İçeriğe atla

Viral hastalık

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Viral hastalık
Diğer adlarViral enfeksiyon
SARS-CoV-2 virionlarının Geçirimli elektron mikroskobu görüntüsü
UzmanlıkEnfeksiyon hastalıkları

Viral hastalık (veya viral enfeksiyon), bir organizmanın vücudu patojenik virüsler tarafından istila edildiğinde ve enfeksiyöz virüs partikülleri (virionlar) duyarlı hücrelere bağlanıp girdiğinde ortaya çıkar.[1]

Yapısal Özellikler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Göreceli boyutlarıyla en yaygın insan virüslerinden bazılarının viryonları. Nükleik asitler ölçekli değildir. SARS ve COVID-19 için SARS, çiçek hastalığı için variola virüsleri örneklenebilir.

Genom tipi, virion şekli ve replikasyon bölgesi gibi temel yapısal özellikler, genellikle aynı aile içindeki virüs türleri arasında aynı özellikler taşır.[kaynak belirtilmeli]

  • Çift sarmallı DNA aileleri: üçü zarfsızdır (Adenoviridae, Papillomaviridae ve Polyomaviridae) ve ikisi zarflıdır (Herpesviridae ve Poxviridae). Zarfsız ailelerin tümü ikosahedral kapsidlere sahiptir.
  • Kısmen çift sarmallı DNA virüsleri : Hepadnaviridae . Bu virüsler zarflıdır.
  • Tek sarmallı DNA virüslerinin bir ailesi insanları enfekte eder: Parvoviridae . Bu virüsler zarfsızdır.
  • Pozitif tek sarmallı RNA aileleri: üçü zarfsız (Astroviridae, Caliciviridae ve Picornaviridae) ve dördü zarflı (Coronaviridae, Flaviviridae, Retroviridae ve Togaviridae). Zarfsız ailelerin tümü ikosahedral nükleokapsidlere sahiptir.
  • Negatif tek zincirli RNA aileleri: Arenaviridae, Bunyaviridae, Filoviridae, Orthomyxoviridae, Paramyxoviridae Paramyxoviridae ve Rhabdoviridae . Hepsi sarmal nükleokapsidlerle sarılmıştır.
  • Çift sarmallı RNA genomu: Reoviridae .
  • Hepatit D virüsü henüz bir aileye atanmamıştır, ancak insanları enfekte eden diğer ailelerden açıkça farklıdır.
  • Hastalıkla ilişkilendirilmemiş insanları enfekte ettiği bilinen virüsler: Anelloviridae familyası ve Dependovirus cinsi. Bu taksonların her ikisi de zarfsız tek sarmallı DNA virüsleridir.

Pragmatik Kurallar

[değiştir | kaynağı değiştir]

İnsanları enfekte eden virüs aileleri, doktorlara ve tıbbi mikrobiyologlara / virologlara yardımcı olabilecek kurallar sunar.

Genel bir kural olarak, DNA virüsleri hücre çekirdeği içinde çoğalırken, RNA virüsleri sitoplazma içinde çoğalır. Bu kuralın istisnaları bilinmektedir: çiçek virüsleri sitoplazma içinde çoğalır ve ortomiksovirüsler ve hepatit D virüsü (RNA virüsleri) çekirdek içinde çoğalır.

  • Bölünmüş genomlar: Bunyaviridae, Orthomyxoviridae, Arenaviridae ve Reoviridae (kısaltma BOAR). Hepsi RNA virüsleridir.
  • Neredeyse tamamen eklembacaklılardan bulaşan virüsler: Bunyavirus, Flavivirus ve Togavirus . Bazı Reovirüsler artropod vektörlerinden bulaşır. Hepsi RNA virüsleridir.[2]
  • Zarflı virüslerin bir ailesi gastroenterite (Coronaviridae) neden olur. Gastroenterit ile ilişkili diğer tüm virüsler zarfsızdır.

Baltimore gruplandırması

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Baltimor sınıflandırması

Virüslerin birden çok virüs kategorisinde tanımladığı bir gruplandırma yöntemi:

  • I- dsDNA (Çift iplikçikli DNA)
  • II - ssDNA (Tek iplikçikli DNA)
  • III - dsRNA (Çift iplikçikli RNA)
  • IV - pozitif anlamda ssRNA (Pozitif anlamlı tek iplikçikli RNA)
  • V - negatif anlamda ssRNA (Negatif anlamlı tek iplikçikli RNA)
  • VI - ssRNA-RT (Tek iplikçikli RNA-RT)
  • VII - dsDNA-RT (Çift iplikçikli DNA-RT)

İnsanlarda klinik olarak önemli görülen viral hastalıklar ve karakteristikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
İnsanlarda klinik olarak önemli görülen viral hastalıklar ve karakteristikleri
Family Baltimore group Önemli türler Viral zarf
Adenovirüs I[3][4] Adenovirüs[3][4] H[3][4]
Herpesviridae I[3][4] Herpes simplex, tip 1, Herpes simplex, tip 2, Varisella zoster virüs, Epstein-Barr virüsü, Human cytomegalovirus, Human herpesvirus, tip 8[5][6][7] E[3][4]
Papillomaviridae I[3][8] İnsan papilloma virüsü[3][8] H[3][8]
Polyomaviridae I[3][9] BK virüs, JC virüsü[3][9] H[3][9]
Poxviridae I[3][4] Çiçek hastalığı[3][4] E[3][4]
Parvoviridae II[3][4] Parvovirus B19[3][4] H[3][4]
Reoviridae III[10] Rotavirüs,[10] Orbivirus, Coltivirus, Banna virus H[4]
Astroviridae IV[11] Human astrovirus[4] H[4]
Caliciviridae IV[10] Norovirus[4] H[4]
Coronaviridae IV[12] Human coronavirus 229E, Human coronavirus NL63, Human coronavirus OC43, Human coronavirus HKU1, MERS-bağlantılı koronavirüs, SARS-CoV,[4] SARS-CoV-2 E[4]
Flaviviridae IV[3][4][13] Hepatit C virüsü,[3] Sarıhumma virüsü,[3] Dang humması virüsü,[3] Batı Nil virüsü,[3] TBE virus,[4] Zika virüsü E[3][4]
Hepeviridae IV[14] Hepatit E virüsü[4] H[4][14]
Matonaviridae IV[3][4][15] Kızamıkçık virüsü[3][16] E[3][4]
Picornaviridae IV[17] Coxsackievirus, hepatitis A virus, Poliovirüs,[4] Rinovirüs H[4]
Arenaviridae V[18] Lassa virus[4][18] E[4][18]
Bunyaviridae V[19] Crimean-Congo hemorrhagic fever virus, Hantaan virus[4] E[4][19]
Filoviridae V[20] Ebola virus,[20] Marburg virus[20] E[4]
Orthomyxoviridae V[3][21] Influenza virus[3][21] E[3][21]
Paramyxoviridae V[22] Measles virus,[3] Mumps virus,[3] Parainfluenza virus[3][4] E[3][22]
Pneumoviridae V [23] Respiratory syncytial virus[3] E[3]
Rhabdoviridae V[24] Kuduz virüsü[3][4] E[3][4]
Unassigned[25] V[25] Hepatit D[25] E[25]
Retroviridae VI[3][26] HIV[3][4] E[3][4]
Hepadnaviridae VII[3] Hepatit B virüsü[3][4] E[3][4]

Klinik özellikler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Virüslerin klinik özellikleri, aynı aile içindeki türler arasında önemli ölçüde farklılık gösterebilir:

Tip Aile Bulaş Hastalık Tedavi Korunma
Adenovirus Adenoviridae
  • Damlacık teması[3]
  • fekal-oral[3]
  • cinsel yolla[3]
  • Göz ile doğrudan temas[3]
 Yok[3]
  • Adenovirus aşıları
  • El yıkama
  • Öksürürken ve hapşururken ağzı kapatma
  • Hastalarla yakın temastan kaçınma
Coxsackievirus Picornaviridae Yok[3]
  • El yıkama
  • Öksürürken ve hapşururken ağzı kapatma
  • Kirli sularla ve gıdalarla yakın temastan kaçınma
  • Temizliği arttırma
Cytomegalovirus Herpesviridae
  • hand washing
  • avoid sharing food and drinks with others
  • safe sex
Epstein–Barr virus Herpesviridae None[3]
  • avoiding close contact with the sick
Hepatitis A virus Picornaviridae Immunoglobulin (post-exposure prophylaxis)[3]
Hepatitis B virus Hepadnaviridae

Vertical and sexual[32]

Hepatitis C virus Flaviviridae
  • avoiding shared needles/syringes
  • safe sex
Herpes simplex virus, type 1 Herpesviridae
  • avoiding close contact with lesions
  • safe sex
Herpes simplex virus, type 2 Herpesviridae
  • Skin vesicles, mucosal ulcers,[29] Oral and/or genital[29]

Can be latent[3]

  • Aseptic meningitis[3]
  • avoiding close contact with lesions[3]
  • safe sex[3]
HIV Retroviridae HAART,[3] such as protease inhibitors[34] and reverse-transcriptase inhibitors[34]
  • zidovudine (perinatally)[3]
  • blood product screening[3]
  • safe sex[3]
  • avoiding shared needles/syringes
Human coronavirus 229E (HCoV-229E) Coronaviridae
Human coronavirus NL63 (HCoV-NL63) Coronaviridae
  • droplet contact
Human coronavirus OC43 (HCoV-OC43) Coronaviridae
Human coronavirus HKU1 (HCoV-HKU1) Coronaviridae
Human herpesvirus, type 8 Herpesviridae many in evaluation-stage[3]
  • avoid close contact with lesions
  • safe sex
Human papillomavirus Papillomaviridae
Influenza virus Orthomyxoviridae
  • droplet contact[3]
Measles virus Paramyxoviridae None[3]
  • MMR vaccine[3][22]
  • quarantining the sick
  • avoiding contact with the sick
Middle East respiratory syndrome-related coronavirus (MERS-CoV) Coronaviridae
  • close human contact
Mumps virus Paramyxoviridae None[3]
  • MMR vaccine[3][22]
  • avoiding close contact with the sick
Parainfluenza virus Paramyxoviridae None[3]
  • hand washing
  • covering mouth when coughing/sneezing
Poliovirus Picornaviridae None[3]
Rabies virus Rhabdoviridae Post-exposure prophylaxis[3]
Respiratory syncytial virus Pneumoviridae (ribavirin)[3]
  • hand washing[3]
  • avoiding close contact with the sick[3]
  • palivizumab in high risk individuals[3]
  • covering mouth when coughing/sneezing
Rubella virus Togaviridae None[3]
  • MMR vaccine[3][36]
  • avoiding close contact with the sick
Severe acute respiratory syndrome coronavirus (SARS-CoV) Coronaviridae
  • droplet contact
Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2) Coronaviridae
  • droplet contact
Varicella-zoster virus Herpesviridae
  • droplet contact[3]
  • direct contact

Varicella:

Zoster:

Varicella:

  • varicella vaccine[3]
  • varicella-zoster immunoglobulin[3]
  • avoiding close contact with the sick

Zoster:

  • vaccine
  • varicella-zoster immunoglobulin

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Taylor (2012). "Alphaherpesvirus axon-to-cell spread involves limited virion transmission". Proceedings of the National Academy of Sciences. PNAS. 106 (42): 17046-17051. doi:10.1073/pnas.1212926109. PMC 3479527 $2. PMID 23027939. 
  2. ^ "Arboviruses". University of South Carolina School of Medicine. 24 Mayıs 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct cu cv cw cx cy cz da db dc dd de df dg dh di dj dk dl dm dn do dp dq dr ds dt du dv dw dx dy dz ea eb ec ed ee ef eg eh ei ej ek el em en eo ep eq er es et eu ev ew ex ey ez fa fb fc fd fe ff fg fh fi fj fk fl fm fn fo fp fq fr fs ft fu fv fw fx fy fz ga gb gc gd ge gf gg gh gi Lippincott's Illustrated Reviews: Microbiology (PDF). Lippincott's Illustrated Reviews Series. Hagerstown MD: Lippincott Williams & Wilkins. 2007. ss. 354-366. ISBN 978-0-7817-8215-9. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2020. 
  4. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am Table 1 in: Dimitrov (2004). "Virus entry: molecular mechanisms and biomedical applications". Nature Reviews Microbiology. 2 (2): 109-22. doi:10.1038/nrmicro817. ISSN 1740-1526. PMC 7097642 $2. PMID 15043007. 21 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2022. 
  5. ^ Carstens EB (Jul 2012). "Ratification vote on taxonomic proposals to the International Committee on Taxonomy of Viruses (2012)" (PDF). Arch. Virol. 157 (7): 1411-22. doi:10.1007/s00705-012-1299-6. PMC 7086667 $2. PMID 22481600. 11 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); Yazar eksik |soyadı2= (yardım)
  6. ^ Whitley RJ (1996). Baron S (Ed.). Herpesviruses. in: Baron's Medical Microbiology. 4th. Univ of Texas Medical Branch. ISBN 0-9631172-1-1. 29 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2022.  r eksik |soyadı1= (yardım)
  7. ^ Medical Microbiology. 5th. Elsevier Mosby. 2005. ISBN 978-0-323-03303-9. 
  8. ^ a b c "Classification of papillomaviruses". Virology. 324 (1): 17-27. 2004. doi:10.1016/j.virol.2004.03.033. PMID 15183049. 
  9. ^ a b c "Polyomavirus". ViralZone. SIB Swiss Institute of Bioinformatics. 3 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2015. 
  10. ^ a b c Page 273 5 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. in: Lennette's Laboratory Diagnosis of Viral Infections. Fourth. CRC Press. 2010. ISBN 978-1420084962. 
  11. ^ "Identification of Host Cell Factors Associated with Astrovirus Replication in Caco-2 Cells". J. Virol. 89 (20): 10359-70. 2015. doi:10.1128/JVI.01225-15. PMC 4580174 $2. PMID 26246569. 
  12. ^ Stapleford (2010). "Role of Cellular Lipids in Positive-Sense RNA Virus Replication Complex Assembly and Function". Viruses. 2 (5): 1055-68. doi:10.3390/v2051055. ISSN 1999-4915. PMC 3187604 $2. PMID 21994671. 
  13. ^ Cook (2009). "Isolation of a novel species of flavivirus and a new strain of Culex flavivirus (Flaviviridae) from a natural mosquito population in Uganda". Journal of General Virology. 90 (11): 2669-78. doi:10.1099/vir.0.014183-0. ISSN 0022-1317. PMC 2885038 $2. PMID 19656970. 
  14. ^ a b "Hepeviridae". ViralZone. SIB Swiss Institute of Bioinformatics. 28 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2015. 
  15. ^ Simon-Loriere (2011). "Why do RNA viruses recombine?". Nature Reviews Microbiology. 9 (8): 617-26. doi:10.1038/nrmicro2614. ISSN 1740-1526. PMC 3324781 $2. PMID 21725337. 
  16. ^ "2018.013S.R.Matonaviridae". International Committee on Taxonomy of Viruses (ICTV) (İngilizce). 29 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2020. 
  17. ^ Tuthill (2010). "Picornaviruses". Current Topics in Microbiology and Immunology. 343: 43-89. doi:10.1007/82_2010_37. ISBN 978-3-642-13331-2. ISSN 0070-217X. PMC 3018333 $2. PMID 20397067. 
  18. ^ a b c "Arenaviridae". ViralZone. SIB Swiss Institute of Bioinformatics. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2015. 
  19. ^ a b "Bunyaviridae". ViralZone. SIB Swiss Institute of Bioinformatics. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2015. 
  20. ^ a b c "Filoviridae". ViralZone. SIB Swiss Institute of Bioinformatics. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2015. 
  21. ^ a b c d e f g h "Orthomyxoviridae". ViralZone. SIB Swiss Institute of Bioinformatics. 1 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2015. 
  22. ^ a b c d e f g h i j "Paramyxoviridae". ViralZone. SIB Swiss Institute of Bioinformatics. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2015. 
  23. ^ "Pneumoviridae ~ ViralZone page". viralzone.expasy.org. 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2020. 
  24. ^ a b c d "Rhabdoviridae". ViralZone. SIB Swiss Institute of Bioinformatics. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2015. 
  25. ^ a b c d "Deltavirus". ViralZone. SIB Swiss Institute of Bioinformatics. 3 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2015. 
  26. ^ "Retroviridae". ViralZone. SIB Swiss Institute of Bioinformatics. 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2015. 
  27. ^ a b c d "Enterovirus". ViralZone. SIB Swiss Institute of Bioinformatics. 11 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2015. 
  28. ^ "Hand, foot, and mouth disease: Identifying and managing an acute viral syndrome". Cleve Clin J Med. 81 (9): 537-43. September 2014. doi:10.3949/ccjm.81a.13132. PMID 25183845. 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  29. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Herpesviridae". ViralZone. SIB Swiss Institute of Bioinformatics. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2015. 
  30. ^ a b c d e "Babies Born with CMV (Congenital CMV Infection)". Centers for Disease Control and Prevention. 13 Nisan 2017. 7 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2017. Şablon:CDC
  31. ^ a b c d "Picornaviridae". ViralZone. SIB Swiss Institute of Bioinformatics. 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2015. 
  32. ^ a b c d e f g "Hepadnaviridae". ViralZone. SIB Swiss Institute of Bioinformatics. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2015. 
  33. ^ a b "Flaviviridae". ViralZone. SIB Swiss Institute of Bioinformatics. 17 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2015. 
  34. ^ a b c d e "Human immunodeficiency virus 1". ViralZone. SIB Swiss Institute of Bioinformatics. 29 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2015. 
  35. ^ a b c d "Papillomaviridae". ViralZone. SIB Swiss Institute of Bioinformatics. 5 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2015. 
  36. ^ a b c "Togaviridae". ViralZone. SIB Swiss Institute of Bioinformatics. 20 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2015. 

Şablon:Viral cutaneous conditions

Sınıflandırma
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Viral_hastalık&oldid=32657292" sayfasından alınmıştır