Aydın'da 1930 Türkiye yerel seçimleri

1930 Türkiye yerel seçimleri'nde Aydın Belediyesi ile 5 ilçenin ve 6 beldenin belediye başkanlarının belirlenmesi için belediye meclis üyelerinin seçimi yapılmıştır. 17 Eylül 1930 tarihinde başlayan seçimler, 17 Ekim 1930 tarihinde sona ermiştir.^[1] Aydın il merkezinde gerçekleştirilen seçimlerde 4.585 kadın ve 7.137 erkek olmak üzere toplam 11.722 oy kullanılmıştır.^[2]

Nazilli'de yapılan seçimlerde SCF 150 oy almış CHF ise 1 oy bile alamamıştır. Bu durum Nazilli'de seçimlerin durdurulmasına neden olmuştur.^[3] Belediye seçimlerinde Aydın merkez ve ilçelerde oluşan şaibeler nedeniyle 25 Eylül sabahı valilik tarafından halka seçimlerin durdurulduğu duyurulmuştur.^[4] Müfettişlerce yapılan incelemelerin ardından seçimlerin tekrar başlamasına rağmen yaşandığı iddia edilen usulsüzlükler ile ilgili haberlerin ardı arkası kesilmemiş ve hem CHF hem de SCF'nin birbirilerini basın organları ile suçlamaları, siyasi gerginliğin geniş çevrelere yayılmasına yol açmıştır.^[5] Aydın'daki belediye seçiminin ekim ayının ikinci haftası sonuçlanması beklenirken seçimler 2 gün daha uzatılmış ve bu olay seçimlerin SCF'nin kazanmak üzere iken iki gün uzatıldığı gibi söylemler nedeniyle SCF'li seçmenin protestosuna sahne olmuştur.^[6] Aydın'da siyasi gerilimin artarak devam etmesi ve SCF'lilerin belediye binasını taşlaması gibi şiddet olayları üzerine Aydın SCF İdare Heyeti üyeleri 16 Ekim akşamı tutuklanmışlardır. Böylece Aydın seçimlerindeki tansiyon sürekli yükselmiştir.^[7] Olaylı Aydın belediye seçimleri, iki parti arasındaki karşılıklı suçlamalar devam ederken 17 Ekim Cuma günü sona ermiş ve açıklanan resmî sonuçlara göre Aydın belediye seçimini CHF az bir farkla kazanmıştır. Aydın Belediye Başkanlığına 29 Ekim 1930'da Emin Ağazade Emin Bey getirilmiştir.^[8]

Ancak SCF'lilerin itiraz başvuruları üzerine tespit edilen usulsüzlükler neticesinde belediye seçimlerinin İçişleri Bakanlığı'nın telgrafı ile tekrar yapılmasına karar verilmiş ve 1931 Mart ayına kadar bitirilmesi istenilmiştir.^[9] Ancak seçimlerden sonra SCF'nin kendini feshetmesi nedeniyle CHF seçimlerde tek parti olarak yer almıştır. Eski SCF'lilerden oluşturulan CHF'nin yeni il teşkilatı, seçimleri başarı ile tamamlayarak yerel istikrarsızlığı kısa da olsa sonlandırmıştır. Mart 1931'de bitirilmesi planlanan seçimler, Nisan 1931'de sonuçlanmış ve Aydın'ın yeni Belediye Başkanı Raif Fevzi Bey olmuştur.^[10]

İlçelere göre sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçe	Parti
Merkez	Cumhuriyet Halk Fırkası
Bozdoğan	Serbest Cumhuriyet Fırkası
Çine	Serbest Cumhuriyet Fırkası
Karacasu	Cumhuriyet Halk Fırkası
Nazilli	Serbest Cumhuriyet Fırkası
Söke	Cumhuriyet Halk Fırkası

Beldelere göre sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Belde	Parti
Atça	Serbest Cumhuriyet Fırkası
Germencik	Cumhuriyet Halk Fırkası
Karapınar	Serbest Cumhuriyet Fırkası
Kuyucak	Cumhuriyet Halk Fırkası
Umurlu	Cumhuriyet Halk Fırkası
Yenipazar	Serbest Cumhuriyet Fırkası

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Fon Kodu: 490.01. Yer No: 286.1146.1.
^ Türk İdare Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 32, Teşrinisani 1930, s. 2309
^ Aydın Hizmet Gazetesi, 24.09.1930, sf. 1
^ Aydın Hizmet Gazetesi, 25.09.1930, sf. 1
^ Aydın Hizmet Gazetesi, 03.10.1930, sf. 1
^ Aydın Hizmet Gazetesi, 16.10.1930, sf. 1
^ Aydın Hizmet Gazetesi, 18.10.1930, sf. 1
^ Serbest Cumhuriyet Gazetesi, 31.10.1930, sf. 1
^ Aydın Anadolu Gazetesi, 19.02.1931, sf. 1
^ Aydın Anadolu Gazetesi, 02.04.1931, sf. 1

[1] Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Fon Kodu: 490.01. Yer No: 286.1146.1.

[2] Türk İdare Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 32, Teşrinisani 1930, s. 2309

[3] Aydın Hizmet Gazetesi, 24.09.1930, sf. 1

[4] Aydın Hizmet Gazetesi, 25.09.1930, sf. 1

[5] Aydın Hizmet Gazetesi, 03.10.1930, sf. 1

[6] Aydın Hizmet Gazetesi, 16.10.1930, sf. 1

[7] Aydın Hizmet Gazetesi, 18.10.1930, sf. 1

[8] Serbest Cumhuriyet Gazetesi, 31.10.1930, sf. 1

[9] Aydın Anadolu Gazetesi, 19.02.1931, sf. 1

[10] Aydın Anadolu Gazetesi, 02.04.1931, sf. 1

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

g t d Aydın'da seçimler ve referandumlar
Cumhurbaşkanlığı seçimleri	1923 1927 1931 1935 1938 1939 1943 1946 1950 1954 1957 1961 1966 1973 1980 1982^* 1989 1993 2000 2007 2014 2018 2023
Genel seçimler	1920 1923 1927 1931 1935 1939 1943 1946 1950 1954 1957 1961 1965 1969 1973 1977 1983 1987 1991 1995 1999 2002 2007 2011 2015 Haziran Kasım 2018 2023
Yerel seçimler	1930 1934 1938 1942 1946 1950 1955 1963 1968 1973 1977 1984 1989 1994 1999 2004 2009 2014 2019 2024
Senato seçimleri	1961 1964^# 1966^# 1968 1973^# 1975^# 1977 1979^#
Referandumlar	1961 1982^* 1987 1988 2007 2010 2017
Ara genel seçimler	1936^# 1947^# 1948^# 1949^# 1951 1966^# 1968^# 1975^# 1979 1986^# 2003^#
Ara yerel seçimler	1990^# 1991^# 1992 Haziran Kasım 1994 1995 Haziran Aralık 1996 Haziran Kasım 2019^#
2014 yılına kadar cumhurbaşkanı TBMM tarafından seçildi. ^# Seçim Aydın'ı kapsamadı * 1982 anayasa referandumu, cumhurbaşkanlığı seçimi ile birleştirildi.