Gölbaşı, Adıyaman
| Gölbaşı | |
|---|---|
 | |
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Adıyaman |
| Coğrafi bölge | Güneydoğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Tarık Buğra Seyhan[1] |
| • Belediye başkanı | İskender Yıldırım (CHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1290 km² |
| Rakım | 890 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 49.255 |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 02500 |
| İl alan kodu | 0416 |
| İl plaka kodu | 02 |
Resmî site www.golbasi.gov.tr | |
Gölbaşı, Adıyaman ilinin bir ilçesidir.
Adıyaman'ın batısında yer alır. Kuzeyinde Malatya, doğusunda Besni ve Tut İlçeleri, güneyinde Gaziantep, batısında Kahramanmaraş ili ile çevrilidir. Deniz seviyesinden yüksekliği 860 metre civarındadır.
Gölbaşı İlçesi Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgesini, Akdeniz'e bağlayan Devlet Karayolu ile DD'nin geçtiği bir güzergahta kurulduğundan, Malatya, Adıyaman, Gaziantep ve Kahramanmaraş illerini birbirine bağlayan bir kavşak konumundadır.
Bu yönüyle doğu ile batı arasında köprü konumundadır. Programda olan Kapıdere Yolu açıldığında Şanlıurfa ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Ankara’ya olan uzaklığı 183 km. daha azalacaktır. 30 köyü, 3 beldesi olan Gölbaşı, adını Gölün Başı kelimesinden almaktadır. biri ilçe merkezinde, ikisi çevre köylerde bulunan toplam 3 göl vardır. ilçe merkezinde bulunan göl çevresinde turizme yönelik tesisler, geniş ormanlık ve yeşil alan ile ilçe kenarından geçen Göksu Çayı bu cazibeyi artırmaktadır. Bu yönüyle de bölgenin mesire alanı durumundadır. Zaten GAP İdaresi de İlçeyi GAP Mesire Alanı ilan etmiştir. GAP Projesinin bir parçası olan Çetin Tepe Barajı'nın etüt çalışmaları devam etmektedir. Göksu Çayı'ndan pompalanarak göle akıtılan su Gaziantep’e içme suyu olarak verilmektedir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Gölbaşı,1958 yılına kadar Besni ilçesine bağlı olan “Karaçalık” isimli mevkide bulunan bir köy olarak Besni ile beraber 1933 yılına kadar Gaziantep`e, 1933 yılından 1954 yılına kadar ise Malatya iline bağlı kalmıştır. (Kurulduğunda Çataltepe Köyü'ne bağlı olduğundan; Pazarcık ilçesi aracılığıyla Kahramanmaraş'a da bağlı kalmıştır.) 1958 yılında ilçe olmuştur.
Adıyaman’ın 1954 yılında il olmasının ardından 1958 yılında "Gölbaşı" ilçe yapılarak, Adıyaman iline bağlanmıştır.[3]
6 şubat 2023 tarihinde gerçekleşen 2023 Kahramanmaraş depremleri esnasında yıkıma uğrayan Gölbaşı ilçesinde yeni inşa edilecek şehir merkezi, ilçenin birkaç kilometre uzağında sağlam zeminde kurulacaktır.[4] İlçenin 4 te 3'ü zemini sebebiyle imara kapatılmıştır. Zemin etütleri sonrası yeni yerleşim yerleri belirlenecektir.[5]
Nüfus ve Demografik Yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1960[6] | 18.643 | 3.603 | 15.040 |
| 1965[7] | 26.300 | 5.044 | 21.256 |
| 1970[8] | 33.889 | 9.616 | 24.273 |
| 1975[9] | 41.477 | 15.103 | 26.374 |
| 1980[10] | 45.546 | 20.390 | 25.156 |
| 1985[11] | 49.890 | 22.153 | 27.737 |
| 1990[12] | 55.358 | 29.588 | 25.770 |
| 2000[13] | 52.988 | 28.656 | 24.332 |
| 2007[14] | 47.284 | 26.993 | 20.291 |
| 2008[15] | 47.599 | 27.087 | 20.512 |
| 2009[16] | 48.069 | 27.800 | 20.269 |
| 2010[17] | 47.906 | 28.072 | 19.834 |
| 2011[18] | 47.560 | 28.204 | 19.356 |
| 2012[19] | 48.601 | 29.665 | 18.936 |
| 2013[20] | 47.406 | 28.652 | 18.754 |
| 2014[21] | 47.593 | 29.253 | 18.340 |
| 2015[22] | 48.027 | 30.182 | 17.845 |
| 2016[22] | 49.077 | 31.283 | 17.794 |
| 2017[22] | 49.059 | 31.587 | 17.472 |
| 2018[22] | 49.255 | 31.628 | 17.627 |
| 2019[22] | 49.253 | 32.182 | 17.071 |
| 2020[22] | 50.204 | 33.263 | 16.941 |
Gölbaşı ilçesinde, Sünni ve Alevi nüfus bulunmaktadır.[23]
Spor
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçede ilk resmî kulüp, 1974 yılında "GÖLBAŞI SPOR KULÜBÜ" adıyla kurulmuştur. Renkleri kırmızı-beyaz olan kulüp Adıyaman Amatör kümede mücadele etmeye başlamıştır. İlçede 500 kişilik portatif tribünlü stad ve 500 kişilik de Kapalı Spor salonu bulunmaktadır. 1996 yılında adını "GÖLBAŞI BELEDİYE SPOR KULÜBÜ" olarak değiştirmiştir. Kulüp, Futbol, Voleybol, Yüzme, Karate ve Kıck Box dallarında faaliyetlerini sürdürmektedir. Halen, 70 civarında lisanslı sporcusu mevcuttur. Şu an kulüp bünyesinde sadece futbol bulunmaktadır. Takımın A. ve B. takımı bulunmaktadır. Özellikle son beş yıla bakıldığında takımda büyük bir gençleştirme başlamıştır.
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçe ekonomisi, ağırlıklı olarak tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır.[24] Tarımsal ürünler arasında özellikle üzüm, ceviz ve incir üretimi ve kurutularak satışı yaygındır. Özellikle Besni üzümü olarak bilinen kurutmalık üzüm, bölge ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır.[kaynak belirtilmeli] Bunun yanı sıra, ilçede Kömür İşletmesi, Tekstil İşletmesi, Yem Fabrikası, Poşet Fabrikası, Un Fabrikası gibi sanayi kuruluşları da bulunmaktadır.[25]
Doğası ve İklim Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Gölbaşı ilçesi, Gölbaşı Gölü, İnekli Gölü ve Azaplı Gölünü de kapsayan 1687 hektarlık bir alana sahip olup, Milli Parklar Kanunu uyarınca, 2008 yılında Tabiat Parkı olarak tescil edilmiş olup, bu park alanı içinde bir hizmet binası ve kuş gözlem kulesi bulunmaktadır.[26]
İlçenin %29,66'lık alanı, işlenebilir tarım arazisi statüsündedir.[24]
İlçenin kuzeyinde Güneydoğu Torosların bir parçası olan sıra dağlar uzanmaktadır.[27] En yüksek nokta ise, 2320 metre yüksekliği olan Boruk Dağının tepesidir.[27] Gölbaşı ayrıca Savran Yaylası ve Sırıklı Yaylası Platolarına sahiptir.[27] Tek akarsuyu Göksu Çayı olan ilçe, yer altı suları bakımından zengindir.[27]
İlçeyi çevreleyen dağların yazları güneyden ve kuzeyden gelen sıcak havayı engellemesi sebebiyle Gölbaşı ilçesi, yazları çok sıcak geçirmezken; kışın, genellikle soğuk havanın meydana getirdiği yüksek basınç hakim olur.[27]
Fay Hattı
[değiştir | kaynağı değiştir]Gölbaşı, Doğu Anadolu Fay Zonu'nun iki segmentinden birini oluşturmaktadır.[28]
Tarihi Yerler
[değiştir | kaynağı değiştir]Günümüze gelen eserler arasında, Köristan (Yaylacık) Köyü'ne 16 km uzaklıktaki Göksu çayı üzerindeki Vijne Köprüsü ve Altınlı Köprü bulunmaktadır.
Tanınmış Kişiler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Devrim Evin (sinema ve tiyatro oyuncusu)
- Mehmet Seske (ses sanatçısı)
- Mehmet Tevfik Göksu (Esenler belediye başkanı)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012.
- ^ Burak TELLİ, YER ADLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME: ADIYAMAN İLİ GÖLBAŞI İLÇESİ ÖRNEĞİ, Turkish Studies Volume 13/12, Spring 2018, s.512
- ^ "Depremin vurduğu Gölbaşı'nda yeni bir şehir kurulacak". www-aydinlik-com-tr.cdn.ampproject.org. 13 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023.
- ^ "Gölbaşı'nda yeniden zemin etüt çalışması: 4'te 3'ü imara kapatıldı". TRT Haber. 5 Ekim 2023. 11 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2023.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Gölbaşı Nüfusu - Adıyaman". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Adıyaman Gölbaşı Nüfusu". nufusune.com.
- ^ Fevzi RENÇBER, "Anadolu Aleviliğinde Görgü Cemi: Adıyaman Örneği." Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 34.34 (2013): 197-231.
http://alikenanoglu.net/alevi-koyleri-listesi/4799 29 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
- ^ İsmail, UKAV, "Adıyaman'ın Kırsal Turizm Potansiyeli." Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 2012.2 (2012): 77-81.
- ^ a b c d e "Arşivlenmiş kopya". 14 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
- ^ Önder YÖNLÜ, Doğu Anadolu Fay Zonu’nun Gölbaşı (Adıyaman) ile Karataş (Adana) arasındaki kesiminin geç kuvaterner aktivitesi. Diss. Eskisehir Osmangazi University, 2012.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Gölbaşı Belediyesi Web Sitesi 15 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.