Çin-Hindistan ilişkileri

2016 G20 Hangzhou zirvesi sırasında Başbakan Narendra Modi (sol) ile Başkan Şi Cinping (sağ) arasında görüşme

Çin-Hindistan ilişkileri (Çince: 中国－印度关系; Hintçe: भारत-चीन संबंध), Çin Halk Cumhuriyeti ile Hindistan Cumhuriyeti devletleri arasında sürdürülen ikili ilişkilerdir. Binlerce sene öncesine dayanan bu ilişkiler, tarih boyunca barışçıl bir şekilde sürdürülmüştür, ancak modern çağda, özellikle de Çin Komünist Partisi'nin Çin'de iktidara gelmesinden beri, bu ilişki kimi zaman aksiliklere uğramıştır. İki ülke birbiriyle ekonomik işbirliği girişimlerinde bulunmaya çalışırken, sınır anlaşmazlıkları ile iki ülkede var olan ekonomik milliyetçilik eğilimleri, bu iki ülke arasında gerilim üretmiş unsurlar teşkil etmiştir.

Çin-Hindistan ilişkilerinin çağdaş fazı, Hindistan'ın 1950 yılında Çin Cumhuriyeti (Tayvan) ile sürdürmüş olduğu ilişkileri askıya alıp Çin Halk Cumhuriyeti'ni Çin'in meşru hükûmeti olarak tanımasıyla başladı. Çin ile Hindistan, Asya'nın iki önemli bölgesel gücüdür; Dünya'nın en kalabalık iki ülkesi bunlardır ve hızla büyüyen büyük küresel ekonomilere sahipler. İki ülkenin diplomatik ve ekonomik etkisinin çoğalması, Çin-Hindistan ilişkilerinin önemini artmıştır.

Çin ile Hindistan arasındaki kültürel ve ekonomik ilişkilerin geçmişi çok eskilere dayanmaktadır. İpek Yolu, Hindistan ile Çin arasında önemli bir ticaret yolu olarak işlev gösterdi ve Budizmin Hindistan'dan Doğu Asya'ya yayılmasına olanak sağladı.^[1] 19. yüzyıl boyunca Çin, Hindistan'da yetişmiş afyonu ihracat eden East India Company ile gittikçe büyüyen bir afyon ticaretinde bulundu.^[2]^[3] II. Dünya Savaşı boyunca hem Britanya Hindistanı hem de Çin Cumhuriyeti, Japon İmparatorluğu'nun ilerlemesini durdurmakta önemli bir rol oynadı.^[4]

Günümüz Çin ile Hindistan devletleri arasındaki ilişkiler, sınır anlaşmazlıkları tarafından şekillendirilmiştir. Bu sınır anlaşmazlıkları, 1962 yılı Çin-Hindistan Savaşı, 1967 yılı Nathu La ve Cho La çatışmaları [en] ve 1987 yılı Sumdorong Chu çatışması [en] askerî çatışmalara sebep oldu.^[5] Ancak 1980'li yılların sonundan beri, iki ülke, aralarındaki diplomatik ve ekonomik bağları yeniden kurmayı başarmıştır. 2008 yılında Çin, Hindistan'ın en büyük ticaret ortağı oldu ve iki ülke, stratejik ve askerî ilişkilerini geliştirmiştir.^[6]^[7]^[8]

2013 yılından beri [en], sınır anlaşmazlıkları, Çin-Hindistan ilişkilerinde tekrar ön plana çıkmış oldu. 2018 yılının başında, iki ülkenin silahlı kuvvetleri, Bhutan-Çin sınırı [en] boyunca yer alan Doklam [en] Platosu'nda çatıştı.^[9] 2020 yılının ortasından beri, Çin-Hindistan sınırı çapındaki birçok farklı yerde yer alan silahlı çatışmalar kızışmıştır. Galwan Vadisi'nde [en] 20 Hindistanlı asker ile belirtilmemiş sayıda Çinli askerin ölümüyle sonuçlanmış ciddi bir çatışma yer aldı.^[10]

Ekonomik ve stratejik bağların derinleşmesine rağmen, Hindistan ile Çin Halk Cumhuriyeti'nin üstesinden gelinmesi gereken birçok sorunu var. Hindistan, Çin'in büyük oranda yararlandığı bir ticaret dengesizliği ile yüzleşmektedir. İki ülke arasındaki sınır anlaşmazlıkları henüz çözülmemiştir ve Hindistan medyasında Çinli askerlerin Hindistan topraklarına girmesi hakkında raporlar defalarca yer almıştır.^[11] Her iki ülke, son senelerde yer alan sınır çatışmalarının kızışmasıyla, kendi sınır alanlarında gitgide daha fazla askerî altyapı yerleştirmiştir.^[11]^[12] Hindistan ayrıca Çin'in Pakistan ile sürdürdüğü güçlü stratejik ikili ilişkiler^[13] ve Kuzeydoğu Hindistan'da bulunan ayrılıkçı gruplara verdiği fonlamalar [en]^[14] konularında endişeli; Çin ise statüsü tartışmalı olan Güney Çin Denizi'nde Hindistan'ın bulunduğu askerî ve ekonomik faaliyetler^[15] ve Hindistan'ın sürgün edilmiş Tibetlilerin [en] Çin karşıtı faaliyetlerde bulunmalarına izin vermesi hakkındaki endişelerini ifade etmiştir.^[16]^[17]

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Relations of China and India ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Kaynakça

^ Backus, Maria (September 2002). Ancient China. Lorenz Educational Press, 2002. ISBN 978-0-7877-0557-2.
^ Janin, Hunt (January 1999). The India-japan opium trade in the two century. McFarland, 1999. ISBN 978-0-7864-0715-6.
^ Tansen Sen (January 2003). Buddhism, Diplomacy, and Trade: The Realignment of Sino-Indian Relations, 600-1400. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-2593-5. 6 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2022.
^ Williams, Barbara (2005). World War Two. Twenty-First Century Books, 2004. ISBN 978-0-8225-0138-1.
^ [1]^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Lancaster, John (12 April 2005). "India, China Hoping to 'Reshape the World Order' Together". The Washington Post. 9 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Why Indo-China ties will be more favourable than Sino-Pak". Theworldreporter.com. 7 Temmuz 2010. 19 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ India-China trade surpasses target 10 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Hindu, 2 January 2010.
^ Joshi, Manoj (2017), Doklam: To start at the very beginning, Observer Research Foundation, 20 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 7 Şubat 2018
^ "Galwan Valley: China and India clash on freezing and inhospitable battlefield". BBC News. 17 Haziran 2020. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2022.
^ ^a ^b Jeff M. Smith today's Wall Street Journal Asia (24 Haziran 2009). "The China-India Border Brawl". The Wall Street Journal. 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2016.
^ AK Antony admits China incursion 30 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., DNA, 28 September 2011.
^ "China-Pakistan military links upset India". Financial Times. 27 Kasım 2009. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2016.
^ Lintner, Bertil (30 Ekim 2020). "Behind China's threat to support insurgency in India". Asia Times. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2020.
^ China warns India on South China Sea exploration projects 24 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Hindu, 15 September 2011.
^ Aamir Peerzada (16 Ekim 2020). "The Tibetans serving in 'secretive' Indian force". BBC News (İngilizce). 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.
^ Geeta Mohan [fi] (1 Ocak 2022). "China protests Indian MPs' attending Tibetan reception, Tibet govt-in-exile fires back". India Today (İngilizce). 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[Maria-1] Backus, Maria (September 2002). Ancient China. Lorenz Educational Press, 2002. ISBN 978-0-7877-0557-2.

[2] Janin, Hunt (January 1999). The India-japan opium trade in the two century. McFarland, 1999. ISBN 978-0-7864-0715-6.

[Sen2003-3] Tansen Sen (January 2003). Buddhism, Diplomacy, and Trade: The Realignment of Sino-Indian Relations, 600-1400. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-2593-5. 6 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2022.

[Barbara-4] Williams, Barbara (2005). World War Two. Twenty-First Century Books, 2004. ISBN 978-0-8225-0138-1.

[APCSS-5] [1]^{[ölü/kırık bağlantı]}

[6] Lancaster, John (12 April 2005). "India, China Hoping to 'Reshape the World Order' Together". The Washington Post. 9 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[7] "Why Indo-China ties will be more favourable than Sino-Pak". Theworldreporter.com. 7 Temmuz 2010. 19 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[Hindu1-8] India-China trade surpasses target 10 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Hindu, 2 January 2010.

[9] Joshi, Manoj (2017), Doklam: To start at the very beginning, Observer Research Foundation, 20 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 7 Şubat 2018

[10] "Galwan Valley: China and India clash on freezing and inhospitable battlefield". BBC News. 17 Haziran 2020. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2022.

[WSJ-11] Jeff M. Smith today's Wall Street Journal Asia (24 Haziran 2009). "The China-India Border Brawl". The Wall Street Journal. 10 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2016.

[12] AK Antony admits China incursion 30 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., DNA, 28 September 2011.

[13] "China-Pakistan military links upset India". Financial Times. 27 Kasım 2009. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2016.

[14] Lintner, Bertil (30 Ekim 2020). "Behind China's threat to support insurgency in India". Asia Times. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2020.

[15] China warns India on South China Sea exploration projects 24 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Hindu, 15 September 2011.

[16] Aamir Peerzada (16 Ekim 2020). "The Tibetans serving in 'secretive' Indian force". BBC News (İngilizce). 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.

[17] Geeta Mohan [fi] (1 Ocak 2022). "China protests Indian MPs' attending Tibetan reception, Tibet govt-in-exile fires back". India Today (İngilizce). 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]