Grigori Zinovyev

Grigori Zinoviyev Григо́рий Евсе́евич Зино́вьев
Politbüro üyesi
Görev süresi 16 Mart 1921 - 23 Temmuz 1926
Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komite Üyesi
Görev süresi 1907 - Ekim 1927
Kişisel bilgiler
Doğum	23 Eylül 1883(1883-09-23) Yelizavetgrad, Rusya İmparatorluğu
Ölüm	25 Ağustos 1936 (52 yaşında) Moskova, Rusya SFSC, SSCB
Partisi	RSDİP → SBKP

Grigori Zinoviyev (Rusça: Григо́рий Евсе́евич Зино́вьев; aslı adı: Овсей-Гершен Аро́нович Радомысльский / Ovsey Gerşon Aronov Radomyclskiy; d. Annesinin soyadı Hirsch Apfelbaum adını da kullanmıştır, d. 11 Eylül (Gregoryen: 23 Eylül) 1883 – ö. 25 Ağustos 1936), Yahudi kökenli Ukraynalı devrimci ve Sovyetler Birliğinin siyasetçisidir.

1917 Devrimi'nden önce

1883’de Rusya İmparatorluğunda Elizavetgrad (bugünkü Ukrayna’nın Kherson ili Kirovograd kenti)’da dünyaya gelmiştir. Babası süt danası yetiştiren bir çiftlik sahibiydi. Gençliğinden itibaren devrimci faaliyetlerine katılmış ve 1901'de Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisine üye olmuştur. 1902’de İsviçre’nin Bern kentine iltica etmiş ve Paris’te de faaliyetlerini sürdürmüştür. Bu dönemde Bern Üniversitesi'nde kimya ve hukuk okumuştur.

1903’de parti bölündüğünde Bolşevik’in kurcular arasında yer almış ve Lenin’in en yakın yoldaşı olarak tanınmıştır.

1906’de Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisinin Sankt Petersburg komitesi üyesi olup "Вперёд" gazetesinin yönetim kurulu üyesi olmuş ve sandikaları örgütlenmekle meşgul olmuş ve Parti merkez komitesi üyesi seçilmiştir. 1908’de tutuklanmış ve daha sonra hastalığından dolayı tahliye edilince tekrar iltica etmiştir.

Ekim Devrimi ve Partinin yönetiminde

İsviçre’de Lenin ile aile dostu olmuş ve Nisan 1917’de Lenin ile aynı trenle Rusya’ya dönmüştür. Fakat Temmuz ayında Petrograd’da silahlı ayaklanmasına karşı çıkmıştır. Yine de komployu teşvik ettiği gerekçesiyle dava açıldığı için Lenin ile birlikte yeraltına saklanmıştır. 10 ve 16 Ekim tarihinde düzenlenen Parti Merkez komitesinde Kamenev ile birlikte hemen silahlı ayaklanmasına başvurmayı savunan Lenin’e karşı çıkarak gazetede ayaklanma planını açıklamıştır.

Lenin bu davranışına kızarak Artık onları yoldaş olarak kabul edemem. diyerek partiden ihraç edilmelerini istemiştir. Fakat Zinoviyev Lenin’e karşı sadakat andını içerek affedilmiş ve Petrograd Sovyet’i başkanlığına getirilmiştir.

Brest Litovsk Antlaşması meselesinde Lenin’i destekleyerek "Petrograd" adını "Leningrad" olarak değiştirmesini teklif etmiştir. 1919’de Komintern yönetim kurulu başkanı ve aynı yılda Parti Politbüro üyesi seçilmiştir.

Daha sonra Troçki’ye karşı cephe alıp Stalin ve Kamenev ile ittifakı kurarak "Troika"'yı oluşturmuştur.

Fakat 1924’de Lenin'in ölümünden sorna güçlerin Stalin’e toplandığından endişelenerek 1925’de Leningrad merkezli yeni bir muhalefet oluşturmuştur. 14. Parti Kongresinde Stalin’in savunduğu "Tek ülkede sosyalizm" tezine karşı çıkarak Troçki ile "Birleşik Muhalefet"i oluşturmuştur. 1926’de Politbüro üyeliği ve Komintern başkanlığından alınarak partiden ihraç edilmiştir.

Son yılları

1927’de 15. Parti Kongresinde öz eleştirisini yaparak tekrar partiye dönmüş ve Kazan Üniversitesi rektörlüğü ve Komünist Partisinin organ yanını olan Bolşevik'in genel müdürlüğüne geitirilmiştir. 1932’de tekrar partiden ihraç edilerek Kaluga’ya sürgüne gönderilmiştir. 1933’de affedilerek Moskova’ya dönmüş ve Moskova Tüketici Birliği Merkez Birliği kadrolarına alınmıştır. 1934’de 17. Parti Kongresinde yaptığı konuşmasında Stalin’e övgü yağdırmıştır.

Fakat Aralık 1934’te Sergey Mironoviç Kirov’un cinayetine adı karıştığı iddiasıyla partiden ihraç edilerek tutuklanmıştır. 1935’de 10 yıllık hapis cezasına çarptırılmış ve Ural'ya siyasi mahkûm kampuna gönderilmiştir. 1936’de "Moskova Davası"nda 1932’de Stalin’e karşı suikastı planladıklarına dair iddiaya dayanan "Birleşik Merkezi" olayının yanı sıra Ekim Devrimine karşı ettiği "ihanet"iyle de yargılanmıştır. Stalin’in kendilerini öldürmeyeceğine dair sözüne inanarak kerhan suçlarını kabul etmiştir. Ancak 25 Ağustos 1936’da idama mahkûm edilmiş ve cezası aynı günü infaz edilmiştir. Bütün aile fertleri de idam edilmiştir.

Wikimedia Commons'ta Grigori Zinovyev ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.