Çin-Gürcistan ilişkileri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Çin-Gürcistan ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Georgia ve China

Gürcistan
Çin

Çin-Gürcistan ilişkileri, Çin ile Gürcistan arasındaki hem tarihî hem de günümüzdeki ilişkileri kapsar. Çin Halk Cumhuriyeti ile Gürcistan devletleri 9 Haziran 1992 tarihinde diplomatik ilişkiler kurdular. Bu zamandan beri iki ülke arasındaki ilişkiler giderek ilerlemiş ve ağırlıklı olarak ekonomik işbirliğine odaklanmıştır. Tiflis'te Çin'in bir büyükelçiliği ve Pekin'de Gürcistan'ın bir büyükelçiliği vardır. 2017 yılında Çin, Gürcistan'ın en büyük dördüncü ticaret ortağı ve Gürcü şarabının en büyük ikinci pazarı konumundaydı.[1] Gürcistan "Tek Çin politikası" konusunda taahhüt göstermiştir ve Çin Cumhuriyeti'ni (Tayvan) tanımamaya ek olarak Çin Cumhuriyeti pasaportunu geçerli bir giriş belgesi olarak da tanımamaktadır.[2] Çin ise Abhazya ile Güney Osetya devletlerini tanımayı reddederek Gürcistan'ın toprak bütünlüğüne destek göstermiştir.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Gürcistan'ın 1252 yılındaki kaderi, Yuan Hanedanı'nın resmî tarihçesi olan Yuan Shi [en]'da kaydedilmiştir. O dönemde Çin'de fetih sürdüren [en] Moğol hanı Möngke, Moğol hakimiyetine teslim olmuş Gürcistan Krallığı'nı o sene Berke Han'a verdi. Yuan Shi'da Gürcistan için kullanılmış Çince Chu'ü-erh-chih isminin kökeni "Gürcü" kelimesininkiyle aynıdır.[3]

Siyasî ilişkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Sovyetler Birliği'nin dağılması sonrasında Çin'in yeni kurulan Gürcistan Cumhuriyeti'ni diplomatik seviyede tanımasıyla Çin ile Gürcistan arasındaki ilişkiler 9 Haziran 1992 tarihinde resmen kurulmuş oldu.[2] Gürcistan'ın o dönemki devlet başkanı Eduard Şevardnadze Haziran 1993'te Çin'e devlet ziyaretine gitti[4] ve çoğunlukla ekonomik ve ticarî işbirliklerini kapsayan çeşitli anlaşmalar imzaladı. Nisan 2006'da o dönemki devlet başkanı Miheil Saakaşvili de Çin'e resmî ziyarette bulundu.[5]

İki ülke Birleşmiş Milletler ve diğer uluslararası örgütlerde birbiriyle iletişim ve koordinasyon sürdürmüştür. Gürcistan "Tek Çin politikası"na devamlı olarak taahhüt göstermekte[6] ve Çin Cumhuriyeti'ni (Tayvan) tanımamaktadır. Hem Çin hem de Rusya Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) üyeleri olsalar da, 2008 Güney Osetya Savaşı sonrasında Çin, Rusya Dışişleri Bakanlığı'nın taleplerine rağmen yeni kurulmuş Abhazya ve Güney Osetya devletlerini tanımayı reddetti. ŞİÖ bunun yerine, tüm tarafları diplomasi yoluyla "mevcut sorunları" çözmeye çağıran Duşanbe Deklarasyonu'nu yayınladı.[2] Ayriyeten, Eylül 2008'de Çin Dışişleri Bakanlığı'nın bir sözcüsü, bakanlığın Rusya'nın bu tartışmalı bölgeleri tanıması konusunda kuşkuların olduğunu dile getirdi.[2] Siyaset analisti Joseph Larsen'a göre, "Çin, NATO ve AB entegrasyonuna bir alternatif teşkil etmese de ... Çin ile ilişkilerin Gürcistan'ın mevcut dış politikasını tamamlama potansiyeli vardır."[7]

Ekonomik ilişkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

İkili ekonomik ilişkiler 1992'den beri kademeli olarak genişlemiş; Gürcistan ekonomisinin 2008 savaşı sonrasında iyileşmesiyle bu ilişkiler 2010 yılından beri daha fazla büyümüştür. Çin Gürcistan'ı, altyapı bağlantılarının geliştirilmesiyle "Çin ile Avrupa arasındaki mesafeyi kısaltma" amacıyla 2013 yılında lanse edilmiş Bir Kuşak, Bir Yol projesinin bir parçası olarak görmektedir.[7][8] Çin 2014 yılında Azerbaycan, Hollanda ve ABD'den sonra Gürcistan'da yapılmış doğrudan yabancı yatırımın en büyük dördüncü kaynak ülkesiydi; o yıl Gürcistan'a 217,94 milyon ABD doları değerinde doğrudan yabancı yatırım sağlamıştı.[2] Birçok Çin şirketi Gürcistan'da büyük ölçekli projeler lanse etmiştir. Otel ve ticaret merkezlerinin inşasına ve yönetimine odaklanan Çin merkezli Hualing Group, 2017 yılında Gürcistan'ın en büyük yabancı yatırımcısı konumundaydı. Kutaisi'deki Serbest Sanayi Bölgesi ve Tiflis'in bir banliyö mahallesinde inşa edilmiş büyük bir konut ve ticaret kompleksi, Hualing Group şirketinin Gürcistan'daki bazı projelerin arasındadır. Ocak 2017'de CEFC China Energy [en] şirketi, Poti şehrindeki Serbest Sanayi Bölge'nin hisselerinin %75'ini satın almaya anlaştı. Gürcistan'ın Çin'e ihraç ettiği başlıca ürün şaraptır; 2016 yılında Çin'e 5.299.820 şişe Gürcü şarabı ihraç edildi, yani önceki sene Çin'e ihraç edilmiş şişe sayısının neredeyse iki katı.[9] 13 Mayıs 2017 tarihinde Çin ile Gürcistan bir serbest ticaret sözleşmesini imzaladı.[10]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Relations of China and Georgia ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "China-Georgia Friendship Celebrates the 25th Anniversary of Diplomatic Relations" [Çin-Gürcistan Dostluğu Diplomatik İlişkilerin 25. Yıldönümünü Kutluyor]. Georgia Today (İngilizce). 13 Haziran 2017. 27 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2017. 
  2. ^ a b c d e Larsen, Joseph (October 2017). "Georgia-China Relations: the Geopolitics of the Belt And Road" [Gürcistan-Çin İlişkileri: Tek Kuşak Tek Yol'un Jeopolitiği] (PDF) (İngilizce). Tiflis: Georgian Institute of Politics. 2 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Eylül 2020. 
  3. ^ Allsen, Thomas T. (2001). Culture and Conquest in Mongol Eurasia. Cambridge University Press. s. 54. 
  4. ^ Mackerras, Colin (2001). The New Cambridge Handbook of Contemporary China. Cambridge University Press. s. 48. ISBN 0521786746. 
  5. ^ "Bilateral Relations between Georgia and the People's Republic of China" [Gürcistan ile Çin Halk Cumhuriyeti arasındaki ikili ilişkiler] (İngilizce). Gürcistan Dışişleri Bakanlığı. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2017. 
  6. ^ "China and Georgia" [Çin ve Gürcistan] (İngilizce). Çin Halk Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. 28 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2017. 
  7. ^ a b Larsen, Joseph (12 Ekim 2017). "Commentary: Georgia-China relations are about more than economics" [Yorum: Gürcistan-Çin ilişkileri sırf ekonomiyi kapsamıyor]. Civil Georgia (İngilizce). Erişim tarihi: 28 Kasım 2017. while China does not present an alternative to NATO and EU integration... relations with China have the potential to complement Georgia's existing foreign policy. [ölü/kırık bağlantı]
  8. ^ "Georgian PM: "Today Georgia-China relations are stronger than ever"" [Gürcistan Başbakanı: "Günümüz Gürcistan-Çin ilişkileri her zamankinden daha güçlü"]. Agenda.ge (İngilizce). 9 Haziran 2017. 18 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2017. 
  9. ^ Larsen, Joseph (3 Mayıs 2017). "Georgia: The Black Sea Hub for China's 'Belt and Road'" [Gürcistan: Çin'in 'Bir Kuşak Bir Yol' projesinin Karadeniz'deki merkezi]. The Diplomat (İngilizce). 15 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2017. 
  10. ^ "Georgia, China sign historic Free Trade Agreement" [Gürcistan ile Çin tarihî önemi olan bir serbest ticaret anlaşmasını imzaladı]. Agenda.ge (İngilizce). 28 Kasım 2017. 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Çin-Gürcistan_ilişkileri&oldid=30635923" sayfasından alınmıştır