Pontus

Anadolu'daki Pontus Bölgesi'nin konumu

Başlığın diğer anlamları için Pontus (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti delegasyonunun 1919 Paris Barış Konferansına sunduğu "Birleşik Ermenistan" haritasında Pontus bölgeside içindedir.

Pontus (Yunanca: Πόντος, Pontos) antik Yunanca "deniz" anlamına gelmesi ve Yunan mitolojisinde Gaia'nın oğlunun adı olmasının yanı sıra Amasyalı Strabon'dan itibaren antik yazarlarca Karadeniz'in güney kıyısında Halys ırmağının (Kızılırmak) doğusunda yer alan Kuzey Anadolu sahillerini hinterlandıyla birlikte tanımlamak için kullanılmıştır. Yine aynı dönemden itibaren bu topraklarda yaşayanlar ve Pontus kıyısında doğan kişiler için Pontuslu anlamına gelen Pontikos terimi kullanılmıştır Pontus günümüz Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesine denk düşmektedir. Bu yüzden siyasi bir terim olmaktan çok coğrafik ve kültürel bir terimdir.

Tarih

Pontus Bölgesi.

Yabancı Kaynaklarda 1914 Nüfus Sayımı İstatistiği(Bölgelerdeki Rum nüfusunun dağılımı mavi renkle gözükmektedir.)

Tarih öncesi çağdan bu yana Karadeniz Bölgesinde insan yerleşimi izlerine rastlanmaktadır. En eski Yunan destanı olan Argounautlar seyahati Karadeniz sahilleri üzerinden Kolhis ülkesine (Lazika) gerçekleştirilmiştir. Bölgeye Yunan kololonizasyonun MÖ 7. yüzyılda başladığı ve Sinop, Samsun, Giresun, Rize gibi çok sayıda kentin Yunan kolonistler tarafından kurulduğu bilinmektedir . Yunan kolonistler kendini Kolh olarak adlandırılan Kafkas orijinli topluluklar ile kaynaşarak bölgenin orijinal halkını meydana getirmişlerdir. MÖ 6. yüzyılda bölgenin Pers hakimiyetine girmesiyle beraber Pontus Ahamenişlere bağlı Kapadokya Satraplığı'na bağlandı. Sonraları Kapadokya'nın Karadeniz Bölgesi'ne giren parçası Pontus olarak anılmaya başlandı ve Pers-Helen kökenli aristokratlarca bir krallık olarak yönetildi. M.S. 6. yüzyılda Hıristiyanlık yöreye Trabzon üzerinden yayılmış, Mitra tapınakları yıkılmış, incil etkisiyle yerel diller unutularak Yunanca hakim kılınmıştır. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde yerli halkın İslam'a geçmesi ve Türkmen yerleşimleri ile 19. yüzyıl sonlarında birkaçı dışında bölgedeki topluluklar büyük ölçüde Müslüman ahaliden olmuştur. 1923 Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi'ne kadar söz konusu bölgede kaydadeğer bir Rum nüfus yaşamaktaydı.

Pontus Krallığı

Ana madde: Pontus Krallığı

Orta ve Doğu Karadeniz bölgelerinde kurulan Helenistik Krallık (MÖ 302-MÖ 64). Kurucusu Mithridates I Ctistes Büyük İskender sonrası Helenistik devirde Mysia'daki Grek Cius kasabasının Pers hanedanın soyundan gelmektedir. Babasının öldürülmesinden sonra benzer bir kaderle karşı karşıya olduğu şüphesinden çekinerek çok az bir taraftarla (6 kişi oldukları rivayet edilir) Kuzey Doğuya Paflagonya'ya (Yaklaşık olarak günümüz Türkiye'sinin Orta Karadeniz Bölgesi) kaçarak burada Cimiata adında güçlü bir kale inşaa ettirip taraftar toplamaya başlamıştır. Ve bunda da oldukça başarılı olmuş ve MÖ 281'de basileus (kral) unvanını kazanmıştır.

Ayrıca bakınız

• Rum Kırımı
• Büyük Ermenistan

Dış bağlantılar

• Karadeniz tarihi ile ilgili makaleler