Romanya'daki Çerkesler
Къыбрысым ис Адыгэхэр Cerchezi în România | |
|---|---|
  | |
| Toplam nüfus | |
10.000 (19. yüzyıl) 877 (günümüz) | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
| Kuzey Dobruca (Eskiden) | |
| Din | |
| Makale serilerinden |
| Çerkesler |
|---|
 |
Romanya'daki Çerkesler ( Batı Çerkesçesi: Румыниэм ис Адыгэхэр; Rumence: Cerchezi în România) modern Romanya ve Moldova'yı oluşturan bölgede yaşayan Çerkeslerdir. Şu anda Romanya'ya ait olan topraklarda isimleri Çerkeslerden türeyen kişilerin varlığı en azından 15. yüzyıldan beri kanıtlanmıştır. Sonraki birkaç yüzyıl boyunca, Romanya'nın Moldavya ve Eflak beyliklerindeki bu tür insanlara ilişkin kayıtlar vardır.
1864 yılında Çerkes soykırımı sonucunda toplam 10.000 Çerkes Kuzey Dobruca'ya yerleşti ve bu bölgeyi Romanya'ya veren Ayastefanos Antlaşması'nda kararlaştırıldığı gibi sınır dışı edilmelerine kadar yaklaşık 14 yıl burada kaldılar. Bu Dobruca Çerkes topluluğu, bugün Tulcea'da hala ayakta olan binaların inşaatını dolaylı olarak finanse ederek ve Kuzey Dobruca'da Cerchezu ve Slava Cercheză adlı iki Rumen köyüne kendi adlarını vererek bölgeyi etkiledi.
Bugün hem Romanya'da, hem de yakından ilişkili olduğu Moldova'da, Çerkeslerden türediği açıkça belli olan, Cerchez veya benzeri soyadını taşıyan kişiler bulunmaktadır. 1989'da Moldova'da yaklaşık 99 Çerkes vardı, ancak Romanya'daki Çerkes azınlığın varlığı büyük olasılıkla asimilasyon nedeniyle bilinmemektedir.
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Moldavya ve Eflak'ta[değiştir | kaynağı değiştir]
Moldavya Prensliği dönemine ait belgeler, Çerkeslerden türeyen isimlerin 15. yüzyıldan itibaren doğrulandığını göstermektedir. 1435 yılında, Moldavya kraliyet konseyinin kantoru Cerchiaz ("Çerkes") kayıtlara geçmiştir. 1661'de Cherchiaz Gheorghe adında bir boyarın (soylu) varlığı da kaydedildi. Bunun gibi insanlara Eflak Prensliği'nde de raslanıyordu; 17. yüzyıl'da Cercheza Maria adlı birisi kaydedilmiştir. Cercheza'nın başlı başına Çerkes kökenli bir aile mi olduğu yoksa yalnızca kişinin etnik kökenine mi gönderme yaptığı belirsizdir.[1]
Geçmişte Batı Avrupa'da yaygın olarak bilinen ve Çerkes kadınlarının çok güzel olduğu inancı ("Çerkes güzeli"), Romanya'ya da ulaştı ve Rumen şair Dimitrie Bolintineanu bunu Esmé adlı şiirinde ele aldı.[2]
20. yüzyılın başlarında Romanya'daki Çerkes azınlığın asimilasyon sonucunda ortadan kaybolduğuna inanılıyor.[2]
Dobruca'da[değiştir | kaynağı değiştir]
1864 yılında Rusya İmparatorluğu tarafından gerçekleştirilen Çerkes soykırımının ardından birçok Çerkes anayurtlarını terk etmek zorunda kaldı. Yaklaşık 200.000 Çerkes Balkanlar'a yerleşti; bunların 10.000'i o zamanlar Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası olan Kuzey Dobruca'ya (özellikle Babadağ bölgesine ) yerleşti. Orada yerli Tatarlar ve Türklerle birlikte bölgenin Müslüman halklarından biri olacaklardı. Dobruca'da Çerkeslere Osmanlı yetkilileri tarafından ayrıcalıklar tanındı ve bölgedeki Hıristiyan nüfusla, özellikle daha zengin Alman yerleşimcilerle sık sık çatışmaya giriyorlardı. Osmanlı'ya karşı isyan eden gruplara karşı bir güç oluşturdular ve bölgedeki baskınlarından kazandıklarının bir kısmını Osmanlı yetkililerine veriyorlardı. Paşa Sarayı'nın (şu anda Tulça Sanat Müzesi) ve Tulça Aziziye Camii'nin Çerkes akıncılarından gelen fonlarla inşa edildiğine inanılıyor.[3][4]
1877-1878 Rus-Türk Savaşı Dobruca Çerkeslerinin tarihinde önemli bir an olacaktı. Savaşa son veren Ayastefanos Antlaşması'na, son derece sorunlu görüldükleri için, Dobruca dahil, Balkan topraklarındaki Çerkeslerin sınır dışı edileceğine dair bir madde eklendi.[3][4] Geriye kalan az sayıda kişinin yerel nüfusa, özellikle de Tatar halkına asimile olduğuna inanılıyor.[2] Bugün Romanya'nın Dobruca'daki iki köyüne, Cerchezu ve Slava Cercheză'ye Çerkeslerin adı verilmiştir.[3][4]
Miras[değiştir | kaynağı değiştir]
Günümüzde hem Romanya'da hem de Moldova'da Cerchez soyadı veya onun varyasyonları bulunmaktadır. Moldova'da 2013 yılı itibarıyla 877 kişi Cerchez soyadını taşıyordu.[1] 1989 Sovyet nüfus sayımında Moldavya'da 99 kişi Çerkes etnik kökenini beyan etmişti.[5]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
- Çerkes diasporası
- Romanya'da İslam
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Cosniceanu, Maria (2013). "Nume de familie provenite de la etnonime (I)". Philologia (Rumence). 266 (1–2): 75-81. 7 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023.
- ^ a b c Istrate, Ana Mihaela. "Femeia de origine cercheză în literatura și pictura romantică din spațiul Principatelor Române" (PDF). Romanian Economic and Business Review. Romanian-American University: 201-206. 16 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Kasım 2023.
- ^ a b c Tița, Diana (16 Eylül 2018). "Povestea dramatică a cerchezilor din Dobrogea". Historia (Rumence). 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023.
- ^ a b c Parlog, Nicu (2 Aralık 2012). "Cerchezii: misterioasa națiune pe ale cărei pământuri se desfășoară Olimpiada de la Soci". Descoperă.ro (Rumence). 6 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023.
- ^ "Всесоюзная перепись населения 1989 года. Национальный состав населения по республикам СССР – Молдавская ССР". Demoscope Weekly (Rusça). 25 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
| ||