Nazilli
| Nazilli | |
|---|---|
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İl genelindeki konumu | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Aydın |
| Coğrafi bölge | Ege Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Sedat Sırrı Arısoy |
| • Belediye başkanı |
Kürşat Engin Özcan (İYİ Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 664 km² (256 mil²) |
| Rakım | 64 m (209 ft) |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 156,748 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 160.877 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 09800 - 09900 |
| İl alan kodu | 256 |
| İl plaka kodu | 09 |
Nazilli, Ege Bölgesi'nde Aydın ilinin en büyük nüfusa sahip olan 2. ilçesidir. Aydın-Denizli Karayolu (E87 Karayolu), İzmir-Denizli demiryolu üzerinde, Efeler ilçesine 45 km, Denizli'ye 81 km uzaklıkta bulunmaktadır. Kardeş şehri Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetin’den Serdarlı'dır.[1]
Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]
İlçeye her gün günde 7 kez karşılıklı düzenlenen İzmir (Basmane) - Aydın - Nazilli - Denizli ve 4 kez karşılıklı Denizli - Nazilli - Aydın - Söke tren seferleri ile ulaşılabilir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Nazilli, Ege Bölgesinin en eski yerleşim merkezlerinden birisidir. İlçe merkezinin ilk yerleşim yeri hakkında kesin bilgiler bulunmamaktadır. Ancak Karya bölgesinde kalan Menderes Vadisine Luviler'in yerleştiği bilinmektedir.
Bu bölgede ilk yerleşim merkezi Lidyalıların kurduğu antik Mas tavra kentidir. O dönemlerde bölgenin batısındaki İyonya kentlerinin ekonomik alanda gelişmesi ve kentin Ege ve Önasya ülkeleri arasındaki ticaret yolu (Hierapolis-Tripolis-Mas Tavra-Nysa-Tralleis-Magnesia-Efes) üzerinde bulunması Nazilli yöresinin önem kazanmasına ve gelişmesini sağladı. İlçedeki tren istasyonunun Türkiye'nin ilk demiryolu hattı olan İzmir-Aydın hattının üzerinde olması da ilçenin hızla nüfuslanmasını sağlamıştır. Ayrıca 1937 yılında Atatürk'ün açılışını yaptığı Nazilli Sümerbank Fabrikası Türkiye'nin ilk basma fabrikasıdır. Fabrika içinde 40 yataklı hasta kabul edilebilen bir hastane, bir eczane, bir de laboratuvar vardı.[2] Ancak bu fabrika 2002 yılında kapatılmış ve yerleşkesi Adnan Menderes Üniversitesi'ne devredilmiştir.
Tarım[değiştir | kaynağı değiştir]
Arazi varlığı, coğrafi konumu, iklim koşulları, su kaynakları ve toprak yapısının uygunluğu Nazilli'de tarım ürünleri ve bitkiler açısından büyük bir çeşitlilik ve zenginlik gösterir. Öyle ki özel iklim koşulları gerektiren çay ve birkaç tarım bitkisinin dışında Türkiye'de yetişen diğer bitkiler Nazilli'de de üretilir. Nazilli'nin güneyinde bulunan ve Menderes Irmağı ile beslenen Nazilli Ovasında ağırlıklı olarak pamuk, yonca ve mısır üretilir. Aynı zamanda Nazilli dağ köyleri, kestane, incir ve zeytinin en iyisini yetiştirmekle meşhurdur.
Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]
Kar Helvası olarak adlandırılan ilçeye bağlı Bozdoğan yerleşkesinin Madran Dağı'ndan getirilen kar ve şerbet ile yapılan özgün yaz içeceği diğer güney yörelerinin benzer içeceklerini andırır. Ayrıca, Nazilli Pidesi olarak adlandırılan kıymalı, kaşarlı, peynirli, yumurtalı, otlu, kuşbaşılı, karışık ve tahinli çeşitleri bulunan pide çeşitleri de yöreye özgüdür.
Gencer macunu, Nazilli ve yöresinde Kurban ve Şeker Bayramının son günü büyük kazanlar içerisinde yapılıp satılan, temelde üzüm suyu ve şeker ihtiva eden beyaz ve akışkan macundur.
Alışveriş ve ticaret[değiştir | kaynağı değiştir]
Bölgede Cuma günleri hariç her gün semt pazarı kurulmaktadır.[3] En büyük pazar ise Perşembe günü olur. Perşembe pazarı, birbirinden bağımsız iki ayrı yerde kurulur.
İlçede; ayakkabıcılar sokağı, kuaförler sokağı, kargocular sokağı gibi aynı işi yapan esnafların bulunduğu arasta benzeri kümelenmeler mevcuttur. Ticari faaliyetler, Nazilli Ticaret Odası tarafından kayıt ve kontrol altında tutulur.
Denizli-Aydın Yolu üzerinde, İsabeyli mahallesi yakınlarında bulunan alışveriş merkezi bölgeye hizmet verir.[4]
Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]
Yüksek Öğretim Kurumları[değiştir | kaynağı değiştir]
(Adnan Menderes Üniversitesi'ne bağlı)
- Nazilli İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
- Nazilli Uygulamalı Bilimler Yüksek Okulu
- Nazilli Meslek Yüksek Okulu
- Nazilli Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu
Lise Kurumları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Nazilli Atatürk Anadolu Lisesi
- Nazilli Menderes Anadolu Lisesi
- Nazilli Mehmet Akif Ersoy Anadolu Lisesi
- Nahit Menteşe Kız Teknik ve Meslek Lisesi
- Nazilli 50.Yıl Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
- Nazilli Anadolu Lisesi
- Nazilli Fen Lisesi
- Nazilli Anadolu İmam Hatip Lisesi
- Asımın Nesli Anadolu İmam Hatip Lisesi
- Nazilli Lisesi
- Nazilli İbn-i Sina Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
- Nazilli Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
- Nazilli Sosyal Bilimler Lisesi
- Özel Bahçeşehir Koleji
- Özel Doğa Anadolu Lisesi
- Özel Doğa Fen Lisesi
- Özel Dört Renk Koleji
- Özel Nazilli Final Temel Lisesi
- Özel Nazilli Sınav Temel Lisesi
- Özel Nazilli Uğur Temel Lisesi
- Özel Hatem Mesleki Ve Teknik Anadolu Lisesi
- Nazilli Özel Eğitim Meslek Okulu / Lisesi
Diğer Eğitim Merkezleri[5][değiştir | kaynağı değiştir]
- Ahmet Yesevi İlk ve Ortaokulu
- Aksu İlk ve Ortaokulu
- Aşağı Örencik İlkokulu
- Aşağı Yakacık İlk ve Ortaokulu
- Atatürk Ortaokulu
- Aydoğdu Adnan Menderes İlkokulu
- Bayındır İlk ve Ortaokulu
- Bekirler İlkokulu
- Beşeylül Ortaokulu
- Bozyurt İlkokulu
- Cumhuriyet İlk ve Ortaokulu
- Çapahasan İlk ve Ortaokulu
- Çaylı İlk ve Ortaokulu
- Dallıca İlkokulu
- Demirciler İlk ve Ortaokulu
- Derebaşı Karıncalı İlkokulu
- Esenköy İlk ve Ortaokulu
- Fatih İlk ve Ortaokulu
- Gazi Mustafa Kemal Ortaokulu
- Halk Eğitim Merkezi ve Akşam Sanat Okulu
- Hamzallı İlkokulu
- Hasköy İlk ve Ortaokulu
- Hisarcık İlkokulu
- Işıklar İlkokulu
- İbn-I Sina İlkokulu
- İlçe Eğitim Müdürlüğü
- İsabeyli İlk ve Ortaokulu
- İstiklal Ortaokulu
- Ketendere İlkokulu
- Kızıldere İlk ve Ortaokulu
- Koçlar İlk ve Ortaokulu
- Latife Hanım Anaokulu
- Mesleki Eğitim Merkezi
- Müşerref Gündoğdu Ortaokulu
- Nahit Menteşe İlk ve Ortaokulu
- Nazilli Özel Eğitim İlk ve Ortaokulu
- Nazilli Özel Eğitim Mesleki Eğitim Merkezi
- Nazilli Rehberlik ve Araştırma Merkezi
- Nazlı Kız Anaokulu
- Orhangazi İlk ve Ortaokulu
- Ovacık İlk ve Ortaokulu
- Ovacık Küplü İlkokulu
- Öğretmen Evi ve Akşam Sanat Okulu
- Pirlibey İlk ve Ortaokulu
- Recebbey İlkokulu
- Serdar Ataş İlk ve Ortaokulu
- Süleyman Efendi İlkokulu
- Sümer Anaokulu
- Sümer İlkokulu
- Şehitler İlk ve Ortaokulu
- Turan İlk ve Ortaokulu
- Vakıfbank İlkokulu
- Yavuz Selim İlk ve Ortaokulu
- Yaylapınar İhsan İzgi Ortaokulu
- Yukarı Örencik İlkokulu
- Zafer İlk ve Ortaokulu
- Zübeyde Hanım Anaokulu
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1940 | 68.720 | 16.478 | 52.242 |
| 1945 | 68.011 | 18.986 | 49.025 |
| 1950 | 79.936 | 25.106 | 54.830 |
| 1955 | 70.381 | 31.487 | 38.894 |
| 1960 | 64.731 | 36.660 | 28.071 |
| 1965[6] | 72.256 | 41.330 | 30.926 |
| 1970[7] | 77.230 | 45.159 | 32.071 |
| 1975[8] | 85.205 | 52.176 | 33.029 |
| 1980[9] | 94.790 | 60.003 | 34.787 |
| 1985[10] | 115.077 | 77.627 | 37.450 |
| 1990[11] | 121.762 | 80.277 | 41.485 |
| 2000[12] | 145.963 | 105.665 | 40.298 |
| 2007[13] | 140.922 | 103.759 | 37.163 |
| 2008[14] | 143.627 | 108.056 | 35.571 |
| 2009[15] | 146.235 | 109.800 | 36.435 |
| 2010[16] | 146.543 | 110.116 | 36.427 |
| 2011[17] | 146.624 | 110.401 | 36.223 |
| 2012[18] | 147.668 | 111.298 | 36.370 |
| 2013[19] | 148.531 | 148.531 | veri yok |
| 2014[20] | 149.816 | 149.816 | veri yok |
| 2015[21] | 151.789 | 151.789 | veri yok |
| 2016[21] | 153.879 | 153.879 | veri yok |
| 2017[21] | 155.320 | 155.320 | veri yok |
| 2018[21] | 156.748 | 156.748 | veri yok |
| 2019[21] | 159.544 | 159.544 | veri yok |
| 2020[21] | 160.877 | 160.877 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Sağlık hizmetleri[değiştir | kaynağı değiştir]
1 Devlet hastanesi ve 1 Özel hastanenin yanı sıra çok sayıda özel poliklinik, görüntüleme merkezi, diyaliz merkezi vb. sağlık hizmet kurumları ilçede faaliyet göstermektedir.
Devlet Hastanesi'nde 400 yatak 236 personel; Nazilli Devlet Hastanesi'nde 400 yatak, 200 personel; özel hastanede 19 yatak, 10 personel; verem savaş dispanserinde 22 personel ve AÇSAP merkezi vardır.
Çevre sorunları[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkiye'deki hemen her şehirde olduğu gibi Aydın'da[22] ve dolayısıyla Nazilli'de de en büyük çevresel sorunlardan biri gürültü kirliliğidir. İlçe belediyesi megafon ile sıklıkla anons yapmakta, camilerden yüksek desibelli ezan ve sala sesleri yükselmekte, sokak satıcıları da megafonu çokça kullanmaktadır.
Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1987 - Nazilli: dün, bugün, yarın 2 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 1996 - Milli Mücadele'de Nazilli 1919 - 1922, Aslan Buğdaycı
- 2001 - Dünden Bugüne Nazilli, Aslan Buğdaycı
- 2004 - Cumhuriyet döneminde Türk sanayiinin kuruluşu ve Nazilli basma fabrikası, Erhan Palabıyık ve Mert Öreroğlu. ISBN 9759892146, ISBN 9789759892142
- 2010 - Nazilli Cumhuriyeti, Etem Oruç. ISBN 9789756680995
- 2016 - Nazilli Yaşlılık Araştırması, İsmail Tufan. ISBN 9786053205418
- 2017 - Nazlı İl, Şahin Efe Yılmaz
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ https://www.aydinhedef.com.tr/nazilliye-kktcden-kardes-sehir-serdarli-3868h.htm
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2019.
- ^ "Pazar Yeri Sorgulama". T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Hal Kayıt Sistemi. 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2021.
- ^ "Nazilli'nin ilk AVM'si Bamboo AVM açıldı!". Aydınpost. 20 Mayıs 2016. 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Diğer Eğitim Merkezleri; 'http://www.meb.gov.tr/baglantilar/okullar/index.asp?ILKODU=09&ILCEKODU=11
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Nazilli Nüfusu - Aydın". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Aydın Nazilli Nüfusu". nufusune.com.
- ^ Metin Aydın (9 Kasım 2019). "Aydın gürültü kirliliği altında". sesgazetesi.com.tr. 9 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Nazilli Kaymakamlığı
- Nazilli Belediyesi 15 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Yerelnet 18 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
