Osmanlı döneminde Ukrayna
Osmanlı döneminde Ukrayna (Osmanlı Ukraynası) Ханська Україна (Ukraynaca) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Resmî din | İslam Ukrayna Ortodoks Kilisesi | ||||
| Demonim | Ukraynalılar | ||||
| Hükûmet | Beylerbeyi, Paşa, Ağa, Ataman | ||||
| Tarihçe | |||||
| |||||
| Günümüzdeki durumu | Ukrayna | ||||
Osmanlı Ukraynası (Ukraynaca: Османська Україна), Han Ukraynası (Ukraynaca: Ханська Україна, Rumence: Ucraina Hanului), Hanşçina (Ukraynaca: Ганьщина)[1] Ukrayna'nın sağ yakası (ve Kiev Voyvodalığı'nın güney bölgeleri) için kullanılan ve Türkçe adı Yedisan olarak da bilinen tarihi bir terimdir. Khanska Ukraina teriminin kayıtlara geçen ilk kullanımı, Rus gizli ajanı Lupul'un Rusya İmparatoriçesi Anna'yı Osmanlı Ukrayna'sına saldırmaya teşvik ettiği 1737 yılına kadar uzanmaktadır.[kaynak belirtilmeli]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Resmî olarak, bölgenin güney kıyı kenarı, köle baskınlarına olanak sağlamak için 1520'lerden bu yana Kırım Hanlığı tarafından kontrol edilmekteydi. Bölge, Polonya-Litvanya Topluluğu ile Rusya Çarlığı arasındaki yerel nüfus dikkate alınmaksızın Kazak Hetmanlığı'nı bölen 1667 Andrusovo Mütarekesi'nin sonucunda ortaya çıktı. 1669'dan itibaren Osmanlı makamları, Dinyeper'in batısındaki Kazak eyaletine himaye verdi ve Kazak Hetman'ı Petro Doroşenko tarafından yönetilen ayrı bir sancak haline getirdi. Bu durum 1672 yılında Bucaş Antlaşması ile teyit edildi.
Bölgenin batısında Podolya Eyaleti, güneyinde ise Silistre Eyaleti bulunmaktaydı. Osmanlılar, Petro Doroşenko'nun yardımıyla Podolya'yı ele geçirerek 1672'de söz konusu paşalığı kurmayı başardılar. 1676'da Polonya'nın yeni kralı III. Jan Sobieski, Ukrayna'nın kaybedilen topraklarının bir kısmını geri almayı başardı ve İzvança Antlaşması ile birlikte Osmanlı'ya vergi ödemeyi bıraktı. 1676'da İvan Samoyloviç, Grigory Romodanovski ile birlikte Doroşenko'ya karşı başarılı bir sefer düzenleyerek teslim olmaya zorladı ve Kazak başkenti Çehrin'i işgal etti. 1677 ile 1678 yılları arasında İbrahim Paşa'nın ordusu Çehrin'i tekrar almak için savaştı (bkz. 1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı). Sonunda, Sadrazam Kara Mustafa Paşa'nın ordusu 1678'de Çehrin'i kontrol altına almayı başardı. Nemyriv şehri 1670'ler ile 1699 yılları arasında Hetman'ın ikamet ettiği şehirdi.
1681'deki Bahçesaray Antlaşması'ndan sonra Osmanlı Ukraynası Hospodar George Ducas'ın başında olduğu Boğdan yönetimi altına girdi.
1685'te Polonya Kralı III. John Sobieski Ukrayna'nın sağ yakasında bazı Kazak özgürlüklerini yeniden canlandırdı ve Rusya ile 1686'da Ebedi Barış Antlaşması'nı imzalayarak Osmanlı İmparatorluğu'na karşı bir ittifak kurdu.
Sancak-beyleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1669-1676 Petro Doroşenko
- 1678-1681 Yuri Hmelnitski
- 1681-1684 George Ducas
- 1684-1685 Teodor Sülymenko
- 1685-1685 Yakim Samçenko
- 1685-1685 Yuri Hmelnitski
- 1685-1695 Stepan Lozinski
- 1695-1698 Ivan Bahatı
- 1698-1699 Petro İvanenko
Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası olarak kalan Özi bölgesi dışında, Osmanlı Ukrayna'sının büyük kısmı 1774'te Kırım Hanlığı'nın (Rus İmparatorluğu'nun himayesi altında) bir parçası oldu.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Petro Kraliuk. The Ukrainian Hanshchyna that preceded Novorossiya (Украинская Ганьщина, предшествовавшая Новороссии) 23 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Newspaper "Den". 5 December 2019
Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Sapozhnikov, I. Zaporizhian Cossacks of the Ochakiv region and Ottoman Ukraine during the "Crimean protection" (1711-1734). History of Cossacks portal.
- Hrybovsky, V. Ottoman Ukraine. The Ukrainian Week. August 7, 2009