İoannis (aziz)

Aziz Şamlı İoannis Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός (Yunanca) Ioannes Damascenus (Latince) يوحنا الدمشقي (Arapça)
Saint John Damascene (Arap ikonası)
Kilise ileri geleni
Doğum	c. 675 ya da 676 Şam, Bilad'üş-Şam, Emevîler
Ölüm	4 Aralık 749 Mar Saba, Kudüs, Bilad'üş-Şam, Emevîler
Aziz ilanı	Pre-congregation Doğu Ortodoks Kilisesi Katolik Kilisesi Doğu Katolik Kiliseleri Anglikanizm Lutheryanlar tarafından anılmıştır tarafından
Yortu	4 Aralık 27 Mart (Genel Roma Takvimi 1890-1969)
Simge	kopmuş el, ikona
Koruyucu aziz	Eczacılar, ikona ressamları, ilahiyat öğrencilerileri İoannis (aziz) Tam adı يوحنا الدمشقي Çağı Orta Çağ felsefesi Okulu Aristotelesçilik Yeni Platonculuk Hristiyan felsefesi İlgi alanları hukuk, ilahiyat, felsefe, İslam'ın Eleştirisi, geometri, Meryem Ana bilgisi, aritmetik, astronomi ve müzik Önemli fikirleri İkona, Meryem'in ölümü/Göğe Çıkışı, Theotokos, Meryem'in ebedi bekâreti Etkilendikleri Pavlus, Aristoteles, Platon, Yeni Platonculuk, Latin Kilisesi, Nenizili Gregorios, Basil, Nissalı Gregor, İskenderiyeli Cyril, I. Leo, İskenderiyeli Athanasios, İoannis Hrisostomos Etkiledikleri Virtually all of subsequent Eastern and Western Christian philosophy, The Second Council of Nicaea, Catholic theology and Scholasticism

İoannis / Şam'lı Yuhanna (Orta Çağ Yunancası: Grekçe: Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, İoannis o Damaskinos; Bizans Modern Yunanca telaffuz: [ioˈanis o ðamasciˈnos]; Latince: Ioannes Damascenus) ya da Doğu dünyasında tanınan adıyla Yuhannâ ed-Dımaşkî (Arapça: يوحنّا الدمشقي; ALA-LC: Yūḥannā ad-Dimashqī), (Damascus, 675/676 – Mar Saba, Yerşalim/Kudüs on 4 Aralık 749), Suriyeli Hristiyan Azizi, Teolog, Kilise babası ve Kilise Doktoru.

Yuhanna, en büyük Bizans dönemindeki teologlarından birisi olarak kabul edilir. Yortusu Katolik ve Ortodoks Kiliseleri'nde aynı günde, vefat ettiği gün olan 4 aralıktadır.

Hayatı

Şam’lı Yuhanna, 7.yy’da Şam’da varlıklı bir süryani Hristiyan ailesinde doğmuştur. Büyükbabası, Mansour, bölgede İmparator Heraklius için vergi toplayıcılığı yapmaktaydı. 635 yılında şehir müslüman araplar tarafından ele geçirildiğinde birçok diğer Hristiyan memur gibi o da yeni yönetimde görevini korumuştur.

Yuhanna, Yeruşalim’de bir keşiş olmadan önce Halife Umayyad’ın sarayında kıdemli bir memur olarak çalışmıştır.

Eserleri

Muhtemelen Arapça ve Süryanice’ye hakim olmasına rağmen, eserlerini Yunanca yazmıştır. (Kenidisine atfedilen 150’ye yakın eser vardır). Teoloji, ahlak, riyazet ile ilgili eserler yazmıştır. Vaazlar ve çok şiirler de bırakmıştır.

Dogmatik Kitapları

743’te yazdığı Bilginin Kaynağı, başyapıtıdır. Dogmatik bir eser olup üç bölüme ayrılmıştır;

• “Felsefi Bölümler” çoğunluka “Diyalektik” olarak da bilinirler. Çoğunlukla mantık ile ilgilidir, temel amacı okuyucuyu kitabın geri kalanına hazırlamak içindir.
• “Sapkınlıklar” bölümünde İslam bir kaç sayfada bir Hristiyan sapkınlığı olarak yer almaktadır. İslam hakkında Hristiyan yazınındaki ilk kaynaklardan birisidir.
• “Ortodoks inancının tam anlatımı” Kilise Babaları’nın dogmatik yazılarının bir sentezidir (Özellikle de; İskenderiyeli Athanasius, Nazianzlı Gregorius, Kayseri'li Basilius, Nyssa’lı Gregorius, Altın Ağızlı Yuhanna, Salamis’li Epiphanes, İskenderiye’li Kiril, Büyük Leo, Bizans’lı Leonce, Areopagite’li Diyonisyus ve İtirafçı Maksimus). Kitabın üçüncü bölümü Yunan teolojisinin harika bir sentezidir. Bu -bölüm doğu kiliselerinde büyük oranda etkilemiştir.

İnanç Savunması kitapları

- Kutsal Resimleri kötüleyenlere karşı üç inceleme (İkonların savunası olarak da bilinir). İkonaların sunulması ve hürmet gösterilmesini yasaklayan İmparator III. Leo’ya verilen ilk cevaplardan birisidir.

- Jakobitler'e Karşı

- Nestoryanlar'a Karşı

- Maniheizm ile Diyalog

Münzevilik ve Yorumlama Kitapları

- Kutsal Oruç Üzerine

- Kötülüğün Sekiz Ruhu

- Erdemler ve Kusurlar

- Pavlus’un Mektupları Üzerine Notlar

Bu incelemeler manastırdakiler için yazılmıştır.

Meryem Üzerine

Kendisinin dört söylevinin Bakire Meryem üzerine olması, döneminde de Meryem’e sıkı bir adanmanın olduğunun kanıtıdır.

Teolojisi

Bizans İmparatorluğu'nda 8. yüzyılda gerçekleşen ilk ikonoklazm döneminde ikona kültünün savunucusu olarak çağının en önemli Hristiyan din bilginlerinden biri olarak öne çıkmış, yazdığı eserler ile ikona taraftarı teolojik argümanlara önemli katkılarda bulunmuştur.

Kaynakça

Özel

Genel

• Barker, Ernest (1995), Bizans Toplumsal ve Siyasal Düşünüşü, Mete Tunçay, çev. (2 bas.), İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları, ISBN 9755331344 
• Gregory, Timothy (2008), Bizans Tarihi, Esra Ermert, çev., İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, ISBN 9789750815072 
• Ostrogorsky, Georg (2015), Bizans Devleti Tarihi, Fikret Işıltan, çev. (8 bas.), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, ISBN 9789751603487