Yeniköy, Posof
| Yeniköy | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Yeniköy Yeniköy'ün Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Posof |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 1625 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 196 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75800 |
Yeniköy, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Eski adı bilinmemektedir. Bununla birlikte Gürcü Türkolog Sergi Cikia, 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde noktalama kullanılmadan yazıldığı için "Duba", "Duna", "Tuta", "Tuba" gibi farklı biçimlerde okunan adın Yeniköy'ün eski adı olabileceğini, bu köye Osmanlı döneminde Yeniköy denmiş olabileceğini yazar.[3] Yeniköy, Rusların 1886 yılında gerçekleştirdiği nüfus tespitinde ise, Enikev (Еникёв) biçiminde kaydedilmiştir.[4]
Yeniköy, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı topraklarını oluşturan bölgelerden biri olan Samtshe'de yer alır. Bugün de Gürcistan'ın sınırının hemen yakınındadır. Samtshe bölgesini Osmanlılar, 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirdi. Bugünkü Yeniköy olabileceği varsayılan ve adı "Duba", "Duna", "Tuta", "Tuba" gibi farklı biçimlerde okunan köy, 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre, Gürcistan Vilayeti'nin Poshev livasının Kuzay nahiyesinde yer alıyordu. Köyün nüfusu 7 haneden (yaklaşık 35 kişi) oluşuyordu. Elia, Varazgula, İordane gibi adlar taşıyan hane resileri, Osmanlı Devleti'nin Hristiyan köylülerden aldığı ispenç vergisi vermekle yükümlü kılınmıştı.[5]
Yeniköy, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 93 Harbi'nde Rusların eline geçti. Rus idaresinde Ardahan sancağının (okrug) Poshov kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kaza içinde Sakire nahiyesinin 12 köyünden biriydi. Köyün nüfusu, tamamı "Türk" olarak kaydedilmiş olan 210 kişiden oluşuyordu.[4] Köyün nüfusu 1896’da 275 kişiye, 1906’da da 397 kişiye yükselmişti.[6]
Yeniköy, Birinci Dünya Savaşı sonlarında Rus egemenliğinin sona ermesinin ardından bir süre bağımsız Gürcistan'nın sınırları içinde kaldı.Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcü hükûmeti Ardahan bölgesinden çekilince Yeniköy fiilen Türkiye'ye katıldı. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla Türkiye'ye bırakıldı.[7]
Yeniköy, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde, "Yeni Köy" (یكی كوی) adıyla Kars vilayetinin Poshof kazasının Damal nahiyesine bağlıydı.[8] 1935 genel nüfus sayımında Cilvana nahiyesinde yer alan köyün nüfusu 735 kişi olarak tespit edilmiştir.[9]
Yeniköy'de, köyün merkezinin yaklaşık 800 metre güneydoğusundaki ekili alanlarda tek nefli bir kilise yıkıntı halinde günümüze ulaşmıştır. Ebatları (9,3 x 5,3 m) tespit edilebilen kilisenin sunağının günümüze kalan kısmının yüksekliği 3 metreyi bulur.[10]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Yeniköy, Ardahan il merkezine 97 km, Posof ilçe merkezine 16 km uzaklıktadır.[11] Köy, Atyolu ve Kavaz dağlarının eteklerinde kurulmuştur.
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 196[2] |
| 2021 | 199[2] |
| 2020 | 216[2] |
| 2019 | 216[2] |
| 2018 | 221[2] |
| 2017 | 213[2] |
| 2016 | 223[2] |
| 2015 | 218[2] |
| 2014 | 235[2] |
| 2013 | 249[2] |
| 2012 | 251[2] |
| 2011 | 261[2] |
| 2010 | 273[2] |
| 2009 | 269[2] |
| 2008 | 286[2] |
| 2007 | 302[2] |
| 2000 | 452[11] |
| 1990 | 709[12] |
| 1985 | 740[13] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Yenikoy, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 6 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Posof Yeniköy Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958) s. 456". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2021.
- ^ a b ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947) s. 321, II. cilt (1941), s. 314, III. cilt (1958) s. 456". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2021.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 115, ISBN 9786052100271.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 763.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 392" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Haziran 2021.
- ^ 2012-2013 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2019, s. 13 17 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9639-0-2.
- ^ a b "Yeniköy Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.