblast.svg Coat of arms of Omsk Oblast.svg Omsk Oblast Sibirya 139.700 2.079.000 OMS
58 Orenburg Oblastı Flag of Orenburg Oblast.svg Coat of arms of Orenburg Oblast.svg Orenburg Oblast Volga 124.000 2.178.000 ORE
59 Oryol Oblastı Flag of Oryol Oblast.svg Coat of arms of Oryol Oblast (small).svg Oryol Oblast Merkez 24.700 861.000 ORL
60 Penza Oblastı Flag of Penza Oblast.svg Gerb of Penza region.jpg Penza Oblast Volga 43.200 1.453.000 PNZ
61 Pskov Oblastı Coat of Arms of Pskov Oblast.svg Pskov Oblast Kuzeybatı 55.300 761.000 PSK
62 Rostov Oblastı Flag of Rostov Oblast.svg Coat of arms of Rostov Oblast.svg Rostov-na-Donu Oblast Güney 100.800 4.407.000 ROS
63 Ryazan Oblastı Flag of Ryazan Oblast.svg Coat of Arms of Ryazan oblast.png Ryazan Oblast Merkez 39.600 1.228.000 RYA
64 Samara Oblastı Flag of Samara Oblast.svg Coat of Arms of Samara oblast.png Samara Oblast Volga 53.600 3.240.000 SAM
65 Saratov Oblastı Flag of Saratov Oblast.svg Coat of Arms of Saratov oblast.svg Saratov Oblast Volga 100.200 2.669.000 SAR
66 Sahalin Oblastı Flag of Sakhalin Oblast.svg Sakhalin Oblast Coat of Arms.svg Yujno-Sahalinsk Oblast Uzak Doğu 87.100 547.000 SAK
67 Sverdlovsk Oblastı Flag of Sverdlovsk Oblast.svg Coat of Arms of Sverdlovsk oblast.svg Yekaterinburg Oblast Ural 194.800 4.490.000 SVE
68 Smolensk Oblastı Flag of Smolensk oblast.svg Coat of arms of Smolensk oblast.svg Smolensk Oblast Merkez 49.800 1.051.000 SMO
69 Tambov Oblastı Flag of Tambov Oblast.svg Coat of arms of Tambov Oblast.svg Tambov Oblast Merkez 34.300 1.180.000 TAM
70 Tver Oblastı Flag of Tver Oblast.svg Coat of Arms of Tver oblast.svg Tver Oblast Merkez 84.100 1.473.000 TVE
71 Tomsk Oblastı Flag of Tomsk Oblast.svg Coat of arms of Tomsk Oblast, Russia.svg Tomsk Oblast Sibirya 316.900 1.046.000 TOM
72 Tula Oblastı Flag of Tula Oblast.svg Coat of Arms of Tula oblast.png Tula Oblast Merkez 25.700 1.676.000 TUL
73 Tümen Oblastı Flag of Tyumen Oblast.svg Coat of arms of Tyumen Oblast.svg Tümen Oblast Ural 1.435.200 3.266.000 TYU
74 Ulyanovsk Oblastı Flag of Ulyanovsk Oblast.svg Coat of Arms of Ulyanovsk Oblast.png Ulyanovsk Oblast Volga 37.300 1.382.000 ULY
75 Çelyabinsk Oblastı Flag of Chelyabinsk Oblast.svg Coat of arms of Chelyabinsk Oblast.svg Çelyabinsk Oblast Ural 87.900 3.606.000 CHE
76 Yaroslavl Oblastı Flag of Yaroslavl Oblast.svg Coat of arms of Yaroslavl Oblast.svg Yaroslavl Oblast Merkez 36.400 1.368.000 YAR
77 Moskova Flag of Moscow, Russia.svg Coat of Arms of Moscow.svg — Federal şehir Merkez 1.064 10.358.000 MOW
78 Sankt-Peterburg Flag of Saint Petersburg Russia.svg Coat of Arms of Saint Petersburg (2003).svg — Federal şehir Kuzeybatı 1.433 4.669.000 SPE
79 Yahudi Özerk Oblastı Flag of the Jewish Autonomous Oblast.svg Coat of arms of the Jewish Autonomous Oblast.svg Birobican Özerk oblast Uzak Doğu 1.064 190.915 YEV
82 Kırım Cumhuriyeti[DN 3] Flag of Crimea.svg Emblem of Crimea.svg Simferopol Cumhuriyet Güney 26,964[8] 1,966,801[9] —
83 Nenets Özerk Okrugu[DN 4] Flag of Nenets Autonomous District.svg Coat of arms of Nenets Autonomous Okrug.svg Naryan-Mar Özerk okrug Kuzeybatı 176.700 41.000 NEN
86 Hantı-Mansi Özerk Okrugu[DN 5] Flag of Yugra.svg Coat of Arms of Yugra.png Hantı-Mansiysk Özerk okrug Ural 534.800 1.538.463 KHM
87 Çukotka Özerk Okrugu Flag of Chukotka.svg Coat of Arms of Chukotka.svg Anadır Özerk okrug Uzak Doğu 737.700 54.000 CHU
89 Yamalo-Nenets Özerk Okrugu[DN 5] Flag of Yamal-Nenets Autonomous District.svg Coat of Arms of Yamal Nenetsia.svg Salehard Özerk okrug Ural 750.300 507.000 YAN
92 Sivastopol[DN 3] Flag of Sevastopol.svg COA of Sevastopol.svg — Federal şehir Güney 864[10] 379,200[10] —
— Rusya Flag of Russia.svg Coat of Arms of the Russian Federation.svg Moskova — — 17.075.400 145.182.000 RU
  1. ^ Sankt-Peterburg, Leningrad Oblastı'nın idari merkezi olmasına rağmen oblasta dahil değildir.
  2. ^ Moskova, Moskova Oblastı'nın idari merkezi olmasına rağmen oblasta dahil değildir.
  3. ^ a b Uluslararası alanda Ukrayna'nın parçası olarak kabul edilmektedir.
  4. ^ Arhangelsk Oblastı'na bağlıdır.
  5. ^ a b Tümen Oblastı'na bağlıdır.

Birleşmeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Birleştirilen veya birleştirilmesi planlanan federal bölümler

2005 yılından başlayarak bazı bölümler birleştirilerek daha büyük bölümler oluşturuldu. Birleştirmeler 1 Mart 2008 tarihi itibari ile tamamlanmış olup günümüzde henüz yeni bir birleştirme planlanmamaktadır.

Referendum tarihi Birleşme tarihi Birleşenler
7 Aralık 2003 1 Aralık 2005 Perm Oblastı + Komi-Permyak Özerk Okrugu → Perm Krayı
17 Nisan 2005 1 Ocak 2007 Krasnoyarsk Krayı + Evenk Özerk Okrugu + Taymir Özerk Okrugu → Krasnoyarsk Krayı
23 Ekim 2005 1 Temmuz 2007 Kamçatka Oblastı + Koryak Özerk Okrugu → Kamçatka Krayı
16 Nisan 2006 1 Ocak 2008 İrkutsk Oblastı + Ust-Orda Buryat Özerk Okrugu → İrkutsk Oblastı
11 Mart 2007 1 Mart 2008 Çita Oblastı + Agin-Buryat Özerk Okrugu → Zabaykalski Krayı

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "The Constitution of the Russian Federation: Chapter 3, The Federal Structure". 30 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018. 
  2. ^ "Constitution of the Russian Federation". Russian Presidential Executive Office. 17 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018. 
  3. ^ "Chapter 1. The Fundamentals of the Constitutional System - The Constitution of the Russian Federation". 22 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018. 
  4. ^ Kremlin.ru. Договор между Российской Федерацией и Республикой Крым о принятии в Российскую Федерацию Республики Крым и образовании в составе Российской Федерации новых субъектов (Rusça)
  5. ^ Steve Gutterman and Pavel Polityuk (18 Mart 2014). "Putin signs Crimea treaty as Ukraine serviceman dies in attack". Reuters. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018. 
  6. ^ Федеральная служба государственной статистики (21 Mayıs 2004). "Территория, число районов, населённых пунктов и сельских администраций по субъектам Российской Федерации". Всероссийская перепись населения 2002 года (Rusça). Federal Devlet İstatistik Servisi. 21 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018. 
  7. ^ Федеральная служба государственной статистики (21 Mayıs 2004). "Численность населения России, субъектов Российской Федерации в составе федеральных округов, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов – районных центров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более человек". Всероссийская перепись населения 2002 года (Rusça). Federal Devlet İstatistik Servisi. 8 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018. 
  8. ^ "Autonomous Republic of Crimea". Ministry of Foreign Affairs of Ukraine. 16 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018. 
  9. ^ "Population as of February 1, 2014. Average annual populations January 2014". ukrstat.gov.ua. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018. 
  10. ^ a b "A General data of the region". Sevastopol City State Administration. 11 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: June 15, 2018. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Rusya%27nın_federal_bölümleri&oldid=20658102" adresinden alındı.