İçeriğe atla

Haçlı Yuhanna

Vikipedi, özgür ansiklopedi
John of the Cross
Aziz Haçlı Yuhanna,
by Francisco de Zurbarán
Rahip, Mistik, Kilise Doktoru
DoğumJuan de Yepes y Álvarez
24 Haziran 1542(1542-06-24)[1]
Fontiveros, Ávila, Kastilya Tacı, İspanyol Monarşisi
Ölüm14 Aralık 1591 (49 yaşında)
Úbeda, Kingdom of Jaén, Kastilya Tacı, İspanyol Monarşisi
Kutsayanlar
Kutsanma25 Ocak 1675, Roma Papa X. Clemens tarafından
Aziz ilanı27 Aralık 1726, Roma Papa XIII. Benedictus tarafından
TürbeHaçlı Yuhanna'nın mezarı, Segovia, İspanya
Yortu14 Aralık
SimgeKarmelit cübbesi, haç, kitap, Tüy (kalem)
Koruyucu azizİspanyol şairler,[5] mistikler and teologlar[6]
EtkileriThomas Aquinas, Duns Scotus, Guillaume Durand, Ávilalı Teresa[2] (muhtemelen Sözde Dionisius, Meister Eckhart, Ramon Llull, Ruusbroeck, Henry Suso, Johannes Tauler)
Etkilenen
Büyük işler

Haçlı Yuhanna (Asıl adı: Juan de Yepes Álvarez) (d. 24 Haziran 1542, İspanya - ö. 14 Aralık 1591, Úbeda, İspanya), İspanyol Karmelit rahibi, mistik. Reformcu veya Yalınayak Karmelit Manastır Düzen'nin kurulmasına yardım etmiştir.[7] 1675'te kutsanmış, 1726'da Katolik Kilisesi tarafından aziz ilan edilmiştir, 1926'da Kilise doktoru sayılmıştır. Yortusu 14 Aralık'tadır.[8]

Haçlı Aziz Yuhanna, kaleme aldığı mistik eserleriyle tanınmaktadır. Karmelit reformunun öncülerinden Avilalı Azize Teresa ile aynı dönemde yaşamış, onunla birlikte çalışmış ve kendisinden eğitim almıştır. Hem şiirleri hem de ruhun gelişimini konu alan yazıları (özellikle Ruhun Karanlık Gecesi), Hristiyan mistik edebiyatının zirvesi ve İspanyol edebiyatının başyapıtları arasında kabul edilir.

1726 yılında Papa XIII. Benedictus tarafından aziz ilan edilmiştir. 1926'da ise Papa XI. Pius tarafından Kilise Doktoru ilan edilmiş olup "Mistik Doktor" (Doctor Mysticus) unvanıyla da anılmaktadır.

Hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Juan de Yepes y Álvarez, Eski Kastilya'da, Ávila yakınlarındaki yaklaşık 2000 nüfuslu Fontiveros kasabasında dünyaya geldi. Ailesi, İber Yarımadası'nda Katolikliğe geçmiş Yahudi kökenli Konversolardandı.

Babası Gonzalo, ipek ticaretiyle uğraşan varlıklı akrabalarının yanında muhasebeci olarak çalışıyordu.[9][10][11] Ancak Gonzalo, 1529 yılında mütevazı bir aileden gelen yetim Catalina ile evlenince ailesi tarafından reddedildi. Bu evliliğin ardından servetini kaybederek eşiyle birlikte dokumacılık yapmaya başladı.[12]

Babası Gonzalo, Yuhanna henüz üç yaşındayken 1545 yılında vefat etti. Bundan iki yıl sonra, ağabeyi Luis, muhtemelen ailenin yaşadığı yoksulluktan kaynaklanan yetersiz beslenme nedeniyle hayatını kaybetti.[13] Bunun üzerine annesi Catalina, Yuhanna ve hayatta kalan diğer oğlu Francisco ile birlikte önce 1548'de Arévalo'ya, ardından 1551'de iş bulabildiği Medina del Campo'ya yerleşti.[14][15]

Medina'da, yoksul çocuklar için kurulmuş bir okula başladı. Bu okul, çoğunluğu yetim olan yaklaşık 160[16] öğrenciye Hristiyan doktrini üzerine temel bir eğitim sunuyor; aynı zamanda yiyecek, giyecek ve barınma imkânı da sağlıyordu. Eğitimi sırasında, yakındaki bir Augustinyen[17] rahibe manastırında sunak görevlisi olarak hizmet etti.

Bu yıllarda bir hastanede çalışmaya başladı ve 1559-1563 yılları arasında Cizvitler tarafından yönetilen bir okulda beşeri bilimler eğitimi aldı. Bu okul, Loyolalı Aziz Ignatius tarafından henüz birkaç yıl önce kurulmuş olan Cizvit tarikatına aitti.

Cizvit okulundaki eğitimini tamamladıktan sonra, 1563 yılında Karmelit tarikatına katıldı ve burada Aziz Mattiyas'ın Yuhanna'sı (Juan de San Matías) adını aldı. [18][19]Ertesi yıl, 1564'te tarikattaki ilk yeminlerini ederek Salamanca Üniversitesi'ne girdi ve burada teoloji ile felsefe alanında öğrenim gördü.[20] Bu üniversitede, ünlü ilahiyatçı Fray Luis de León ile tanıştı ve ondan Kutsal Kitap tefsiri, İbranice ve Aramice dersleri aldı.

Avilalı Teresa'nın Reformuna Katılması

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yuhanna, 1567 yılında rahip olarak kutsandı. Bu dönemde, katı bir tefekküre dayalı yaşam tarzları nedeniyle Kartüzyen tarikatına katılmayı ciddi olarak düşünüyordu. Tarikatın sessizlik ve duaya adanmış münzevi hayatı, onun ruhani arayışına hitap ediyordu.

Ancak aynı yılın Eylül ayında Salamanca'dan Medina del Campo'ya yaptığı yolculuk, hayatında bir dönüm noktası oldu. Bu şehirde, Karmelit tarikatının karizmatik ve reformcu bir üyesi olan Avilalı Teresa ile tanıştı. Teresa, Yuhanna'ya tarikat içindeki reform planlarından bahsetti. Bu reformun amacı, Papa IV. Eugenius'un 1432 yılında esnettiği tarikat kurallarını, 1209 yılındaki orijinal haline, yani "İlkel Kural"a (Primitive Rule) geri döndürmekti.[21]

Teresa, Yuhanna'dan Kartüzyen tarikatına katılma planını ertelemesini ve kendi reform hareketine destek vermesini istedi. Salamanca'daki eğitiminin son yılını tamamlayan Yuhanna, bu teklifi kabul ederek 1568'de Teresa'ya katıldı ve birlikte Medina del Campo'dan Valladolid'e gitti.[22] Burada kısa bir süre kalarak Teresa'dan, Karmelit yaşamının reforme edilmiş hali hakkında doğrudan talimatlar aldı.

Bu eğitimin ardından Yuhanna, Fray Antonio de Jesús de Heredia ile birlikte Ekim 1568'de Valladolid'den ayrıldı. Amaçları, erkekler için ilk reforme edilmiş manastırı kurmaktı. Bu amaçla, kendilerine Teresa tarafından bağışlanan, Duruelo'daki terk edilmiş bir çiftlik evi tahsis edildi. Bu basit yapı, 28 Kasım 1568'de yeni manastır olarak hizmete girdi. Yuhanna, aynı gün Haçlı Yuhanna (Juan de la Cruz) adını benimsedi.

Kısa bir süre sonra, Haziran 1570'te, topluluk Ávila ve Salamanca arasında yer alan Mancera de Abajo kasabasına taşındı. Aynı yılın Ekim ayında Yuhanna bu ilk topluluktan ayrılarak önce Pastrana'da, ardından Alcalá de Henares'te akademik eğitim görecek keşişler için yeni bir ev kurdu.[23]

1572'de, bir önceki yıl Ávila'daki Enkarnasyon Manastırı'nın başrahibesi olarak atanmış olan Teresa'nın daveti üzerine bu şehre geldi. Yuhanna burada, hem Teresa'nın ve manastırdaki 130 rahibenin hem de şehir halkından çok sayıda kişinin ruhani yöneticisi ve günah çıkarma papazı olarak görev yaptı.[24]

1574 yılında Segovia'da yeni bir manastırın kuruluşunda Teresa'ya eşlik etti. Orada bir hafta geçirdikten sonra Ávila'ya geri döndü. Bu kısa yolculuk haricinde, 1572'den 1577'ye kadar Ávila'da ikamet etmeye devam etti.[25]

İsa'nın haçta ölümünün Aziz Haçlı Yuhanna tarafından çizimi

1574-1577 yılları arasında Ávila'daki Enkarnasyon Manastırı'nda dua ettiği bir sırada, çarmıha gerilmiş İsa'nın bir vizyonunu gördü. Bu vizyonda İsa'yı alışılmadık bir perspektiften, yani yukarıdan görmüştü. Bu mistik deneyim, onu gördüğü bu anı resmetmeye yöneltti.

"Yukarıdan İsa" olarak bilinen bu küçük çizim, günümüzde Ávila'daki manastırda küçük bir röliker (kutsal emanet kutusu) içinde muhafaza edilmektedir. Bu eser aynı zamanda, sürrealist ressam Salvador Dalí'nin 1952 tarihli ünlü tablosu Aziz Haçlı Yuhanna'nın İsa'sı'na da ilham kaynağı olmuştur.[26]

Yapıtları

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Ruhsal Methiye, bir gelin hakkındaki bir şiirdir, gelin ruhu temsil etmektedir ve İsa Mesih'i temsil eden damadı aramaktadır ve kaybetmiş olduğundan ötürü endişelidir. Her ikisi de yeniden kavuşmaları sayesinde neşe duyarlar. Bu eseri Ezgiler Ezgisi kitabının bir İspanyol serbest yazım versiyonu olarak da görülebilir.[27]
  • Ruhun Karanlık Gecesi ruhun bedenden ayrılıp Tanrı ile bir olma yolculuğunu aktarmaktadır. Bu ‘karanlık'ta olur, dünyadan kopuşta yaşanan zorluklar ve sıkıntılardan Yaratıcı ile bir olmaya varan ‘ışık'tır. Bu karanlıkta geçen çeşitli adımlar vardır, bu adımlar Stanza adı verilen mısralar içinde anlatılır. Şiirin ana teması ruhsal olgunluğun sağlanması ve Tanrı ile birlikteliğin sağlanması için, çile çekmeyi kabul etmemiz gerektiğidir.[8]
  • Karmel Dağı’na Tırmanış, Tanrı ile mükemmel birlikteliğin arayışında olan ruhun keşişlik gayretinin ve bu yolda başına gelen mistik olayların sistematik bir incelemesidir. Kara Gece'nin bir yorumlaması gibi başlasa da, şiirin ilk iki mısrasından sonra hızla mistik deneyimin doğası üzerine ilmi bir esere dönüşür.[27]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "St. John of the Cross". Britannica. Erişim tarihi: 4 August 2020. 
  2. ^ a b Pombo, Elena L. (2022). "San Juan de La Cruz". Soriano, Antonio H.; Vallina, Emiliano F. (Ed.). Los Santos En La Universidad de Salamanca. CRI-Critical (İspanyolca). Salamanca: Ediciones Universidad de Salamanca. ss. 141–161. doi:10.2307/j.ctv34dm7gf.14. ISBN 978-84-1311-693-8. 
  3. ^ Lesser Feasts and Fasts 2018 (İngilizce). Church Publishing, Inc. 2019-12-17. ISBN 978-1-64065-235-4. 
  4. ^ "Notable Lutheran Saints". Resurrectionpeople.org. 16 May 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 July 2019. 
  5. ^ In 1952, the Spanish National Ministry for Education named him the Patron Saint of Spanish poets. The same ministry repeatedly authorized and approved the inclusion of John's writings among the canon of Spanish writers.
  6. ^ "St. John of the Cross". Encyclopedia Britannica. Erişim tarihi: 30 June 2024. 
  7. ^ Hristiyanlık Tarihi. Robert G. Clouse. Yeni Yaşam Yayınları. 1977. s. 428 ISBN 975-8318-86-1. 
  8. ^ a b S. Wakefield, Gordon (1983). A Dictionary of Christian Spirituality. Colin P. Thompson. SCM Press LTD. s. 232. 
  9. ^ Rodriguez, Jose Vincente (1991). God Speaks in the Night. The Life, Times, and Teaching of St. John of the Cross'. Washington, DC: ICS Publications. s. 3. 
  10. ^ Thompson 2002, s. 27.
  11. ^ Roth, Norman. Conversos, Inquisition, and the Expulsion of the Jews from Spain, Madison, WI: The University of Wisconsin Press, 1995, pp. 157, 369
  12. ^ Tillyer 1984, s. 4.
  13. ^ Gerald Brenan, St John of the Cross: His Life and Poetry (Cambridge: Cambridge University Press, 1973), p. 4
  14. ^ Kavanaugh, Kieran (1991). "General Introduction: Biographical Sketch". Kieran Kavanaugh (Ed.). The Collected Works of St John of the Cross. Washington: ICS Publications. ss. 9–27. ISBN 0-935216-14-6. 
  15. ^ Matthew, Iain (1995). The Impact of God, Soundings from St John of the Cross. Hodder & Stoughton. ss. 3. ISBN 0-340-61257-6. 
  16. ^ Thompson 2002, s. 31.
  17. ^ Kavanaugh, Kieran (1991). "General Introduction: Biographical Sketch". Kieran Kavanaugh (Ed.). The Collected Works of St John of the Cross. Washington: ICS Publications. ss. 9–27. ISBN 0-935216-14-6. 
  18. ^ Kavanaugh (1991) names the date as 24 February. However, E. Allison Peers (1943), p. 13, points out that although the Feast Day of St. Matthias is often assumed to be the date, Father Silverio proposes a date in August or September for John's postulancy.
  19. ^ Kavanaugh, Kieran (1991). "General Introduction: Biographical Sketch". Kieran Kavanaugh (Ed.). The Collected Works of St John of the Cross. Washington: ICS Publications. ss. 9–27. ISBN 0-935216-14-6. 
  20. ^ He entered Salamanca University probably between 21 May and October. See E. Allison Peers, Spirit of Flame: A Study of St John of the Cross (London: SCM Press, 1943), p. 13
  21. ^ E. Allison Peers (1943, p. 16) suggests that the journey was to visit a nearby Carthusian monastery; Richard P. Hardy, The Life of St John of the Cross: Search for Nothing (London: DLT, 1982), p. 24, argues that the reason was for John to say his first mass
  22. ^ E. Allison Peers, Spirit of Flame: A Study of St John of the Cross (London: SCM Press, 1943), p. 16
  23. ^ The monastery contained three men, according to E. Allison Peers (1943), p. 27; or five, according to Richard P. Hardy, The Life of St John of the Cross: Search for Nothing (London: DLT, 1982), p. 35.
  24. ^ The month generally given is May. Edgar Allison Peers, Complete Works Vol. I (1943, xxvi), agreeing with P. Silverio, thinks it must have been substantially later than this, though certainly before 27 September.
  25. ^ Hardy 1982, s. 56.
  26. ^ "Discover the crucifix drawn by St. John of the Cross after a mystical vision". Aleteia — Catholic Spirituality, Lifestyle, World News, and Culture (İngilizce). 2017-09-22. Erişim tarihi: 2021-05-11. 
  27. ^ a b New Catholic Encyclopedia – Second Edition. K. Kavanaugh. Thomson and Gale. 2003. s. 988 Cilt: 7. ISBN 0-7876-4011-5. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Haçlı_Yuhanna&oldid=36337361" sayfasından alınmıştır