UEFA Şampiyonlar Ligi: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
By erdo can (mesaj | katkılar) k →Dış bağlantılar: Düzenleme AWB ile |
kDeğişiklik özeti yok |
||
14. satır: | 14. satır: | ||
| Slogan = |
| Slogan = |
||
| Resmî site = [http://www.uefa.com/uefachampionsleague/index.html uefa.com/uefachampionsleague] |
| Resmî site = [http://www.uefa.com/uefachampionsleague/index.html uefa.com/uefachampionsleague] |
||
| Şimdiki sezon = [[ |
| Şimdiki sezon = [[2018-19 UEFA Şampiyonlar Ligi]] |
||
}} |
}} |
||
'''UEFA Şampiyonlar Ligi''' ([[İngilizce]]: ''UEFA Champions League'') veya kısa kullanımıyla '''Şampiyonlar Ligi''', [[UEFA|Avrupa Futbol Federasyonları Birliği]] (UEFA) tarafından her yıl düzenlenen ve [[Birinci seviye UEFA liglerindeki takımlar listesi|UEFA'ya bağlı birinci liglerdeki takımların]] mücadele ettiği uluslararası [[futbol]] turnuvası. UEFA üyesi her ülke şampiyonunun (bazı ülkelerde ilk birkaç sırada yer alan takımların) katıldığı organizasyon, Avrupa'daki en prestijli turnuva konumundadır. |
'''UEFA Şampiyonlar Ligi''' ([[İngilizce]]: ''UEFA Champions League'') veya kısa kullanımıyla '''Şampiyonlar Ligi''', [[UEFA|Avrupa Futbol Federasyonları Birliği]] (UEFA) tarafından her yıl düzenlenen ve [[Birinci seviye UEFA liglerindeki takımlar listesi|UEFA'ya bağlı birinci liglerdeki takımların]] mücadele ettiği uluslararası [[futbol]] turnuvası. UEFA üyesi her ülke şampiyonunun (bazı ülkelerde ilk birkaç sırada yer alan takımların) katıldığı organizasyon, Avrupa'daki en prestijli turnuva konumundadır. |
Sayfanın 21.50, 23 Ekim 2018 tarihindeki hâli
Dosya:UEFA Champions League logo 2.svg |
UEFA Şampiyonlar Ligi (İngilizce: UEFA Champions League) veya kısa kullanımıyla Şampiyonlar Ligi, Avrupa Futbol Federasyonları Birliği (UEFA) tarafından her yıl düzenlenen ve UEFA'ya bağlı birinci liglerdeki takımların mücadele ettiği uluslararası futbol turnuvası. UEFA üyesi her ülke şampiyonunun (bazı ülkelerde ilk birkaç sırada yer alan takımların) katıldığı organizasyon, Avrupa'daki en prestijli turnuva konumundadır.
1955'te Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası adıyla, çift maçlı eliminasyon sistemiyle düzenlenmeye başladı. Bu dönemde şampiyonaya yalnızca, önceki sezonda ülkesinin en üst seviye ligini şampiyon olarak tamamlamış takımlar katılabilmekteydi. 1991-92 sezonuyla birlikte format değişikliğine gidilerek lig usulüyle düzenlenen grup aşaması da turnuvaya eklendi. 1992-93 sezonuyla birlikte organizasyonun adı günümüzdeki şekliyle değiştirildi. 1996-97 sezonuyla birlikte ülke şampiyonlarının yanı sıra, ülkelerin UEFA sırasına göre liglerini şampiyonun ardında tamamlayan bazı takımlar da turnuvaya katılmaya başladı. Günümüzde, bir sezonda aynı ülkeden en fazla beş takım mücadele edebilmektedir. Ligdeki pozisyonu gereğince Şampiyonlar Ligi'ne katılan takımların ardındaki takımlar ise, Şampiyonlar Ligi'nin bir alt seviyesi olan UEFA Avrupa Ligi'ne katılabilmektedir.
Günümüzdeki formata göre turnuvanın bir sezonu temmuz ortalarında başlar. Çift maçlı eliminasyon sistemiyle gerçekleştirilen üç ön eleme turu ve bir play off turu sonrasında, lig usulüyle oynanan grup aşamasına geçilir. 22 takım direkt olarak grup aşamasında turnuvaya dahil olurken, önceki turlardan gelen 10 takımın eklenmesiyle toplamda 32 takım bu aşamada yer alır. 4'er takımdan oluşan 8 grupta oynanan maçlar sonucunda, gruplarını ilk iki sırada tamamlayan takımlar bir üst tura yükselir, üçüncü sıradaki takımlar ise UEFA Avrupa Ligi'ne gider. Çift maçlı eliminasyon sistemiyle oynanan eleme aşamasındaki maçlar sonunda, mayıs ayında oynanan tek ayaklı final maçıyla birlikte sezon tamamlanır. Şampiyon olan takım, UEFA Süper Kupası ve FIFA Kulüpler Dünya Kupası'nda mücadele etmeye hak kazanır.
Şampiyonlar Ligi'nde bugüne kadar 10 farklı ülkeden 22 farklı takım şampiyon oldu, 12 takım ise birden fazla şampiyonluk yaşadı. Kazandığı 12 şampiyonlukla en çok şampiyon olan takım Real Madrid iken, İspanya takımları toplamda kazandığı 17 şampiyonlukla turnuva tarihinin en başarılı ülkesidir. Real Madrid, kupanın ilk beş sezonunda üst üste şampiyon olarak en uzun şampiyonluk serisini elde etmiştir. Organizasyonun tamamlanan son sezonu olan 2016-17 sezonunda ise şampiyonluğa Real Madrid ulaşmıştır.
Tarihi
Kuruluşu, 1950'ler ve 1960'lar
2 Mart 1955'te, Viyana'da gerçekleştirilen UEFA'nın birinci kongresi sonrasında Avrupa genelinde bir turnuva oluşturulması kararlaştırıldı. Başlarda bu turnuvanın millî takımlar düzeyinde olması fikri hakimken, Fransız spor gazetesi L'Équipe editörü Gabriel Hanot ile aynı gazetede çalışan Jacques Ferran'ın hazırladığı turnuva taslağı baz alınarak kulüpler bazında bir turnuva gerçekleştirilmesi belirlendi. Taslağa göre maçlar çarşamba günleri oynanacaktı. L'Équipe tarafından, ülkelerinin en popüler takımı olarak görülen 16 takımın temsilcileri, 2-3 Nisan 1955'te gerçekleştirilen toplantılara çağrıldı. Konuyla ilgili olarak FIFA ile iletişime geçen UEFA, 8 Mayıs 1955'te Londra'da gerçekleştirilen toplantıda FIFA tarafından sunulan şartların kabul edilmesinin ardından, 21 Haziran'da düzenlediği toplantıyla Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası adlı bir turnuvanın organize edileceğini duyurdu.[1]
Çift maçlı eliminasyon sistemiyle ve her biri farklı ülkeden olmak üzere 16 takımın katılımıyla gerçekleştirilen turnuvanın ilk sezonu olan 1955-56 sezonu, 4 Eylül günü Sporting CP ile Partizan arasında oynanan maçla başladı. Sezonu İspanya takımı Real Madrid şampiyon olarak tamamladı. Ertesi sezon, takım sayısının artmasıyla ön eleme turu düzenlenmeye başlandı. İlk beş sezonda Real Madrid şampiyonluğa ulaşan takım olurken, 1959-60 sezonu finalinde Almanya temsilcisi Eintracht Frankfurt'a karşı aldığı 7-3'lük galibiyet, günümüzde dahi en gollü final konumundadır. Real Madrid'in beş sezonluk şampiyonluk serisi de turnuva tarihinin en uzun şampiyonluk serisidir. 1960-61 ve 1961-62 sezonlarında Portekiz ekibi Benfica şampiyonluğa ulaşırken, sonraki üç sezonda İtalya temsilcileri turnuvayı kazanan takımlar oldu. 1962-63 sezonunda Milan, 1963-94 ve 1964-65 sezonlarında ise Internazionale şampiyonluğa ulaştı. Ertesi sezon Real Madrid bir kez daha şampiyon olurken, sonraki iki sezon Britanya takımlarının şampiyonluklarına sahne oldu. 1966-67 sezonunda İskoçya'nın Celtic, 1967-68 sezonunda ise İngiltere'nin Manchester United takımı turnuvayı şampiyon olarak tamamlamıştı. 1968-69 sezonu Milan'ın şampiyonluğuyla sonuçlandı.
1970'ler ve 1980'ler
1969-70 sezonuyla birlikte sonraki dört sezonda Hollanda takımları şampiyonluğa ulaştı. Önce Feyenoord, sonraki üç sezonda ise Ajax şampiyon olan takım oldu. 1973-74 sezonuyla birlikte ilk kez bir Almanya ekibi, FC Bayern München şampiyonluk yaşarken, devamındaki iki sezon da bu takımın şampiyonluğuyla sona erdi. 1976-77 sezonuyla birlikte İngiltere kulüplerinin şampiyonlukları yaşanmaya başlandı. Önce Liverpool, sonra Nottingham Forest ikişer kez üst üste, devamındaki sezonlarda ise sırasıyla Liverpool ve Aston Villa bu başarıya ulaştı. Almanya'dan Hamburger'in şampiyonluğunda geçilen 1982-83 sezonu sonrasında Liverpool bir şampiyonluk daha yaşadı. 1984-85 sezonunda, İtalyan ekibi Juventus ile Liverpool arasında 29 Mayıs 1985 günü Heysel Stadyumu'nda oynanacak final maçı öncesinde Liverpool taraftarlarının Juventus taraftarlarına saldırmasıyla oluşan panik esnasında, stadyumdan kaçmaya çalışan taraftarların üzerine stadyumun duvarının çökmesi ve bazı taraftarların sıkışması sebebiyle yaşanan olayda 39 kişi hayatını kaybetti. Maçı kazanan taraf Juventus olurken, yaşanan bu olayın ardından İngiliz takımlarına 5, Liverpool'a ise 6 yıl uluslararası karşılaşmalardan men cezası verildi.
1985-86 sezonundan itibaren sırasıyla Romanya'dan Steaua București, Portekiz'den Porto ve Hollanda'dan PSV, tarihlerindeki ilk Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası şampiyonluklarını elde etti. 1988-89 sezonunda Milan, 20 yıllık aranın ardından kupanın sahibi oldu.
Statü
Şampiyonlar Ligi'nin statüsü 1992'den beri defalarca değişmiştir. Bugün uygulanan sistem, 2003 yılından beri devam etmektedir.
UEFA Şampiyonlar Ligi'nde ön elemeler ve grup maçlarına doğrudan katılan takımlar da dahil, Lihtenştayn haricindeki 53 UEFA üyesi ülkeden toplam 77 takım mücadele etmektedir. Her ülke, UEFA ülkeler sıralaması'na göre belirlenen sayıda takımla katılır.
UEFA ülke puanı sıralamasına göre;
- 1-3. sıradaki ülkeler, 4
- 4-6. sıradaki ülkeler, 3
- 7-15. sıradaki ülkeler, 2
- 16. ve daha aşağıdaki ülkeler 1'er takımla şampiyonada temsil edilirler.
UEFA ülkeler sıralaması aynı zamanda hangi takımın turnuvaya hangi kademeden başlayacağını da belirler. Son şampiyon ile sıralamada ilk üçte yer alan ülkelerin lig şampiyonları, ikincileri ve üçüncüleri, 4. ile 6. arasındaki ülkelerin şampiyonları ve ikincileri, 7. ile 12. arasındaki ülkelerin şampiyonları grup maçlarına ön eleme oynamadan doğrudan katılırlar. Eğer son şampiyon kendi lig klasmanına girerse 13. sıradaki ülkenin de şampiyonu grup maçlarına doğrudan katılır. Diğer takımlar ön eleme turlarından başlarlar.
Maçlar salı ve çarşamba günleri yapılır. Temmuz - Ağustos aylarında 4 turdan oluşan ön elemeleri geçen 10 takım ile grup maçlarına doğrudan katılan 22 takım arasında, toplam 32 ekipli, 4'er takımlı ve 8 gruptan oluşan grup aşaması oynanır. Gruplarda ilk 2'ye giren takımlar ikili eliminasyonlu sistemi ile müsabakalara devam ederler, üçüncüler ise UEFA Avrupa Ligi'ne katılıp 3. turdan (son 32 turu) devam ederler. 2. tur, çeyrek ve yarı final kedemeleri ikili eliminasyon usulüyle oynanır. Final maçı ise tarafsız sahada tek maç olarak oynanır.
UEFA Şampiyonlar Ligi grup aşamasına, 1992-93 sezonundan beri (2014-15 dahil), toplam 31 ülkeden 130 farklı takım katılmıştır. 23 sezonda Manchester United(İNG) 19, Porto(POR) 19, Barcelona(İSP) 19, Real Madrid(İSP) 19, Bayern Münih(ALM) 18, Milan(İTA) 17 ve Arsenal(İNG) 17 kez ile gruplara en çok katılan takımlardır. Arsenal, 1998-99 sezonundan beri toplam 17 kez aralıksız katılmaktadır. İspanyol Real Madrid'in ise Şampiyonlar Ligi'nde beş yıl üst üste (1956-1960) şampiyon olması da ayrı bir rekordur.
Marş
UEFA Şampiyonlar Ligi Marşı, en basit tanımla UEFA Şampiyonlar Ligi'nin resmi marşıdır. 1992 yılında Kraliyet Filarmoni Orkestrası tarafından bestelenmiş, St. Martin Akademisi Korosu tarafından UEFA'nın resmi dilleri olan İngilizce, Fransızca ve Almanca dillerinde söylenmiştir. Bu marş her Şampiyonlar Ligi maçının başlangıcında, konsol oyunlarında, televizyon programlarında kullanılır.
Para ödülü
UEFA, play offlarda kazanan her takıma €2.000.000, elenen her takıma 3.000.000€ ödeme yapar. Gruplara katılan her takıma €12.000.000 verilir. Ayrıca gruptaki her galibiyet için €1.500.000, beraberlik için 500.000€ ödeme yapar.
Ayrıca; ilk eleme turuna katılan takımlara €5.500.000, çeyrek finale çıkan takımlara €6.000.000, yarı finale çıkan takımlara €7.000.000, finali kaybeden takıma ise €10.500.000 ödeme yapılır. Kupayı kazanan takım ise €15.000.000 para ödemesi alır.[2]
UEFA, takımlara dağıttığı parayı "havuz"dan öder. Havuzun bütçesi ise şampiyonanın yayın hakları gelirleri ile belirlenir.[3]
- Birinci eleme turu: €200,000
- İkinci eleme turu: €300,000
- Üçüncü eleme turu: €400,000
- Play-off turunda elenen: €3,000,000
- Play-off turu kazananı: €2,000,000
- Grup aşaması için taban ücret: €12,000,000
- Grup maçı galibiyeti: €1,500,000
- Grup maçı beraberliği: €500,000
- Son 16 turu: €5,500,000
- Çeyrek final: €6,000,000
- Yarı final: €7,000,000
- Kaybeden finalist: €10,500,000
- Şampiyon: €15,000,000
Sponsorluk
UEFA Şampiyonlar Ligi, bir uluslararası şirketler topluluğu tarafından sponsorluk alır. 1992 yılında kupanın statüsünde olduğu gibi sponsorluk kriterleri de yenilendi. Buna göre en fazla sekiz sponsorluk anlaşması yapılabilecek, her şirket için saha içerisinde dörder reklam panosu tahsis edilecek, logolar ise biletlerin belirli bir kısmında yer alacaktır.[4]
Reklam panoları, Britanya'daki stadların reklam panolarının boyutları yüzünden bazı zamanlar eleştiri almaktadır. Old Trafford, Anfield, Celtic Park ve Stamford Bridge gibi saha ile iç içe olan klasik İngiliz tipi stadların önüne koyulan reklam panolarının ön koltukta oturan seyircilerin görüş açısını düşürdüğünden dolayı sık sık eleştirilir. Bu taraftarların arasında tekerlekli sandalye kullanmak zorunda olan engellilerin de olması ve bu insanların oturdukları yeri değiştirmelerinin zor olması da bu eleştirilerin ana kaynağıdır.
Turnuvanın şu andaki ana sponsorları şunlardır:[5]
- Gazprom
- Heineken[6] (Norveç, Fransa, İsviçre, Türkiye ve Rusya'da alkollü içecek reklamı yasak olduğundan dolayı bu ülkelerde reklamı yapılmaz.)
- MasterCard[7]
- Nissan[8]
- PepsiCo[9]
- Sony[11]
- PlayStation ve Xperia reklamı yapılmaktadır.
- UniCredit[12]
Adidas turnuvanın ikincil sponsorudur ve tüm UEFA turnuvalarında olduğu gibi Adidas Finale ile resmi maç topu ve hakem forması gibi sportif ihtiyaçları karşılamaktadır.[13] Konami ise Pro Evolution Soccer serisi ile resmî video oyunu sponsorudur.[14] Hublot ise organizasyonda dördüncü hakemlerin kullandıkları elektronik tabela sponsorudur.[15]
Alkol ve bahis siteleri sponsorluğu
Takımlar eğer alkol ve bahis sitelerine reklam yasağı uygulanan bir ülkeye maça gidiyorlarsa bu ürünlerin sponsorluk emareleri kullanılmaz.
Örneğin, Fransa'da oynanan Olympique Lyon - Liverpool maçında Liverpool'un sponsoru olan Carlsberg'ün logo ve diğer reklam emareleri Fransa'daki alkollü içecekler için reklam yasağından dolayı kaldırılmıştır.
Yayın hakları
Şampiyonanın Avrupa'da yayınlanmadığı ülke yoktur, Avrupa dışındaki ülkeler de dahil olmak üzere toplam 70 ülkede 40 dilde yayınlanır. 2009 UEFA Şampiyonlar Ligi Finali, 109 milyon kişi tarafından izlenmiş ve 106 milyon kişinin izlediği Super Bowl XLIII karşılaşmasını geçerek o yılın en yüksek reyting alan programı olmuştur.[16]
İstatistikler ve rekorlar
Şampiyonlar
En çok maça çıkanlar
- 11 Nisan 2018 itibarıyla[17]
Aşağıdaki tabloya organizasyonun eleme aşamasındaki ve Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası'ndaki istatistikler dahil değildir.
Oyuncu | Ülkesi | Maç | Yıllar | Takımlar | |
---|---|---|---|---|---|
1 | Iker Casillas | İspanya | 167 | 1999- | Real Madrid Porto |
2 | Xavi | İspanya | 151 | 1998-2015 | Barcelona |
3 | Cristiano Ronaldo | Portekiz | 150 | 2003- | Manchester United Real Madrid |
4 | Raúl | İspanya | 142 | 1995-2011 | Real Madrid Schalke 04 |
5 | Ryan Giggs | Galler | 141 | 1993-2014 | Manchester United |
6 | Andrés Iniesta | İspanya | 130 | 2002- | Barcelona |
7 | Clarence Seedorf | Hollanda | 125 | 1994-2012 | Ajax Real Madrid Internazionale Milan |
Lionel Messi | Arjantin | 125 | 2005- | Barcelona | |
9 | Paul Scholes | İngiltere | 124 | 1994-2013 | Manchester United |
10 | Roberto Carlos | Brezilya | 120 | 1997-2007 | Real Madrid Fenerbahçe |
Zlatan Ibrahimović | İsveç | 120 | 2001-2018 | Ajax Juventus Internazionale Barcelona Milan Paris Saint-Germain Manchester United |
Kalın yazılan oyuncular ise hâlâ Şampiyonlar Ligi'nde oynamaktadır.
En çok gol atanlar
- 11 Nisan 2018 itibarıyla[18]
Aşağıdaki tablo, organizasyonun eleme aşamasında atılan golleri içermemektedir.
Kalın yazılan oyuncular hâlâ Şampiyonlar Ligi'nin 2017-18 sezonunda ve kulüplerinde oynamaktadır..
Oyuncu | Ülkesi | Gol | Maç | Ortalama | Yıllar | Kulüpler | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Cristiano Ronaldo | Portekiz | 120 | 150 | 0.8 | 2003- | Manchester United Real Madrid |
2 | Lionel Messi | Arjantin | 100 | 125 | 0.8 | 2005- | Barcelona |
3 | Raúl | İspanya | 71 | 142 | 0.5 | 1995-2011 | Real Madrid Schalke 04 |
4 | Ruud van Nistelrooy | Hollanda | 56 | 73 | 0.77 | 1998-2009 | PSV Eindhoven Manchester United Real Madrid |
5 | Karim Benzema | Fransa | 53 | 101 | 0.52 | 2006- | Lyon Real Madrid |
6 | Thierry Henry | Fransa | 50 | 112 | 0.45 | 1997-2012 | Monaco Arsenal Barcelona |
7 | Alfredo Di Stéfano | Arjantin | 49 | 58 | 0.84 | 1955-1964 | Real Madrid |
8 | Andriy Şevçenko | Ukrayna | 48 | 100 | 0.48 | 1994-2012 | Dinamo Kyiv Milan Chelsea |
Zlatan Ibrahimović | İsveç | 48 | 120 | 0.4 | 2001-2018 | Ajax Juventus Internazionale Barcelona Milan Paris Saint-Germain Manchester United | |
10 | Eusébio | Portekiz | 47 | 63 | 0.75 | 1961-1974 | Benfica |
Kaynakça
- ^ "Football's top club competition" (İngilizce). UEFA. 5 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ - Where the money goes
- ^ "Distribution of revenue to participating clubs"
- ^ "The Uefa Champions League Marketing"
- ^ "UEFA Champions League - UEFA.com". UEFA.com. 12 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2015.
- ^ "Heineken extends as Champions League sponsor". SportsPro. 30 Ekim 2013. 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2015.
- ^ "MasterCard renews its UEFA Champions League sponsorship". UEFA. UEFA.org. 2 Temmuz 2015. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2015.
- ^ "Champions League: Uefa signs Nissan as new sponsor". BBC News. 14 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 September 2014.
- ^ "PepsiCo partners with Champions League". SportsProMedia.com. 9 Haziran 2015. 23 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2015.
- ^ "PepsiCo Signs Three-Year Global Partnership Deal With UEFA Champions League". 5 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Sony Computer Entertainment Europe extends UEFA Champions League sponsorship". UEFA. UEFA.com. 21 Mayıs 2015. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2015.
- ^ "UniCredit renews its UEFA Champions League sponsorship and becomes a new partner of the UEFA Europa League". UEFA.org. 5 Haziran 2015. 1 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2015.
- ^ "adidas extends European club football partnership". UEFA.org. 15 Aralık 2011. 1 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2015.
- ^ "KONAMI and UEFA announce new three-year deal". UEFA.org. 11 Haziran 2015. 15 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2015.
- ^ "Hublot to partner Champions League and Europa League". UEFA.com. 22 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Champions League final tops Super Bowl for TV market"
- ^ "UEFA Champions League Statistics Handbook 2016/17" (PDF). UEFA.com. Union of European Football Associations (UEFA). ss. 4-6, 10. 14 Nisan 2018 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2017.
- ^ Source (unless otherwise indicated): UEFA Champions League Statistics Handbook 2016-17. For players active prior to the introduction of the Champions League in 1992, see "All-time records 1955-2016" (PDF). UEFA. ss. 5-8. 13 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2016. For all other players, see: "Facts and figures" (PDF). UEFA. ss. 4-7. 14 Nisan 2018 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2016.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta UEFA Şampiyonlar Ligi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Resmî site
- RSSSF.com'da Avrupa kupaları arşivi
- ECHistory.com'da UEFA Şampiyonlar Ligi tarihi
- The-Sports.org'da Tüm zamanların istatistik ve sonuçları
- UEFA.com'da Kasım 2004 - UEFA Şampiyonlar Ligi'nin 50. yılı