İçeriğe atla

Jean-Paul Marat

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Jean-Paul Marat
Jean-Paul Marat, 1793'te Joseph Boze tarafından çizilmiştir
Doğum24 Mayıs 1743(1743-05-24)
Boudry, Neuchâtel Prensliği, Prusya (şimdi İsviçre'nin bir parçası)
Ölüm13 Temmuz 1793 (50 yaşında)
Paris, Birinci Fransız Cumhuriyeti
Ölüm sebebiSuikast
VatandaşlıkFransa
MeslekGazeteci, politikacı, hekim, bilim adamı
Siyasi partiDağ
HareketJakobenler
EvlilikSimone Evrard
Ebeveyn(ler)Jean Mara
Louise Cabrol
İmza

Jean-Paul Marat (24 Mayıs 1743 - 13 Temmuz 1793), Fransız siyaset teorisyeni, bilim insanı ve hekim.[1] Fransız Devrimi sırasında gazeteci ve politikacı.

Marat, 24 Mayıs 1743'te Prusya Neuchâtel Prensliği'nde (İsviçre'nin bir parçası) Boudry'de doğdu. Cagliari, Sardunya yerlisi Jean Mara (Giovanni Mara) ve Castres'li Fransız Huguenot Louise Cabrol'ün dokuz çocuğundan ikincisiydi. Babası, Mercedarya'lı bir komiser ve dindar bir mülteciydi.[2]

On yedi yaşındayken Jean-Baptiste Chappe d'Auteroche'un, Venüs geçişini gözlemlemek maksadıyla Tobolsk'a götürmek üzere topladığı heyete katılmak için başvuruda bulundu fakat reddedildi.[3] Daha sonra Paris'e taşındı ve tıp okudu.

1765'te Londra'ya taşındıktan sonra doktor olarak çalıştı. Oradayken Kraliyet Akademisyeni sanatçı Angelica Kauffman ile arkadaş oldu. Sosyal çevresi, Soho çevresindeki kahvehanelerde tanışan İtalyan sanatçıları ve mimarları içeriyordu.

Sans-culottes'ların (Türkçe: Donsuzlar[4]) güçlü bir savunucusuydu ve radikal bir ses olarak görülüyordu. Görüşlerini broşür, afiş ve gazetelerde yayımladı. Gazetesi L'Ami du peuple (Halkın Dostu) ile Haziran 1793'te iktidara gelen Jakobenler ile gayriresmî bir bağlantı kurdu. Gazeteciliği, şiddetli üslubu, toplumun en fakir üyeleri için temel insan haklarını savunması ve devrimin yeni liderlerine ve kurumlarına karşı tavizsiz duruşuyla ün kazandı.

Marat, Normandiya'ya kaçan Jirondenlerin faaliyetleri hakkında hayati bilgilere sahip olduğunu iddia ederek içeri giren bir Jironden sempatizanı Charlotte Corday tarafından, cilt enfeksiyonunu hafifletmek için şifalı bir banyo yaptığı esnada öldürüldü. Corday'ın dört günlük duruşması sırasında, "100.000 kişiyi kurtarmak için bir adamı öldürdüm"[5] diyerek suikastı tek başına gerçekleştirdiğini itiraf etti. Corday, dört gün sonra suikast suçundan 17 Temmuz 1793'te idam edildi.

Marat'nın suikaste kurban gitmesi onun ilahlaştırılmasına yol açtı. Devrim sırasında Kamu Güvenliği Komitesi ile birlikte iki "Büyük Komite "den biri olan Genel Güvenlik Komitesi üyesi olan ressam Jacques-Louis David'den görkemli bir cenaze töreni düzenlemesi istendi.[6] David'den Marat'nın ölümünü resmetmesi de istendi ve Marat'nın Ölümü adlı ünlü tabloyu yaptı.[7] Marat'nın vücudunun aşırı derecede çürümüş olması gerçekçi bir tasviri imkansız kıldı ve David'in çalışması, antik bir erdem yaratmak amacıyla kronik cilt hastalığı nedeniyle rengi bozulmuş ve kabuk bağlamış olan deriyi kusursuz şekilde çizmeye çalıştı. Dolayısıyla ortaya çıkan resim Marat'nın ölümünün tam doğru bir temsili değildir.[8] Bu çalışmanın bir sonucu olarak David daha sonra Jakoben'in ölümünü yüceltmekle eleştirilmiştir.

Marat'nın cenazesine tüm Ulusal Konvansiyon üyeleri katıldı ve Club des Cordeliers bahçesindeki bir söğüdün altına gömüldü.[9] Marat ölümünden sonra birçok kişi tarafından devrim şehidi olarak görüldü ve savunduğu değerleri korumak için çeşitli şekillerde ölümsüzleştirildi. Kalbi ayrı olarak mumyalanmış ve Marat'nın gazeteciliğine benzer tarzda konuşmalara ilham vermesi için Cordeliers'de anısına dikilen bir sunakta bir vazoya yerleştirilmiştir.[10] Mezarındaki bir plakette "Unité, Indivisibilité de la République, Liberté, Égalité, Fraternité ou la mort" (Birlik, Cumhuriyetin Bölünmezliği, Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik ya da ölüm) yazmaktadır. Cenazesi 21 Eylül 1794'te Panthéon'a nakledildi.[11] Devrimdeki rolü neredeyse mesihsel şekilde tasfir edildi.

19 Kasım'da liman kenti Le Havre-de-Grâce adını Le Havre-de-Marat ve daha sonra Le Havre-Marat olarak değiştirdi.[12] Jakobenler, Hébert ve Chaumette'in Akıl Kültü'nü ve daha sonra Kamu Güvenliği Komitesi'nin Mutlak Varlık Kültü'nü kurmak için Hıristiyanlıktan arındırma kampanyalarını başlattıklarında, Marat yarı-aziz ilan edildi ve büstü sık sık Paris'in eski kiliselerindeki haçların yerini aldı.[13]

Thermidor'dan sonra Marat'nın itibarı azaldı. 13 Ocak 1795'te Le Havre-Marat, bugünkü adı olan Le Havre'a dönüştü. Şubat ayında tabutu Panthéon'dan kaldırıldı, büstleri ve heykelleri yok edildi. Le Moniteur Universel gazetesinin 4 Şubat 1795 (16 Pluviôse) tarihli sayısında, "büstlerinin birkaç tiyatroda kaidelerinden nasıl indirildiği ve bazı çocukların bu büstlerden birini sokaklarda taşıyarak hakaret ettikleri ve ardından 'Marat, voilà ton Panthéon!' (Marat, işte senin Pantheon'un!) diye bağırarak Montmartre kanalizasyonuna attıkları" bildiriliyordu.[14] Nihai istirahat yeri Saint-Étienne-du-Mont kilisesinin mezarlığıdır.[15]

Marat'nın bronz bir heykeli Paris'in Nazi işgali sırasında Parc des Buttes Chaumont'tan kaldırılmış ve eritilmiştir.[16] Daha sonra 2013 yılında Fransız Devrim Müzesi için bir benzeri yapılmıştır.

Marat, Sovyetler Birliği'nde büyük saygı görmeye devam etti. Marat yaygın bir isim haline geldi ve Severnaya Zemlya'daki Marat Fiyordu'na onun adı verildi. Rus savaş gemisi Petropavlovsk'un (Rusça: Петропавловск) adı 1921'de Marat olarak değiştirildi.[17] Bolşeviklerin şehri ele geçirmesinden kısa bir süre sonra, 3 Ocak 1921'de Sivastopol'un merkezindeki bir caddeye Marat'ın (Rusça: Улица Марата) adı verildi.[18]

Yaşadığı dönemde "kısa boylu, deforme olmuş ve çirkin yüzlü"[19] bir adam olarak tanımlanan Marat, uzun zamandır fiziksel rahatsızlıklarıyla dikkat çekmekteydi. Özellikle Marat'nın cilt hastalığı, döneminde ve daha sonra tıbbın ilgi konusu olmuştur. 19. yüzyılda Thomas Carlyle bunun nedeninin frengi olduğunu iddia etmiştir, ancak frengi döküntüleri genellikle ne kaşıntılı ne de Marat'nın cilt rahatsızlığı kadar uzun süreli olduğundan bu pek olası değildir. Josef E. Jelinek, deri hastalığının yoğun kaşıntılı, kabarcıklı olduğunu, perianal bölgede başladığını ve zayıflamaya yol açan kilo kaybıyla ilişkili olduğunu belirtmiştir. Suikasttan üç yıl önce bu hastalığa yakalanmış ve bu sürenin çoğunu küvetinde geçirmiştir. Hastalığın neden olduğu ağrıyı hafifletmek için banyosunda çeşitli mineraller ve ilaçlar bulunuyordu. Marat rahatsızlığının şiddetini azaltmak için başına sirkeye batırılmış bir bandana sarardı.[20]

Görseller

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Isaac Asimov (1982). Biographical Encyclopedia of Science and Technology – Second Revised Edition. s. 334. 
  2. ^ Ernest Belfort Bax (1882). Jean-Paul Marat: A Historico-Biographic Sketch. Modern Press. 
  3. ^ Charles Coulston Gillispie (2009). Science and Polity in France: The End of the Old Regime. Princeton University Press. s. 292. ISBN 1-4008-2461-3. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2020. 
  4. ^ "Sans-culottes". 24 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2020. 
  5. ^ Owen Hulatt. Aesthetic and Artistic Autonomy. s. 54. 
  6. ^ Schama, Simon (1989). Citizens: A chronicle of the French Revolution. ss. 742-744. ISBN 0-679-72610-1. 
  7. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; :0 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  8. ^ "The Death of Marat – Jacques-Louis David". bc.edu. 19 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2017. 
  9. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Schama2 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  10. ^ Andress, p. 191.
  11. ^ Conner (2012), p. 149
  12. ^ Coles, David E. A. (2014) The French Revolution. Friesen Press. p. 134. 1460251539
  13. ^ Miller, Stephen (2001) Three Deaths and Enlightenment Thought: Hume, Johnson, Marat. Bucknell University Press. p. 125. 978-1611481402
  14. ^ Buchez, Philippe-Joseph-Benjamin (1838) Histoire Parlementaire de la Révolution française, ou Journal des Assemblées Nationales, depuis 1789 jusqu'en 1815, Vol. 36, Paulin, Paris, p. 230.
  15. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Fremont isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  16. ^ "Where the Statues of Paris were sent to Die". messynessychic.com. 7 Ocak 2016. 19 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2016. 
  17. ^ McLaughlin, Stephen (2003). Russian & Soviet Battleships. Annapolis, MD: Naval Institute Press, s. 321.
  18. ^ "Улица Марата :: Улицы Севастополя [Streets of Sevastopol – Marat Street]". www.sevastopol.info. 15 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2023. 
  19. ^ Adolphus, John. Biographical Anecdotes of the Founders of the French Republic. London: R. Phillips, 1799. p 232.
  20. ^ Loomis, p. 42.


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Jean-Paul_Marat&oldid=34268049" sayfasından alınmıştır