Malezya Hava Yollarının 370 sefer sayılı uçuşunun ortadan kaybolması hakkındaki teoriler

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Malezya Hava Yolları 370 sefer sayılı uçuş, 8 Mart 2014'te Kuala Lumpur'dan Pekin'e hareket ettikten sonra 227 yolcu ve 12 mürettebat üyesiyle kayboldu.[1] Malezya'nın eski Başbakanı Najib Razak, uçağın uçuşunun Hint Okyanusu'nda bir yerde sona erdiğini belirtti ancak daha fazla açıklama yapılmadı.[2] Enkazın kazadan kaynaklandığını kesin olarak gösteren aramalara rağmen[3][4][5] resmi duyurular, birçok eleştirmen tarafından sorgulandı ve kaybolma hakkında çeşitli teoriler öne sürüldü.[6] Bu teorilerden bazıları komplo teorileri olarak nitelendirildi.[7][8]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Malaysia Airlines'ın 370 sefer sayılı uçuşu
Kayıp uçak 9M-MRO, 2011'de Paris'ten kalktı.

Mağdurların akrabaları, Malezya hükûmetinin uçağın yok olması ile ilgili açıklamalarının doğruluğunu sorguladı ve Malezya hükûmetini 370 sefer sayılı uçuşun nerede olduğuyla ilgili saklı bilgileri açıklamaya zorlamak amacıyla Pekin'deki Malezya büyükelçiliğinde bir protesto düzenledi.

Londra Üniversitesi, Goldsmiths College'de psikoloji öğretim görevlisi olan Rob Brotherton, komplo teorilerinin herhangi bir felaket meydana geldikten hemen sonra ortaya çıktığını ve neden böyle olduklarına dair kesin bilgilere ulaşılamadığını yazdı.[7] Andrew Leonard, komplo teorisyenlerinin, uçağın ortadan kaybolmasından iki hafta sonra halktan gizlenen yeni uydu verilerinin ortaya çıkmasıyla desteklendiğini yazdı.[9]

Diğer faktörler, uçaktan bir tehlike sinyali eksikliğini içerir.[10] Los Angeles Times'dan Barbara Demick'e göre, Malezya hükûmetinin açıklamalarını eleştirenler, Avustralya Ortak Ajans Koordinasyon Merkezi'nin 29 Mayıs 2014'te uçağın yetkililerin Nisan 2014'ten beri taradığı arama bölgesinde bulunmadığına dair duyurusunda[11] destek buldu.[11]

Aramalar, çarpışmadan kaynaklandığı düşünülen enkazları güçlü bir kesinlik ile keşfetti.[3][4][5]

Eleştiriler ve yanıtlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Komplo odaklı internet siteleri, uçağın Hint Okyanusu'na düştüğüne ilişkin resmi açıklamanın "açık bir örtbas" olduğunu iddia ediyor.[12] Bir Boeing 777'nin okyanusa çarpmadan hayatta kalabilecek yapısal bütünlüğe sahip olmadığını ve bunun terminal hızda beton bir duvara çarpmakla karşılaştırılabilir olacağını belirtiyorlar. 370 sefer sayılı uçuş okyanusa çarpsaydı, çoğu su üzerinde yüzen on binlerce parçaya bölünürdü ve bölgesel kıyılarda görülürdü veya arama ekipleri tarafından kolayca fark edilirdi.[13] Bu eleştiriler, uçağın birkaç parçasının ortadan kaybolmasından sonraki yıllarda olumlu bir şekilde tespit edilmesinden sonra azaldı.[14]

Harvard profesörü Cass Sunstein, Malezya hükûmeti tarafından başlangıçta yayınlanan çelişkili bilgilerin alternatif teorilere olan ilgiyi açıkladığını belirtti.[15] Konuyla ilgili yazan Sunstein, 20 Mart 2014'te The Wall Street Journal'a verdiği röportajda, komplo teorilerinin genellikle korkunç ve feci durumlardan doğduğunu çünkü bu tür olayların insanları kızdırdığını, korkuttuğunu ve bir "hedef" aramasını sağladığını savundu.[15]

Eski bir FAA müfettişi olan David Soucie, bu konuda ortaya atılan teorilerin, bilgi eksikliği olduğunda önemli olduğunu, teorilerin ve kavramların çeşitli olasılıkları değerlendirmemize yardımcı olduğunu söyledi. 26 Mart 2014'te CNN'de şunları söyledi:

Bir kaza soruşturmasında, teoriler üretmek kritik bir kısımdır. Özellikle hiçbir şeyimiz yokken. Elimizde somut bir şey yok. Söyleyecek bir şeyimiz yok, evet, çünkü o uçağın nerede olduğunu bilmiyoruz ve nedenini bulmamız gerekiyor. Bir teori alırsanız, şu anda baktığımız yerde uçak olurdu. Kötü niyetin olduğu başka bir teori alırsanız, radarlardan kaçınmaya çalışılması ve uçağın başka bir yerde olması gibi. Her neyse, öyle olduğunu söylüyorsanız, bu teorileri kullanmalı, gerçeklere karşı tartmalısınız ki hangisine gideceğinizi bilin.[16]

Spiked'in editör yardımcısı Tim Black şunları yazdı: "...bu karanlıkta, [MH370 hakkında] bu neredeyse bilgi yokluğunda, spekülasyonlar gelişti"[17] ve Chicago Sun-Times'daki bir başyazıda, yalnızca "komplo teorileri, gerçekler kıt olduğunda bir boşluğu doldurur" demekle kalmadı ancak hükûmetleri bu teorileri çürütmek ve kurbanların aile üyelerinin gönlünü rahatlatmak için uçağı aramaya çağırdı.[8]

Burada da alıntılanan, MH370'in Endonezya radarından kaçındığına dair yaygın hipotez, yalnızca uçağın Endonezya tarafından gözlemlenmediği şeklindeki bir açıklamaya dayanmaktadır.[18]

Kaçırılma[değiştir | kaynağı değiştir]

Basit bir kaçırma olasılığı, ABC News ve Los Angeles Times dahil olmak üzere çeşitli haber kuruluşları tarafından gündeme getirildi.[19][20] Hiçbir grup sorumluluğu üstlenmediyse de, hava korsanlarının uçağı uzak bir adaya götürme olasılığı hakkında spekülasyonlar arttı;[19] resmi olmayan araştırmacılar, uçağın iniş yapabileceği 600'den fazla olası pist belirledi.[20] Malezyalı yetkililerden henüz bir teyit gelmedi.[21] Birkaç kaçırma teorisinin güvenilirliği, Temmuz 2015'te MH370 enkazının ilk kesin parçalarının keşfedilmesinin ardından daha da marjinal hale geldi.[22]

Fransız hava trafik uzmanları Jean-Marc Garot, Michel Delarche ve Jean-Luc Marchand, olası bir uçak kaçırmayla ilgili hipotezlerini içeren bir web sitesi yayınladılar ve daha sonra uçağın konumunu (yakıt tükenmesi nedeniyle acil bir inişin ardından) 12°2′32″G 107°22′48″D / 12.04222°G 107.38000°D / -12.04222; 107.38000 koordinatlarında, Hint Okyanusunda Christmas Adası yakınında yaklaşık olarak tahmin edildi.[23] Bununla birlikte, 2017'de yayınlanan Avustralya Ulaştırma Güvenliği Bürosu'nun son raporu, kontrollü süzülme/iniş olasılığını inceledi ve bunun pek olası olmadığını gördü.[24] Ayrıca, düşen uçağın aranılan yerlerden farklı bir konumu ile ilgili hipotezleri, var olan tek hipotez değildir.[25]

Terör saldırısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Uçak kaybolduktan kısa bir süre sonra, bunun bir terör eylemi, muhtemelen cihatçı bir saldırı olabileceği iddia edildi.[26][27][28] 9-14 Mart 2014 tarihleri arasında medya patronu Rupert Murdoch, 370 sefer sayılı uçağın ortadan kaybolmasının cihatçıların Çin'e sorun çıkarmaya yönelik olduğunu doğruladığını" tweetledi. [sic] ." Daha sonra, uçuşun Bin Ladin" gibi Kuzey Pakistan'da gizlenmiş olabileceğini öne sürdü. Bu açıklamalar doğrulanmadı ve The Guardian'da Shiv Malik tarafından komplo teorileri olarak nitelendirildi.[29] Ertesi ay, Rus gazetesi Moskovskij Komsomolets, "bilinmeyen teröristlerin" uçağı kaçırdığını, Afganistan'a uçurduğunu ve ardından mürettebatı ve yolcuları rehin aldığını iddia ederek benzer bir teoriyi onayladı.[30]

Kuzey Kore[değiştir | kaynağı değiştir]

Reddit'te MH370'in 1969'da Korean Air Lines YS-11 ile yapıldığı gibi Kuzey Kore'ye kaçırılmak için yeterli yakıta sahip olduğuna dair bir hikâye dolaşmıştır.[31][32]

Freescale personelinin ele geçirilmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Çeşitli sosyal medya gönderileri ve e-posta mektup zincirleri, bir patentin (#8671381 31 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.) MH370'in ortadan kaybolmasından günler sonra onaylandığını ve patent hakkının %20 Freescale Semiconductor ve %20 ise her biri dörder kişi olarak tümü yolcu olan çalışanlar olmak üzere beş şekilde bölündüğünü iddia ediyor.[33] Patent, yarı iletken bir levha üzerinde entegre devrelerin imalatı ile ilgilidir. Şehir efsanelerini çürüten web sitesi "snopes.com", patent başvurusunda listelenen dört mucidin uçak yolcu listesinde yer aldığına veya patentin %20'lik hissesine sahip olduklarına dair hiçbir kanıt olmadığını öne sürüyor ve hisselerin, e-postada sunulduğu gibi öldüklerinde ise Freescale'e geri dönecek olmadığını belirtmiştir.[34]

Diego Garcia[değiştir | kaynağı değiştir]

Komplo teorisyenleri, MH370'in ya Amerika Birleşik Devletleri tarafından ele geçirildiğini ve ardından Birleşik Devletler'in Britanya Hint Okyanusu Toprakları'ndaki Diego Garcia[35] atolündeki askeri üssüne uçtuğunu ya da talimat verildikten sonra uçağın doğrudan üsse indiğini öne sürdüler. İkinci teori, 18 Mart'ta Beyaz Saray'da bir günlük brifingde gündeme getirildi ve bunun üzerine basın sekreteri Jay Carney, "Bunu ekarte edeceğim" yanıtını verdi.[36] Diego Garcia teorisinin temelinde, biri yardımcı pilotun cep telefonu teması ve uçağın batıya dönüşü olan, her ikisi de adaya doğru bir uçuş yolu ile tutarlı olan birkaç unsur vardı.

Bu doğrultuda Daily Mirror tarafından somut bir kaynak gösterilmeden kaptanın, ev bilgisayarında uçuş simülatörü kullanarak kısa pistli bir Hint Okyanusu adasına iniş eğitimi aldığı aktarıldı.[37] Birkaç medya kaynağı, kaptanın hava simülatörünü kullanarak her biri en az 1.000 metre (0,62 mi) olan beş piste - Hint Okyanusu bölgesinde, yani Diego Garcia ve Male Uluslararası Havalimanı (MLE) ve Hindistan ve Sri Lanka'daki diğer uçak pistleri- iniş yapmak için eğitim aldığını bildirdi.[38][39]

FBI, el konulan uçuş simülatörünü analiz ettikten sonra "şüpheli hiçbir şey" bulmadığını ve Mirror'ın simülatörün içeriğiyle ilgili raporlarının ' asılsız ve kaynaksız" olduğunu bildiren FBI tarafından bu iddialara itiraz edildi.[40][41] Eski bir Fransız havayolu patronu, MH370 kayıp hikâyesine yeni bir dokunuş katarak, Malezya Havayolları uçuşunun ABD ordusu tarafından Diego Garcia'daki üslerinin yakınında vurulduğunu iddia etti.[42]

Maldiv gazetesi Haveeru'dan gazeteciler Farah Ahmed ve Ahmed Naif, 18 Mart 2014'te yayınlanan bir makalede şunları yazdılar: "... Kuda Huvadhoo'nun birkaç sakin Haveeru'ya Salı günü 8 Mart'ta 06:15 sularında 'alçaktan uçan bir jumbo jet' gördüklerini söyledi. Üzerinde kırmızı çizgiler olan beyaz bir uçak olduğunu söylediler ki Malezya Havayolları uçaklarının tipik olarak görüntüsü böyledir. Kuda Huvadhoo'dan görgü tanıkları, jetin kuzeyden güneydoğuya, Maldivler'in güney ucu olan Addu'ya doğru hareket ettiği konusunda hemfikirdi. Ayrıca, uçağın adanın üzerinden uçarken yaptığı inanılmaz derecede yüksek gürültüyü de belirttiler. Daha önce adamızın üzerinde bu kadar alçaktan uçan bir jet görmemiştim. Deniz uçakları gördük ama eminim ki bu onlardan biri değildi. Hatta uçağın kapılarını bile net bir şekilde seçebiliyordum.' dedi bir görgü tanığı. 'Sadece ben de değilim, diğer birkaç sakin de aynı şeyi gördüğünü bildirdi. Bazı insanlar da muazzam gürültüye neyin sebep olduğunu görmek için evlerinden çıktı.' Kuda Huvadhoo Ada Konseyi Üyesi Mohamed Zaheem, ada sakinlerinin olay hakkında konuştuğunu söyledi."[43]

Temmuz 2015'in sonlarında Madagaskar'ın doğusundaki Réunion adasındaki bir plajda bir Boeing 777'nin enkazının keşfi,[44][45] MH370'e ait olduğundan şüphelenildi (ve daha sonra doğrulandı), bu, uçağın hızla yenilenen İnternet spekülasyonlarına yol açtı. 1.475 mil (2.374 km) olan Diego Garcia yakınlarında vurulmuştu. Réunion'dan uzakta,[46] terör saldırısı korkusuyla.[46] Bununla birlikte, Batı Avustralya Üniversitesi'nden Profesör Charitha Pattiaratchi gibi oşinograflar, "MH370 enkazının Réunion'a gelişinin, uçuş yolunda düştüğüne inanılan noktadan okyanus akıntılarının beklenen yoluna uygun olacağını" söyledi.[46] Uçağın güvenli bir şekilde Diego Garcia'ya (veya başka bir yere) indiğini düşünenler de dahil olmak üzere birçok kişi, enkazın sahte olduğunu çabucak reddetti.[46]

Hayalet cep telefonu teorisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazıları, yolcuların hala hayatta olduklarını, ancak cep telefonlarına cevap veremediklerini iddia etmiştir. Bu, bazen "hayalet cep telefonu teorisi" olarak da bilinir. Bu, 370 sefer sayılı uçuş yolcularının aile üyelerinin, yolcuların telefonlarını ararken (meşgul/kapalı sinyalinin aksine) telefonun çaldığını duyduklarına dair ilk raporlara dayanıyordu ancak bu kaybolmadan sonraydı.[47] Bununla birlikte, daha sonra, bir kablosuz analisti olan Jeff Kagan NBC News'e gönderdiği bir e-postada, cep telefonu yok edilmiş olsa bile, ağın bir bağlantı ararken "zil sesi" çalabileceğini söyleyerek buna itiraz etti.[48]

Mürettebat intiharı/kaçırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Kokpit, kilitli mürettebatın veya yolcuların bir intihara müdahale etmesini veya Güney Okyanusu'na kaçırılmasını engelleyebilecek zorunlu korsan karşıtı güçlendirilmiş kapılara sahipti.[49] Bu, SilkAir Flight 185 (1997'de bir pilot intihar olayı), EgyptAir Flight 990 (1999), LAM Mozambique Airlines Flight 470 (2013) ve daha sonraki Germanwings Flight 9525 (2015) ile karşılaştırılabilir. 17 Şubat 2014'te, Uçuş 370'in kaybolmasından üç haftadan kısa bir süre önce, Etiyopya Havayolları Uçuş 702, yardımcı pilot kaptanı kabinden kilitleyip İsviçre'ye yönlendirerek sığınma için uçağı kaçırılmıştı.[50]

370 sefer sayılı uçuşun ortadan kaybolmasından kısa bir süre sonra, medya raporları Kaptan Zaharie Ahmad Shah'ın eşi ve üç çocuğunun kaybolmadan bir gün önce evinden taşındığını ortaya çıkardı; ve bir arkadaşı, Kaptan Shah'ın başka bir kadınla görüştüğünü ve Shah'ın onunla olan ilişkisinin de sorunlu olduğunu iddia etti.[51][52] Shah'ın ailesi, aile içi sorunlarla ilgili iddiaları yalanladı.[53] Shah'ın uzun süredir birlikte çalıştığı bir pilot arkadaşı, Kaptan'ın evliliğinin dağılmakta olduğu için "çok üzgün olduğunu"[54] belirtti.[52] Polis ayrıca Shah'ın, uçağın kalkışından iki dakika önce kimliği belirsiz bir kadından sahte kimlikle elde edilen bir cep telefonu numarasıyla telefon aldığı yönündeki haberleri de araştırıyor.[51] Ayrıca, Kaptan Shah, daha önce sodomi suçlamalarından beraat ettikten sonra 7 Mart'ta hapis cezasına çarptırılan Malezyalı muhalif politikacı Enver İbrahim'in de destekçisiydi.[55]

Müfettişler, Shah'ın 170 görüşme yaparken garip davranışlarını fark ettiler; yani Kaptan, 370 sefer sayılı seferin kaybolduğu 8 Mart'tan sonra için hiçbir sosyal veya profesyonel plan yapmamıştı.[56] Bununla birlikte, uçuş hakkında bir kitap yazan ve "resmi anlatının yüzde 100'ünü" reddeden Fransız gazeteci Florence de Changy'ye göre,[57] 8 Mart'tan birkaç gün önce Shah, diş hekimi kendisini aradığında diş tacını geri almak için diş hekiminden randevu aldı.[58] Kaptan'ın sosyal planlarının ve uçuş simülatörü tatbikatlarının eksikliğiyle ilgili haberler, polisin pilotlarla ilgili soruşturmasının bazı soruşturma ekibiyle paylaşılan ancak kamuya açıklanmayan sonuçlarından alıntı yapıyor. Ancak 23 Temmuz 2014 tarihli haberlerde, polisin uçakta bulunan herkesin olası suçluluğunu değerlendirdiği ve insan müdahalesinin söz konusu olduğu kanıtlanırsa kaptanı baş şüpheli olarak belirlediği belirtildi.[56] Birleşik Devletler Federal Soruşturma Bürosu, Kaptan Shah'ın ev uçuş simülatöründen silinen verileri yeniden oluşturdu; Malezya hükûmet sözcüsü, üzerinde "uğursuz bir şey" bulunmadığını belirtti. Ancak, Sunday Times daha sonra, uçuş simülatöründe gerçekleştirilen silinmiş uçuş yolları arasında, araştırmacıların, küçük bir pisti olan bir adaya simüle edilmiş bir inişin yapıldığı Güney Okyanusu'na bir uçuş yolu bulduğunu bildirdi.[37][53][56][59] 2016 yılında, sızdırılmış bir Amerikan belgesi, uçuş simülatörü için kullanılan bilgisayarın sabit diskinin FBI analizi sırasında, pilotun ev uçuş simülatöründe Hint Okyanusu üzerinde öngörülen uçuşla yakından eşleşen bir rota bulunduğunu belirtti.[60] Bu, daha sonra ATSB tarafından doğrulandı,[61] ancak Malezya hükûmeti.bunun pilotun katılımını kanıtlamadığını vurguladı.[62]

Goodnight Malaysian 370 adlı bir kitap, Ağustos 2014'te Yeni Zelandalı Geoff Taylor ve Ewan Wilson tarafından yayımlandı. Yazarlar, uçağın kaybolmasından pilotun kasıtlı bir hareketini sorumlu tuttular, ancak "teorisini destekleyecek herhangi bir kesin kanıt sağlayamadıklarını" veya herhangi bir güdü sağlayamadıklarını kabul ettiler. Ewan Wilson daha önce yangın acil durum teorisini olası olmadığı için reddetmişti.[63][64] Yeni Zelanda havacılık uzmanı Peter Clark, uçağı devralmak için "engin bilgi" gerektirdiğini ve yardımcı pilotun bile iletişim sistemini devre dışı bırakmak ve rota dışı yedi saatlik bir uçuşu yeniden programlamak için yeterince yetenekli olmayacağını belirtti.[54] Ancak Clark, veri kaydediciler bulunsa bile teorinin kanıtlanmasının zor olacağını, çünkü ses kaydedicilerin büyük olasılıkla üzerine yazılmış olacağını kabul etti; ve çünkü uçağın kontrolü pilotta olsaydı, alet verileri herhangi bir anormallik bildirmezdi.[54] Shah'ın ailesi pilot intihar olasılığını şiddetle reddetti.[65]

Eski British Airways kıdemli Boeing 777 pilotu Simon Hardy, BBC News'e uçağın rotasının "sadece bir tesadüften ziyade muhtemelen çok doğru bir uçuş olduğunu" söyledi ve uçağın Malacca Boğazı üzerinden kuzey-batıya doğru dönüşünün kaptanın memleketi olan Penang adasının net bir görüşüne izin verdiğini kaydetti.[66]

"Birisi Penang'a bakıyordu. Birisi Penang'a uzun ve duygusal bakıyordu.

Kaptanın memleketi Penang adasıydı. ... Garip bir dönemeç... Oraya [Penang] bakmak için sola veya sağa dönüp devam edip ardından uzun bir dönüş gerçekleştirmek gerekiyordu.

Eğer Malaysian 370'deki çıktıya bakacak olursanız, aslında üç dönüş var bir değil. Birisi Penang'a bakıyordu."

Mayıs 2018'de, Simon Hardy ayrıca 60 Minutes Australia'da kaptanın uçağı bir cinayet-intihar olarak kullandığını ve sağa dönüp uçağı Hint Okyanusu üzerinde terk etmeden önce kasıtlı olarak memleketi Penang üzerinde uçtuğunu iddia etti.[67] Kaptanın uçuş planını askeri radardan yeniden yapılandırarak bu sonuçları bulduklarını ve kaptanın, Malezya ve Tayland sınırı boyunca uçarak, her ülkenin hava sahasına girip çıkarak askeri radar tarafından uçağın algılanmasından kaçındığını söyledi.[68]

Ateş[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı teoriler, kaybolmanın kokpitte, kargo bölümünde, iniş takımlarında veya uçağın başka bir bölümünde çıkan bir yangının sonucu olabileceğini öne sürüyor.

Bir Boeing 777'yi içeren daha önceki bir olayda, 29 Temmuz 2011'de EgyptAir Flight 667, henüz yerdeyken yoğun bir oksijen beslemeli kokpit yangınına maruz kaldı, bu da uçuş kontrollerini, aletleri tahrip etti ve uçağın gövdesinde bir delik açtı. İtfaiye ekiplerinin 3 dakikada gelmesine rağmen yangın 90 dakikada söndürüldü.[kaynak belirtilmeli] Malaysia Air'in 777 uçağı için bakım kayıtlarının, yardımcı pilotun oksijen hortumunun yanındaki kablolarda FAA tarafından zorunlu kılınan düzeltmenin[69] ve oksijen hortumunun metalik bileşen içermeyen bir oksijen hortumu ile değiştirilip değiştirilmediğine ilişkin bilgileri içermesi gerekiyor.

Diğer bir öneri ise pilotların geri döndükleri ve Kuzey Malezya'daki en yakın uygun havaalanına, belki de Penang Uluslararası Havaalanı'na veya 13.000 fit (4,0 km)* bir uzunluğundaki engelsiz su üzerinden yaklaşımlı uçak pisti Langkawi Uluslararası Havaalanına (Langkawi Adası) acil iniş yapmaya çalıştıkları yönündeydi. Acil durum, 11 Temmuz 1991'de Douglas DC-8, Nijerya Havayolları Uçuş 2120'nin karıştığı, bir lastiğin kalkış sırasında alev aldığı ve yangının daha sonra yayılmasının uçağın tahrip olmasına yol açtığı ve 261 can kaybıyla sonuçlanan kazaya benzer bir olaydan kaynaklanmış olabilir.[70] 2 Eylül 1998'de bir McDonnell Douglas MD-11'de çıkan yangını içeren başka bir kazada, New York'tan Cenevre'ye giden Swissair Flight 111, elektrik kablolarında hızla yayılan ve uçuş aletleri ve kontrol kaybına yol açan bir kokpit yangını meydana geldi. Uçak, kıyıdan 8 kilometre (5,0 mi) uzağa uçağın acil iniş yapmaya çalıştığı Nova Scotia, Halifax Uluslararası Havalimanı'nın güneybatısına Atlantik Okyanusu'na düşerek 229 can kaybıyla kaza yaptı. Swissair vakasında, aviyonik devre kesici panelindeki yangın ve ısı hasarı nedeniyle transponderler ve iletişim sistemleri arızalandı.

Vurma hipotezi[değiştir | kaynağı değiştir]

CNN'e göre Amerikalı siyasi yorumcu Rush Limbaugh, uçağın vurulmuş olabileceğini öne sürdü.[71] Bu teorinin destekçileri, geçmişte sivil uçakların askerî güçler tarafından vurulduğunu, 1988'de Amerika Birleşik Devletleri tarafından İran Hava Uçuşu 655 ve 1983'te Sovyetler Birliği tarafından KAL 007'nin sıkça bahsedilen iki örnek olduğunu belirtmişlerdir.[19] 19 Mart 2014'te Associated Press'in haber ajansı muhabiri Scott Mayerowitz, "Kazara Vurma"yı yedi "önde gelen makul teori"den biri olarak tanımladı, ancak "370 Sayılı uçuşun bir devlet kurumu tarafından düşürüldüğü ile ilgili hiçbir kanıt olmadığını" ekledi.[72] Malezyalı bir savunma yetkilisi Ackbal bin Haji Abdul Samad, ülkesinin hava kuvvetlerinin uçağı düşürmesinin "son derece mümkün olmadığını" söyledi.[73] The Financial Express'e göre, Malezya Hava Kuvvetleri uçağı uçuş halindeyken radarda tespit etti, ancak "dost" bir uçak olduğuna inanıldığı için herhangi bir işlem yapmadı.[73]

Mayıs 2014'te yazar Nigel Cawthorne'un Flight MH370: The Mystery adlı kitabı yayınlandı. Cawthorne, jetin ABD-Tayland Müşterek Taarruz Uçağı eğitim tatbikatı sırasında vurulmasının ardından, arama yapanların karmaşık bir örtbasın parçası olarak kasıtlı olarak yoldan çıkarıldığını iddia etti.[74] Kitap, özellikle şu şekilde karakterize edildiği The Avustralian'dan hatırı sayılır bir eleştiri aldı: "Cawthorne, eskimiş ve itibarsız her gerçek olmayanı çöp kutusundan alarak, kapaklar arasında her şeyi tokatlayarak herkesin iyi işini geri alıyor."[75] 370 sefer sayılı uçuşta bulunanların akrabaları kitabı "zamansız ve duyarsız" olarak eleştirdi.[76]

Malezya Başbakanı Najib Razak, 24 Nisan 2014'te CNN'e verdiği bir röportajda, yalnızca radarın "geri dönen bir uçağı izlediğini, ancak bunun MH370 olup olmadığından tam olarak emin olmadıklarını" belirtti. Emin oldukları şey, uçağın düşman olarak kabul edilmediğiydi."[77]

22'de Aralık 2014'te Proteus Havayolları'nın eski başkanı Marc Dugain, uçağın 11 Eylül'de yapılan saldırılara benzer bir saldırı korkusuyla Diego Garcia'daki Donanma Üssü'nde ABD askeri personeli tarafından vurulmuş olabileceğini iddia etti.[78] İddialar, kaynak makale tarafından "vahşi" olarak tanımlandı.[78]

Siber saldırı[değiştir | kaynağı değiştir]

370 sefer sayılı uçuşta bir siber saldırının gerçekleştirilmiş olabileceği hipotezi, öncelikle Birleşik Krallık hükûmetinin eski bilimsel danışmanı olan Sally Leivesley tarafından yapılan açıklamalara dayanarak ortaya atıldı.[79] Boeing bu olasılığı reddetse de, ticari uçuşlarda mevcut güvenliğin böyle bir saldırıyı önlemek için yeterli olup olmadığı da tartışma konusudur. Şirketin sözcüsü Gayla Keller, tüm kritik uçuş sistemlerinin sağlam bir şekilde korunmasına ve bir bilgisayar korsanının 777 ve tüm Boeing uçaklarında harici veya dahili yollarla erişim sağlayamamasına güvendiklerini, söyledi.[80]

Bu teorinin destekçileri, Teso'nun Nisan 2013'te bir konferansta sunduğu pilot eğitim yazılımını hackleyen Hugo Teso'nun uygulamasından bahsederken, Federal Havacılık İdaresi ve diğer büyük hükûmet organları, uygulamanın önemini reddetti. Gerçek bir uçaktaki yazılımın, Teso'nun uygulamasını test ettiği yazılımdan farklı olacağını belirttiler.[81]

Denize dikey giriş[değiştir | kaynağı değiştir]

Texas A&M Üniversitesi matematik profesörü Goong Chen, uçağın denize dikey olarak girmiş olabileceğini iddia etti. Çünkü başka herhangi bir giriş açısının, uçağı birçok parçaya böleceğini ki bu şekilde enkazın bulunacak olduğunu savundu.[82][83]

MH17 ve QZ8501 bağlantıları[değiştir | kaynağı değiştir]

17 Temmuz 2014'te Malaysia Airlines Flight 17, Ukrayna üzerinde vuruldu. Uçuş 370 gibi, aynı zamanda bir Boeing 777 olduğu için, bazı komplo teorisyenleri Ukrayna'da düşen uçağın aslında Uçuş 370 olduğunu öne sürdüler. Bu kısmen, komplo teorisyenlerinin Ukrayna'da düşen uçağın MH370'ten yapısal farklılıkları olduğunu gösterdiğini iddia ettiği kaza mahallinin fotoğraflarına dayanıyor. Uzmanlar bu teoriyi reddettiler ve ilgili iki uçağın aynı havayoluna ait olmasının sadece tesadüf olduğunu savundular.[84]

Endonezya AirAsia Flight 8501, 28 Aralık 2014'te düştüğünde, her iki havayolunun da Malezya'ya ait olması[85] ve her iki uçağın da hava trafik kontrolü ile teması kaybetmesi dahil olmak üzere MH370 ile çeşitli benzerlikler kaydedildi.[86] Ayrıca, Çin haber sitelerinde[87][88][89][90] 15 Aralık 2014'te iddia edilen bir tahmin içeren bir komplo teorisi rapor edildi ve kullanıcının adını "老百姓有自己的乐" olarak aktardı, bu da "sıradan insanların kendi zevkleri vardır" olarak tercüme edilebilir. Çince "楼主" terimi, kelimenin tam anlamıyla "bir binanın efendisi" olarak okunabilir, ancak bu deyimsel olmayacak ve İnternet forumları bağlamında, İngilizce internet argosunda bir forum başlığını açan kullanıcıya "original poster" (asıl paylaşımcı) veya OP olarak atıfta bulunur. Kullanıcının gönderisi, Çinlileri AirAsia'dan uzak durmaları konusunda uyardı, çünkü MH370 ve MH17'nin iddia edildiği gibi (kullanıcıya göre), "kara el" veya "aşağılık uluslararası kabadayı" tarafından Malezya'ya ait havayollarına zarar veren bir komplonun parçası olarak saldırıya uğrayacaktı.[85] Diğer çevrimiçi paylaşımcılar, kullanıcının ya bir Çinli istihbarat yetkilisi ya da gizli bilgilerle karşılaşan bir bilgisayar korsanı olduğunu öne sürdü.[85]

Fiziksel olarak olası olmayan teoriler[değiştir | kaynağı değiştir]

MH370'in bir kara delik tarafından tüketilmiş olabileceği teorisi, Don Lemon'ın CNN'de bunun gerçekleşmiş olmasının "mantıksız" olup olmadığını sorduğunda büyük ilgi gördü.[91] Lemon, CNN'de göründüğü sırada, "... küçük bir kara delik tüm evrenimizi emer, bu yüzden öyle olmadığını biliyoruz" diyen eski ABD Ulaştırma Bakanlığı Müfettişi General Mary Schiavo tarafından eleştirildi.[92] TheWire.com (Schiavo'nun cevabından "memnun olmayan"), Columbia Üniversitesi astronomi profesörü David J. Helfand ve Stanford Üniversitesi'nde fizik profesörü olan Peter Michelson'dan bir kara deliğin neden bir uçağı yutamadığına dair ayrıntılı nedenler elde etti.[93] Schiavo'nun kendini mizahi bir şekilde ifade etmesi ve kelimenin tam anlamıyla alınmayı beklememesi mümkündür.

Diğer bir hipotez ise uçağa bir meteorun çarpmış olabileceğidir; ancak, bunun için istatistiksel olasılık son derece düşüktür.[94]

Mart 2018'de, Uçuş 370'in ortadan kaybolmasının dördüncü yıldönümü civarında, bir kişi, Endonezya'da, Uçuş 370'in kaybolduğu yere biraz yakın bir konumun koordinatlarına sahip garip sesli mesajlar ve metinler aldı. Mors alfabesiyle yazılmış sesli mesajlar, uzaylıların kaçırmasına işaret ediyordu.[95] Metinleri ve sesli mesajları alan adam aynı zamanda birisinin gelip evinin fotoğraflarını çektiğini iddia ettiğinden, bu medyanın önemli bir ilgisini çekti ancak bu hiçbir zaman kesin olarak doğrulanmadı.[95] Aramalar bir VOIP hizmeti kullanılarak yapıldı ve Port Blair'deki iki otele kadar takip edildi, ancak arayanın kimliği belirsizliğini korumaktadır.[95] Müfettişler, telefon görüşmelerini büyük olasılıkla bir şaka veya aldatmaca olarak değerlendirdi.[95]

Sorumluluk talepleri[değiştir | kaynağı değiştir]

9 Mart 2014'te Çin haber medyası üyeleri, bilinmeyen bir grup olan "Chinese Martyrs Brigade" liderinden geldiği iddia edilen bir açık mektup aldı. Mektupta, 370 sefer sayılı uçuşun kaybının, Çin hükûmetinin 1 Mart 2014'te Kunming tren istasyonuna yapılan bıçaklı saldırılara verdiği bir karşılık ve Çin'in Sincan eyaleti üzerindeki kontrolüne karşı yürütülen daha geniş ayrılıkçı mücadeleye misilleme olduğu iddia edildi. Mektupta ayrıca Malezya hükûmetine karşı belirtilmemiş şikayetler de yer aldı. Mektubun iddiası, 370 sefer sayılı uçuşun akıbetiyle ilgili ayrıntı eksikliği ve "Chinese Martyrs Brigade" adının kendilerini "Çinli" yerine "Doğu Türkistan" ve "İslami" olarak tanımlayan Uygur ayrılıkçı gruplar ile tutarsız görünmesi nedeniyle sahtekarlık olarak değerlendirildi.[96][97]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "The Search for MH370". University of Southern California. 15 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2015. 
  2. ^ "Missing Malaysia Airline plane wreckage not in identified area". Malaysia Sun. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2014. 
  3. ^ a b "ATSB Transport Safety Report, External Aviation Investigation, AE-2014-054: The Operational Search for MH370" (Final report). Australian Transport Safety Bureau. 3 Ekim 2017. s. 106. 10 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Ekim 2017. 
  4. ^ a b "Le débris d'avion retrouvé fin juillet à La Réunion appartient "avec certitude" au vol MH370, annonce le parquet de Paris" (Fransızca). Francetvinfo. 3 Eylül 2015. 11 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2022. 
  5. ^ a b "MH370 search: Mozambique debris 'almost certainly' from missing plane". BBC News. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2022. 
  6. ^ "Grief, anger and more questions after Malaysia declares Flight 370 crashed". CBS News. Associated Press. 24 Mart 2014. 19 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2014. 
  7. ^ a b Brotherton, Rob (20 Mart 2014). "Flight MH370: The allure of the conspiracy theory". New Scientist. 26 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2014. 
  8. ^ a b "Conspiracy theories don't help to understand cause of Malaysian jet's disappearance". Chicago Sun-Times. 26 Mart 2014. 15 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2014. 
  9. ^ Leonard, Andrew (24 Mart 2014). "Quit it, conspiracy theorists: MH370 wasn't the result of a shadowy plot". Salon. 14 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2014. 
  10. ^ Sam Frizell (11 Mart 2014). "The Missing Malaysian Plane: 5 Conspiracy Theories". Time. 28 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2014. 
  11. ^ a b Demick, Barbara (29 Mayıs 2014). "Missing Malaysia Airlines jet not in search area, officials say". Los Angeles Times. 18 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014. 
  12. ^ "Malaysia Airlines Flight 370 Now Clearly A Government Cover-Up: All Evidence Contradicts Official Story". 13 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2014. 
  13. ^ Wen, Philip (25 Mart 2014). "MH370: Distrust breeds conspiracy theories". Stuff.co.nz. 9 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2014. 
  14. ^ Scruton. "Missing flight MH370 – a visual guide to the parts and debris found so far". The Guardian. 16 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2019. 
  15. ^ a b "Flight MH370: Why Are Conspiracy Theories Seductive?". Wall Street Journal. 20 Mart 2014. 24 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2014. 
  16. ^ CNN Transcripts 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – Piers Morgan Live – 26 March 2014. Retrieved 28 March 2014.
  17. ^ Black, Tim (19 Mart 2014). "MH370: conspiracy theorists adore a vacuum". Spiked. 25 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2014. 
  18. ^ Clara Chooi (7 Nisan 2014). "'Untrue' that MH370 avoided Indonesian radar, Hishammuddin says- Malaysia- The Malay Mail Online". The Malay Mail Online. 15 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2014. 
  19. ^ a b c Colleen Curry (13 Mart 2014). "Theories Take Flight Over Disappearance of Malaysia Airlines Jet". ABC News Internet Ventures. 27 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2014. 
  20. ^ a b Barbara Demick (16 Mart 2014). "Malaysia Airlines Flight 370: Hijacking theory gives relatives hope". Los Angeles Times. 28 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2014. 
  21. ^ "'Deliberate Action' Diverted Missing Plane". BSkyB. 15 Mart 2014. 16 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2014. 
  22. ^ "'Deliberate Action' Diverted Missing Plane". Telegraph. 31 Temmuz 2015. 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2016. 
  23. ^ MH370: An Operational study of a start to end Piloted Trajectory – A new search area 8 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., by Jean-Luc Marchand, Philippe Gasser, Michel Delarche and Jean-Marc Garot – Air Traffic Management (ATM) Experts
  24. ^ "The Operational Search for MH370 (Final)" (PDF). Atsb.gov.au. 10 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ekim 2022. 
  25. ^ "As MH370 conspiracy theories continue to swirl, why has compelling new evidence not revived the search". The Independent. 26 Nisan 2017. 13 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2018.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  26. ^ "Malaysia Airline MH370: 9/11-style terror allegations resurface in case of lost plane". The Daily Telegraph. 24 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2014. 
  27. ^ "These are all the Internet's 'best' theories on Malaysia Flight 370s disappearance". The Washington Post. 24 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2014. 
  28. ^ "Flight MH370: Terrorism expert backs theory of pilot suicide flight". 31 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2014. 
  29. ^ Malik, Shiv (16 Mart 2014). "Rupert Murdoch tweets all kinds of crazy over flight MH370 disappearance". The Guardian. 24 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2014. 
  30. ^ Richards, Chris (13 Nisan 2014). "MH370 'hijacked and in Afghanistan': Russian intelligence source claims all passengers and crew are alive but held hostage". Daily Mirror. 27 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2014. 
  31. ^ Hartley-Parkinson (15 Haziran 2014). "Flight MH370: 17 conspiracy theories 100 days on from plane's disappearance". Daily Mirror. 10 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2014. 
  32. ^ Masi (10 Mart 2014). "Malaysia Air Conspiracy Theory Roundup". Vocativ. 9 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2014. 
  33. ^ "12 bizarre MH370 conspiracy theories". Stuff.co.nz. 29 Nisan 2014. 16 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2022.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  34. ^ "Patent Pending". Snopes.com. 18 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2014. 
  35. ^ De Castella, Tom (19 Mart 2014). "Missing Malaysia plane: 10 theories examined". BBC News. 24 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2014. 
  36. ^ Farrell, Paul (18 Mart 2014). "MH370: Ban on overflights and delays in sharing data hamper search". The Guardian. 25 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2014. 
  37. ^ a b Flight MH370: Missing jet pilot Zaharie Ahmad Shah is prime suspect because he cleared his diary 5 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Daily Mirror, 23 June 2014)
  38. ^ "Flight MH370 Facts". Mediaviews CNN iReport. 29 Mart 2014. 3 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2015. 
  39. ^ "Cops find five Indian Ocean practice runways in MH370 pilot's simulator, BH reports". malaymail Online. 18 Mart 2014. 18 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2015. 
  40. ^ "FBI Finishes Probe into Malaysia Airlines Captain's Flight Simulator". ABC News. 6 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2014. 
  41. ^ "FBI says nothing sinister on pilot's simulator as search for missing Malaysia Airlines flight MH370 shifts to new area west of Perth". news.com.au. 13 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2014. 
  42. ^ "Missing MH370 Was Shot Down by US Military, Claims Former French Airline Boss". 23 Aralık 2014. 23 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2014. 
  43. ^ Ahmed, Farah; Naif, Ahmed (18 Mart 2014). "Maldives island residents report sighting of 'low flying jet'". HaveeruOnline. 9 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2015.  Yazar eksik |soyadı1= (yardım)
  44. ^ "Plane debris is from missing MH370". BBC News Online. 28 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2015. 
  45. ^ Shahrestani, Vin "MH370: Malaysian government confirms debris is from a Boeing 777" The Telegraph (UK), 5 August 2015
  46. ^ a b c d Lizzie Dearden (31 Temmuz 2015). "MH370 'debris' discovery sends conspiracy theories into overdrive about 'shot-down plane'". The Independent. 2 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2015. 
  47. ^ Pickell, Jack (12 Mart 2014). "9 crazy conspiracy theories about Malaysia Airlines flight 370". Boston.com. 22 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2014. 
  48. ^ Coldewey, Devin (10 Mart 2014). "Malaysia Airlines Passengers' Phones Ringing? Maybe Not". NBC News. 22 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2014. 
  49. ^ "Malaysia Airlines plane may have been 'thrown around like a fighter jet' by a co-pilot: report". New York Daily News. 13 Nisan 2014. Erişim tarihi: 24 Nisan 2014.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)[ölü/kırık bağlantı]
  50. ^ "Three Hijackings That Look Like The Case of Missing Malaysia Airlines 370". International Business Times. 16 Mart 2014. 27 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. 
  51. ^ a b "FBI to Quiz Wife of MH370 Pilot Amid Talk of Cockpit Hijack". Malaysia Chronicle. 24 Mart 2014. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. Police are also examining reports that he received a two-minute phone call shortly before take-off from a mystery woman using a mobile number obtained using a false identity. 
  52. ^ a b "Malaysia Airlines Flight 370 pilot' in 'no state of mind to be flying,' says friend, as search for missing plane explores possible debris southwest of Australia". New York Daily News. 26 Mart 2014. 10 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. 
  53. ^ a b "Suspicion falls again on Malaysia Airlines flight 370's captain Zaharie Shah". The Australian. 22 Haziran 2014. 5 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. 
  54. ^ a b c "Flight MH370: Pilot in wrong state of mind to fly – friend". New Zealand Herald. 26 Mart 2014. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. 
  55. ^ "Anwar given 5 years' jail after appellate court reverses sodomy acquittal". MalayMailOnline. 7 Mart 2014. 11 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. 
  56. ^ a b c "Malaysian police investigation names MH370 pilot 'prime suspect'". News.com.au. 23 Haziran 2014. 2 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. 
  57. ^ "MH370 conspiracy? Author Florence de Changy says officials misled the public about ill-fated plane". South China Morning Post. 21 Temmuz 2016. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2019. 
  58. ^ Florence de Changy (2016). Le Vol MH370 n'a pas disparu. France: Les Arènes. ISBN 978-2352045328. 5 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2022. 
  59. ^ "MH370 pilot 'chief suspect'". The Sunday Times. 22 Haziran 2014. 22 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2014. 
  60. ^ "Exclusive: MH370 Pilot Flew a Suicide Route on His Home Simulator Closely Matching Final Flight". New York Magazine. New York Media. 22 Temmuz 2016. 24 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016. 
  61. ^ "MH370 pilot's flight simulator plotted course over southern Indian Ocean". The Guardian. 28 Temmuz 2016. 28 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2016. 
  62. ^ "Malaysia confirms Flight 370 pilot plotted fatal route". CBS News. 5 Ağustos 2016. 15 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2018. 
  63. ^ "MH370 No accident say NZ authors". Stuff/Fairfax. 13 Haziran 2014. 14 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2022. 
  64. ^ "Kiwi pilot dismisses missing plane fire theory". Stuff/Fairfax. 21 Mart 2014. 9 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2022. 
  65. ^ "'I know my dad well', says Capt Zaharie's son". New Straits Times. 27 Mart 2014. 30 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2015. 
  66. ^ Westcott (6 Mart 2015). "Flight MH370: Could it have been suicide?". BBC News. 8 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2015. 
  67. ^ Palin (14 Mayıs 2018). "Chilling MH370 discovery about how pilot flew undetected, according to aviation experts". news.com.au. 13 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2018 – The New Zealand Herald vasıtasıyla. 
  68. ^ "MH370 investigators reveal startling murder-suicide theory over missing plane". The Independent. 14 Mayıs 2018. 9 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2019. 
  69. ^ "Federal Register, Volume 77 Issue 134 (Thursday, July 12, 2012)". Government Printing Office www.gpo.gov. 12 Temmuz 2012. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2014. 
  70. ^ "A Startlingly Simple Theory About the Missing Malaysia Airlines Jet". Wired. 18 Mart 2014. 23 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2014.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  71. ^ O'Neill, Ann (22 Mart 2014). "Flight 370: When facts are few, imaginations run wild". CNN. 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2014. 
  72. ^ "7 leading theories on disappearance of Flight 370". Yahoo News. Associated Press. 19 Mart 2014. 28 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2015.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  73. ^ a b "Missing Malaysian Airlines MH370 plane not shot down, avers Defence official". The Financial Express. 22 Mart 2014. 28 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2014. 
  74. ^ "Cover up". YahooNews. 19 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  75. ^ "Flying low, cashing in on MH370". The Australian. 21 Haziran 2014. 21 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2014.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  76. ^ "MH370: Six 'reasons' why plane vanished". The Telegraph. 8 Eylül 2014. 1 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2015.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  77. ^ "Malaysian prime minister refuses to declare MH370 lost". The Telegraph. 24 Nisan 2014. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2014.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  78. ^ a b "Former Proteus Airlines boss Marc Dugain claims MH370 may have been shot down by US military near Diego Garcia". News.com.au. 22 Aralık 2014. 22 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2014. 
  79. ^ "New Malaysia Airlines Flight MH370 'Cyber Hijack' Theory Emerges After 'Vulnerabilities' Found in Inflight System". International Business Times. 16 Mart 2014. 24 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2018. 
  80. ^ Green, J.J. (25 Mart 2014). "Boeing rules out cyber sabotage connection to missing plane". WTOP-FM. 7 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2014. 
  81. ^ Clayton, Mark (24 Mart 2014). "Malaysia Airlines Flight MH370: Are planes vulnerable to cyber-attack? (+video)". Christian Science Monitor. 25 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2014. 
  82. ^ "Some comments, questions and answers regarding MH370 (related to the recent work by G. Chen et al.)" (PDF). Math.tamu.edu. 28 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Mart 2019. 
  83. ^ Michael Martinez; Don Melvin (30 Temmuz 2015). "MH370 possibly plunged straight into ocean, expert says". Cnn.com. 5 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2022.  Yazar eksik |soyadı2= (yardım)
  84. ^ De Castella, Tom (8 Eylül 2014). "Malaysia Airlines MH370: The persistence of conspiracy theories". BBC News. 8 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2014. 
  85. ^ a b c Barrell, Ryan (30 Aralık 2014). "AirAsia QZ8501 Conspiracy Theories Are Already Starting To Appear". The Huffington Post UK. 2 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2015. 
  86. ^ "Missing AirAsia flight QZ8501 and MH370 share similarities according to aviation experts". News.com.au. 29 Aralık 2014. 1 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2015. 
  87. ^ "大陆论坛惊现预言帖 两周前警告远离亚航(图) (Astonishing prediction revealed on Mainland Chinese forum that warned people to avoid AirAsia two weeks prior)". 文学城新闻频道 (Wenxuecity News Channel). 28 Aralık 2014. 1 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2015. 根据微博爆料，网名〝老百姓有自己的乐〞的网友于本月15日晚上8点15分在天涯社会发帖，帖子题目为《马航被搞垮后，黑手又伸向了亚航》 ... (According to news from Weibo, a netizen named 'the common people have their own pleasures' published a post on Tianya Club at 8.15pm on the 15th of that month [December], entitled 'After Malaysia Airlines has been ruined, the black hand reaches for AirAsia'...) 
  88. ^ ""神帖"言中亚航失联 专家表示纯属偶然 ("Legendary" post correctly predicted AirAsia loss of contact: purely coincidental, say experts)". Xinhuanet. 1 Ocak 2015. 31 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2015. 发帖者"老百姓有自己的乐"劝所有乘客"远离亚航"。 (The poster 'the common people have their own pleasures' advised all passengers to 'avoid AirAsia'.) 
  89. ^ "是预言还是窜改日期"马后炮"？ 中国网民曾告诫：远离亚航 (A prophecy or a post after the fact with an altered date? Chinese netizen once warned: Avoid AirAsia)". 南洋网 (Nanyang Web). 南洋商报 (Nanyang Financial Times). 30 Aralık 2014. 31 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2015. 中国媒体报道，网名"老百姓有自己的乐"的天涯社区网友，在留言中说："国际大黑手把马航MH370和马航MH17劫持和击落后，作为世界第六航空公司的马航基本垮了，处于要死不活的状态。(The Chinese media reported that a member of Tianya Club named 'the common people have their own pleasures' left a message reading 'After the international black hand hijacked MH370 and shot down MH17, Malaysia Airlines, formerly the sixth-largest airline, has basically collapsed and is barely alive.) 
  90. ^ "亚航客机出事 网曝网友早有神级预测 (AirAsia crash: online revelations that netizen made legendary prediction long before)". Sina.com. 新浪新闻 (Sina News). 30 Aralık 2014. 31 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2015. 一位网名为"老百姓有自己的乐"的网友在国内某著名论坛上发帖《马航被搞垮后，黑手又伸向了亚航》。(A netizen named 'the common people have their own pleasures' made a post on a certain well-known domestic forum entitled 'After Malaysia Airlines has been ruined, the black hand reaches for AirAsia.) 
  91. ^ Stableford, Dylan (20 Mart 2014). "CNN anchorman asks: Could a 'black hole' explain MH370 mystery?". Yahoo News. 23 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2014. 
  92. ^ Graef, Aileen (20 Mart 2014). "Former DoT official shuts down CNN's conspiracy theories about flight 370". UPI. 26 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2014. 
  93. ^ Abby Ohlheiser (20 Mart 2014). "We Asked Astronomers About CNN's Black Hole-Based Malaysian Plane Theory". TheWire.com. 20 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2014. 
  94. ^ Martinez, Michael (21 Mart 2014). "From 'ghostly' to psychic, theories abound on Malaysia Airlines Flight 370". CNN. 25 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2014. 
  95. ^ a b c d "Conspiracy Fact or Fiction | Twitter voicemail & flight 370". 5 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2022. 
  96. ^ ""中国烈士旅领导人"发信称对马航客机失事负责". 9 Mart 2014. 6 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2014. 
  97. ^ "Obscure Group From Northwestern China, Chinese Martyrs' Brigade, Claims Responsibility For Missing Malaysia Airline Flight MH370; Authorities Skeptical of Claim". International Business Times. 10 Mart 2014. 6 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2014. 

İleri okumalar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Malezya_Hava_Yollarının_370_sefer_sayılı_uçuşunun_ortadan_kaybolması_hakkındaki_teoriler&oldid=32566208" sayfasından alınmıştır