Çandarlı Ali Paşa: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Noyder (mesaj | katkılar)
34.095 değişiklik
Noyder (mesaj | katkılar)
34.095 değişiklik
Değişiklik özeti yok
1. satır: 1. satır:
{{kaynaksız}}

{{Makam sahibi bilgi kutusu
{{Makam sahibi bilgi kutusu
|isim = Çandarlı Ali Paşa
|isim = Çandarlı Ali Paşa
15. satır: 13. satır:
|doğum_yeri =
|doğum_yeri =
|ölüm_tarihi = [[18 Aralık]] [[1406]]
|ölüm_tarihi = [[18 Aralık]] [[1406]]
|ölüm_yeri =
|ölüm_yeri = [[Ankara]]
}}
}}


'''Çandarlı Ali Paşa''' [[22 Ocak]] [[1387]]'de babası [[Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa]]'nın ölümü üzerine yerine geçerek, [[18 Aralık]] [[1406]] tarihinde vefatına kadar, [[I. Murat]] ve [[I. Bayezid|Yıldırım Bayezid]] için [[Ankara Savaşı]]'na kadar 15 yil 6 ay ve [[Fetret Devri]] döneminde [[Süleyman Çelebi]]'nin yanında 4 yıl 4 kusur ay vezir-i azamlık yapmış ve [[Osmanlı Devleti]]'nin kuruluş sürecinde önemli rol oynamış bir [[Osmanlı]] devlet adamıdır.
'''Çandarlı Ali Paşa''' (d.? - ö.18 Aralık 1406, Ankara) [[22 Ocak]] [[1387]]'de babası [[Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa]]'nın ölümü üzerine yerine geçerek, [[18 Aralık]] [[1406]] tarihinde vefatına kadar, [[I. Murat]] ve [[I. Bayezid|Yıldırım Bayezid]] için [[Ankara Savaşı]]'na kadar 15 yil 6 ay ve [[Fetret Devri]] döneminde [[Süleyman Çelebi]]'nin yanında 4 yıl 4 kusur ay vezir-i azamlık yapmış ve [[Osmanlı Devleti]]'nin kuruluş sürecinde önemli rol oynamış bir [[Osmanlı]] devlet adamıdır.


==Hayatı==
Tarihe [[Çandarlılar]] ailesi olarak geçmiş olan ailenin mensubudur. [[Kosova Meydan Muharebesi]]'nde 1. Murat şehit olduktan sonra Yıldırım Beyazıt'ı tahta çıkaran odur. Babası gibi teşkilatçı ve kuvvetli bir idareci olduktan başka [[Bulgaristan]]'ın fethinde de mahir bir kumandan olduğunu göstermiştir. Ali Paşa, daha sonra [[I. Bayezid|Yıldırım Bayezid]]'a ve [[Fetret Devri]]'ndeki şehzadeler mücadelesinde [[Süleyman Çelebi]]'ye de vezirlik etmiş ve 1406'da vefat etmiştir. Çandarlı Ali Paşa'nın ölümüne kadar kardeşler arasındaki mücadelede üstün konumda olan Süleyman Çelebi, daha sonra kısa sürede çözülmüş ve [[I. Mehmet]] Çelebi'nin [[Bursa]]'ya girerek iktidarı ele almasına engel olamamıştır.


Tarihe [[Çandarlılar]] ailesi olarak geçmiş olan ailenin mensubu olup Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa'nin buyuk ogludur.<ref name="yasamyapit">Yılmaz, Mehmet (1999), ''Yaşamlarıyla ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'' C.1 s.224 İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-0800710</ref> Medrese egitimi gordu ve ilmiye sinifina intisap etti. 1386'dan once kazaskerlik yaptigi bilinmektedir.
Babasının hastalanarak [[22 Ocak]] [[1387]]'de ölmesi üzerine, Sultan [[I. Murat]]'ın [[Karaman]] seferine hareketi esnasında vezir olmuştur. Bu arada, o zamanına kadar Osmanlılarda tek bir vezir varken, Karaman seferindeki gayreti nedeniyle [[Kara Timurtaş Paşa]]'ya da vezir payesi verilmiş ve bu suretle Çandarlı Ali Paşa'ya [[vezir-i azam]] denilmiştir.


===I. Murad Donemi===
Yıldırım Beyazıt'ın [[Timur]] ile doğrudan savaşmadan önce, çete ve müdafaa harbi yapmak suretiyle, hareket üssünden çok uzakta olan Timur kuvvetinin yıpratılmasını tavsiye etmiş ise de Yıldırım Beyazıt bu görüşünü kabul etmemişti. 1402'de [[Ankara Savaşı]] nin kaybedilmiş olduğunu gören Ali Paşa, büyük şehzade [[Süleyman Çelebi]]'yi alarak kaçmış, önce Bursa'ya, ve oradan [[Gemlik]] yoluyla [[Edirne]]'ye varmıştır.


[[I. Murad]] Karamanoglu Alaaddin Bey uzerine sefer hazirligi icinde iken Vezir olan babasi Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa'nin beklenmedik sekilde 22 Ocak 1387'da olumu uzerine vezirlige getirildi. O zamana kadar tek bir vezir varken, Karaman seferinden sonra bu seferde çok gayreti görülen [[Kara Timurtaş Paşa]]'ya da vezir payesi verildi. Böylece Çandarlı Ali Paşa da "vezir-i azam" payesini aldı.<ref name="yasamyapit"/>
⚫
Çandarlı Ali Paşa, Osmanlı şehzadelerinin saltanat mücadelelerinde Süleyman Çelebi'nin vezir-i azamı olarak ve bütün idareyi kendisine bırakmış olan şehzadenin adına bir hükümdar gibi faaliyette bulunmuş ve [[Sivas]], [[Amasya]], [[Tokat]] tarafları hariç olarak Emir Süleyman'ın hakimiyetini [[Anadolu]] ve [[Rumeli]]'de muhafaza etmeye muvaffak olmuştur. Ali Paşa'nın 1406'da ölümüyle Süleyman Çelebi'nin taht adayı kardeşler içindeki üstün konumu bozulmuştur.


1389'da Vezir-i Azam unvanlı Çandarlı Ali Paşa komutasında 30 bin kişilik bir kuvvet ile Rumeli'de mutteffiklik kuran vasal devlet hükümdarı olan Sırp Despotu Lazar ve Bosna Kralı Tvrtko, Hırvat prensleri ile Arnavutluk prensleri uzerine bir sefere başladı ve [[Tırnova]] ve [[Şumnu]]'yu ele gecirdi. I. Murad Anadolu'da yeni bir ordu kurdu ve çok gecmeden Rumeli'den de takviyelerle Bulgaristan'a girdi. Bunun üzerine Bulgar Kralı Şişman Hıristiyan muttefiklerden ayrılıp teslim oldu. I. Murad'in ordusu nun bir kismi [[Tuna Nehri|Tuna]] boylarında [[Niğbolu]] ve [[Silistre]] kalelerini ele geçirdi. Haziran sonuna birlesn Osmanlı ordusu Kratova'da toplanmaya başladı ve I. Murad başkanlığında yapilan harp meclisinde Hristiyan muteffikler ordusu üzerine gitme kararı verildi. Şehzade Beyazid, Şehzade Yakup ve diğer deneyimli komutanlara görev belirtilerek bir muharebe planı hazırlandı. 28 Haziran 1389'da Hristiyan Sırp, Bosna, Eflak, Macar ve Hırvat muttefikler ordusu ile Osmanlı ordusu [[Üsküp]]'ün kuzeyinde [[Kosova]] Ovası'nda büyük bir meydan muharebesine giriştiler. [[I. Kosova Savaşı]] Hıristiyan ordusu buyuk bir maglubiyete ugradi. Fakat ya muharebe bittikten sonra veya muharebe sırasında I. Murad, Sırp Miloš Obilić tarafından hançerlenerek şehid edildi. [[Kosova Meydan Muharebesi]]'ne I. Murat şehit olduktan sonra buyuk oglu [[I. Beyazit|Yıldırım Beyazıt]] vezir-i azam Candarli Halil Pasa destegiyle tahta gecirildi . <ref name="yasamyapit"/>
⚫
Osmanlıların aşiret teşkilatını devam ettirmesini isteyen, hazine ve askeri teşkilatına aleyhtar olan tarihler istisna edilecek olursa, diğer yabancı ve Türk tarihçiler Çandarlı Ali Paşa'nın da yüksek kudret ve kabiliyetlerinden bahsetmektedirler. Ayrıca, Yıldırım Beyazıt zamanında, Ali Paşa'nın tavsiyesiyle, kadılara baktıkları davalardan muayyen bir ücret tahsis edilerek rüşvet almaları önlenmiştir. Tarihler değerini ve hizmetini takdir etmekle beraber Sultan Beyazıt'ı içkiye alıştırmasından dolayı kendisini kusurlu görürler.


=== Yildirim Beyazit Donemi===
⚫
İznik'te [[Yeşil Cami]] adı verilen camii ile imareti, [[Gelibolu]]'da ve Serez'de camileri vardır. Çandarlı Ali Paşa'nın evladı olmadığından Bursa'da yaptırmış olduğu camii ile zaviyesinin mütevelliliği ve nazırlığını Bursa kadılarına bırakmıştır. Osmanlı saraylarında ve vezir dairelerinde [[içoğlanı]] adıyla hademe bulunmasını Ali Paşa ihdas etmiştir. Mezarı İznik'te babasının türbesindedir. Çok cömert olduğunu tarihler yazarlar. Bu dönemde ailenin servetinin hükümdar ailesinin servetine eşdeğer hale geldiğini de burada belirtmek gerekir.


Yildirim Beyazit'in tum saltanat doneminde veziriazam olarak gorev yapti ve babası gibi teşkilatçı ve kuvvetli bir idareci oldugunu gosterdi. Yildirim Beyazit'in 1391'deki Istanbul kusatmasinda, 25 Eylül 1396'daki [[Nigbolu Savasi]]'na sag cenah komutani büyük şehzade [[Süleyman Çelebi]] yaninda istirak etti. [[Bulgaristan]]'ın fethinde mahir bir kumandan olduğunu gösterdi. Candarli Ali Pasa 1402'de [[Ankara Muharebesi]'ne de sol cenah komutani Suleyman Celebi yaninda katildi. <ref name="yasamyapit"/>Yıldırım Beyazıt'ın [[Timur]] ile doğrudan savaşmadan önce, çete ve müdafaa harbi yapmak suretiyle, hareket üssünden çok uzakta olan Timur kuvvetinin yıpratılmasını tavsiye etti ise de Yıldırım Beyazıt bu görüşünü kabul etmemişti.
⚫
==Kaynakça ==
⚫
{{Kaynakça}}
Ankara Muharebesi'nde hem sag cenahin ve hem de sol cenahin geri cekilme zorunda kalmalari ile Osmanli ordusu maglubiyete ugradi ve orta cenah komutani Sultan Yildirim Beyazit Timur'a esir dustu. <ref name="yasamyapit"/>


=== Suleyman Celebi'ye Veziriazamlik===


Bu yenilgiden sonra Yıldırım Beyazid'in veziriazamı olan Çandarlı Ali Paşa yaninda Suleyman Celebi ile birlikte önce Bursa'ya gidip sonra Rumeli'ye geçmek amacı ile kaçmaya başladılar ve Timur birliklerinin yakın kovalaması altında kaldılar.

Çandarlı Ali Paşa'nın ölümüne kadar kardeşler arasındaki mücadelede üstün konumda olan Süleyman Çelebi, daha sonra kısa sürede çözülmüş ve [[I. Mehmet]] Çelebi'nin [[Bursa]]'ya girerek iktidarı ele almasına engel olamamıştır. Çandarlı Ali Paşa ile Suleyman Celebi once Bursa'ya ve orada tutunamayip [[Gemlik]] yoluyla [[Edirne]]'ye vardilar. 1402'de Edirne'de Suleyman Celebi Osmanli Devleti tahta geçtigini ilan edip ve Rumeli'de adına hutbeler okuttu. Başveziri Çandarlı Ali Paşa aracılığı ile Suleyman Celebi sivil ve asker kadroların desteğini kazandi. 1403 başında [[Bizans Imparatoru]] taht naibi [[VII. Yannis Palaiologos]], Venedik, Genova, Rodos San Jean Şövalyeleri, Sırp Despotu Stefan Lazeraviç ve Latin Naksos Dükü arasında bir barış anlaşması imzalandı. Suleyman Celebi resmen meşru Osmanli Devleti hükümdarı olarak kabul edildi.

Suleyman Celebi Isa Celebi'ye destek vererek Bursa'ya gonderdi ise 1406'da [[İsa Çelebi]], [[Çelebi Mehmet]] tarafından öldürtülüp bertaraf edildi, Kehmed CelebiBursa'yi eline gecirdi. Süleyman Çelebi tekrar Anadolu'yu ele geçirip Osmanlı devletini birleştirmeye karar verip harekete geçti. Rumeli'deki Osmanlı kuvvetlerini toplayıp Bizans yardımı ile Anadolu yakasına geçti. Çelebi Mehmet'in Bursa'da bulunmamasindan istifade eden Suleyman Çelebi hemen hücuma geçerek Bursa'yı eline geçirdi. Çelebi Mehmet Amasya'ya çekildi. Takiben Suleyman Çelebi Anadolu'ya yürüdü; Veziriazam Çandarlı Ali Paşa'nın entrikası ile Ankara'yı aldı. Celebi Mehmet'in geride bıraktığı arazileri talan etip Bursa'ya döndu. Bir dönem hem Rumeli ve hem Anadolu'nun hükümdarı barisci bir tutumla buradan devleti idareye devam etti. Çelebi Mehmet Suleyman Celebi'nin bariscil tutumundan fırsat bularak tekrar Bursa üzerine yürüdü ve. Süleyman Çelebi ve Çelebi Mehmet orduları Yenişehir ovasında karşı karşıya geldiler. Fakat Süleyman Çelebi'in veziriazami olan Çandarlı Ali Paşa Çelebi Mehmet ordusunun danışmanları ile önceden gizli konuşmalara başladı ve onları Çelebi Mehmet'ten ayrılmaya inandırdı. Böylece savaşa girmeden ordusunun dağılması üzerine Çelebi Mehmed ordusuz tekrar Amasya'ya kaçmaya mecbur oldu.
⚫
Boylece [[Fetret Donemi]] sirasinda Çandarlı Ali Paşa, Süleyman Çelebi'nin vezir-i azamı olarak ve bütün idareyi kendisine bırakmış olan şehzadenin adına bir hükümdar gibi faaliyette bulundu. Eyalet-i Rum yani [[Sivas]], [[Amasya]], [[Tokat]] tarafları hariç olarak Emir Süleyman'ın egemenligini [[Anadolu]] ve [[Rumeli]]'de korumayi basardi.<ref name="yasamyapit"/>

Candarli Ali Paşa'nın 18 Aralik 1406'da Ankara'da oldu. Onun ölümüyle Süleyman Çelebi'nin taht adayı kardeşler içindeki üstün konumu bozuldu.

Cenazesi İznik'te babası Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa'nin türbesine defenedildi.<ref name="yasamyapit"/> .

== Degerlendirme==

Osmanlıların aşiret teşkilatını devam ettirmesini isteyen, hazine ve askeri teşkilatına aleyhtar olan tarihler istisna edilecek olursa, diğer yabancı ve Türk tarihçiler Çandarlı Ali Paşa'nın da üstun yeteneklerinden bahsetmektedirler. Modern Osmanlilar biyografi eserinde soyle degerlendirilmektedir:<ref name="yasamyapit"/>
<blockquote>
Alim, degerli ve tedbirli bir vezir; teskilatci bir komutan.; kudretli bir devlet adami; iyiy bir diplomat (idi). Fakat dunya zevklerine duskun biri (idi).
</blockquote>

⚫
Ayrıca, Yıldırım Beyazıt zamanında, Ali Paşa'nın tavsiyesiyle, kadılara baktıkları davalardan muayyen bir ücret tahsis edilerek rüşvet almaları önlenmiştir. Tarihler değerini ve hizmetini takdir etmekle beraber Sultan Beyazıt'ı içkiye alıştırmasından dolayı kendisini kusurlu görürler. Çok cömert olduğunu tarihler yazarlar. Bu dönemde ailenin servetinin hükümdar ailesinin servetine eşdeğer hale geldiğini de burada belirtmek gerekir.

== Eserleri==

⚫
İznik'te [[Yeşil Cami]] adı verilen camii ile imareti, [[Gelibolu]]'da ve [[Serez]]]'de camileri vardır. Çandarlı Ali Paşa'nın evladı olmadığından Bursa'da yaptırmış olduğu camii ile zaviyesinin mütevelliliği ve nazırlığını Bursa kadılarına bırakmıştır.

Osmanlı saraylarında ve vezir dairelerinde [[içoğlanı]] adıyla hademe bulunmasını Ali Paşa ihdas etmiştir.

⚫
==Kaynakça ==

⚫
{{Kaynakça}}


==Ayrıca bakınız==
==Ayrıca bakınız==
46. satır: 75. satır:
==Dış bağlantılar==
==Dış bağlantılar==



* Danişmend, İsmail Hâmi, (1961) ''Osmanlı Devlet Erkânı'', İstanbul:Türkiye Yayınevi.
* Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1974; 1988:3.Basım), ''Çandarlı Vezir Ailesi,'', Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları, ISBN:2880000005544 s.31-45
* Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1974; 1988:3.Basım), ''Çandarlı Vezir Ailesi,'', Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları, ISBN:2880000005544 s.31-45
* Yılmaz, Mehmet (1999), ''Yaşamlarıyla ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'' C.1 s.224 İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-0800710
* Yılmaz, Mehmet (1999), ''Yaşamlarıyla ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'' C.1 s.224 İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-0800710

Sayfanın 23.03, 15 Aralık 2013 tarihindeki hâli

Çandarlı Ali Paşa
Osmanlı Veziri
Görev süresi
22 Ocak 1387 - 18 Aralık 1406
Yerine geldiği Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa
Yerine gelen Fetret Devri
Kişisel bilgiler
Ölüm 18 Aralık 1406
Ankara

Çandarlı Ali Paşa (d.? - ö.18 Aralık 1406, Ankara) 22 Ocak 1387'de babası Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa'nın ölümü üzerine yerine geçerek, 18 Aralık 1406 tarihinde vefatına kadar, I. Murat ve Yıldırım Bayezid için Ankara Savaşı'na kadar 15 yil 6 ay ve Fetret Devri döneminde Süleyman Çelebi'nin yanında 4 yıl 4 kusur ay vezir-i azamlık yapmış ve Osmanlı Devleti'nin kuruluş sürecinde önemli rol oynamış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Hayatı

Tarihe Çandarlılar ailesi olarak geçmiş olan ailenin mensubu olup Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa'nin buyuk ogludur.[1] Medrese egitimi gordu ve ilmiye sinifina intisap etti. 1386'dan once kazaskerlik yaptigi bilinmektedir.

I. Murad Donemi

I. Murad Karamanoglu Alaaddin Bey uzerine sefer hazirligi icinde iken Vezir olan babasi Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa'nin beklenmedik sekilde 22 Ocak 1387'da olumu uzerine vezirlige getirildi. O zamana kadar tek bir vezir varken, Karaman seferinden sonra bu seferde çok gayreti görülen Kara Timurtaş Paşa'ya da vezir payesi verildi. Böylece Çandarlı Ali Paşa da "vezir-i azam" payesini aldı.[1]

1389'da Vezir-i Azam unvanlı Çandarlı Ali Paşa komutasında 30 bin kişilik bir kuvvet ile Rumeli'de mutteffiklik kuran vasal devlet hükümdarı olan Sırp Despotu Lazar ve Bosna Kralı Tvrtko, Hırvat prensleri ile Arnavutluk prensleri uzerine bir sefere başladı ve Tırnova ve Şumnu'yu ele gecirdi. I. Murad Anadolu'da yeni bir ordu kurdu ve çok gecmeden Rumeli'den de takviyelerle Bulgaristan'a girdi. Bunun üzerine Bulgar Kralı Şişman Hıristiyan muttefiklerden ayrılıp teslim oldu. I. Murad'in ordusu nun bir kismi Tuna boylarında Niğbolu ve Silistre kalelerini ele geçirdi. Haziran sonuna birlesn Osmanlı ordusu Kratova'da toplanmaya başladı ve I. Murad başkanlığında yapilan harp meclisinde Hristiyan muteffikler ordusu üzerine gitme kararı verildi. Şehzade Beyazid, Şehzade Yakup ve diğer deneyimli komutanlara görev belirtilerek bir muharebe planı hazırlandı. 28 Haziran 1389'da Hristiyan Sırp, Bosna, Eflak, Macar ve Hırvat muttefikler ordusu ile Osmanlı ordusu Üsküp'ün kuzeyinde Kosova Ovası'nda büyük bir meydan muharebesine giriştiler. I. Kosova Savaşı Hıristiyan ordusu buyuk bir maglubiyete ugradi. Fakat ya muharebe bittikten sonra veya muharebe sırasında I. Murad, Sırp Miloš Obilić tarafından hançerlenerek şehid edildi. Kosova Meydan Muharebesi'ne I. Murat şehit olduktan sonra buyuk oglu Yıldırım Beyazıt vezir-i azam Candarli Halil Pasa destegiyle tahta gecirildi . [1]

Yildirim Beyazit Donemi

Yildirim Beyazit'in tum saltanat doneminde veziriazam olarak gorev yapti ve babası gibi teşkilatçı ve kuvvetli bir idareci oldugunu gosterdi. Yildirim Beyazit'in 1391'deki Istanbul kusatmasinda, 25 Eylül 1396'daki Nigbolu Savasi'na sag cenah komutani büyük şehzade Süleyman Çelebi yaninda istirak etti. Bulgaristan'ın fethinde mahir bir kumandan olduğunu gösterdi. Candarli Ali Pasa 1402'de [[Ankara Muharebesi]'ne de sol cenah komutani Suleyman Celebi yaninda katildi. [1]Yıldırım Beyazıt'ın Timur ile doğrudan savaşmadan önce, çete ve müdafaa harbi yapmak suretiyle, hareket üssünden çok uzakta olan Timur kuvvetinin yıpratılmasını tavsiye etti ise de Yıldırım Beyazıt bu görüşünü kabul etmemişti.

Ankara Muharebesi'nde hem sag cenahin ve hem de sol cenahin geri cekilme zorunda kalmalari ile Osmanli ordusu maglubiyete ugradi ve orta cenah komutani Sultan Yildirim Beyazit Timur'a esir dustu. [1]

Suleyman Celebi'ye Veziriazamlik

Bu yenilgiden sonra Yıldırım Beyazid'in veziriazamı olan Çandarlı Ali Paşa yaninda Suleyman Celebi ile birlikte önce Bursa'ya gidip sonra Rumeli'ye geçmek amacı ile kaçmaya başladılar ve Timur birliklerinin yakın kovalaması altında kaldılar.

Çandarlı Ali Paşa'nın ölümüne kadar kardeşler arasındaki mücadelede üstün konumda olan Süleyman Çelebi, daha sonra kısa sürede çözülmüş ve I. Mehmet Çelebi'nin Bursa'ya girerek iktidarı ele almasına engel olamamıştır. Çandarlı Ali Paşa ile Suleyman Celebi once Bursa'ya ve orada tutunamayip Gemlik yoluyla Edirne'ye vardilar. 1402'de Edirne'de Suleyman Celebi Osmanli Devleti tahta geçtigini ilan edip ve Rumeli'de adına hutbeler okuttu. Başveziri Çandarlı Ali Paşa aracılığı ile Suleyman Celebi sivil ve asker kadroların desteğini kazandi. 1403 başında Bizans Imparatoru taht naibi VII. Yannis Palaiologos, Venedik, Genova, Rodos San Jean Şövalyeleri, Sırp Despotu Stefan Lazeraviç ve Latin Naksos Dükü arasında bir barış anlaşması imzalandı. Suleyman Celebi resmen meşru Osmanli Devleti hükümdarı olarak kabul edildi.

Suleyman Celebi Isa Celebi'ye destek vererek Bursa'ya gonderdi ise 1406'da İsa Çelebi, Çelebi Mehmet tarafından öldürtülüp bertaraf edildi, Kehmed CelebiBursa'yi eline gecirdi. Süleyman Çelebi tekrar Anadolu'yu ele geçirip Osmanlı devletini birleştirmeye karar verip harekete geçti. Rumeli'deki Osmanlı kuvvetlerini toplayıp Bizans yardımı ile Anadolu yakasına geçti. Çelebi Mehmet'in Bursa'da bulunmamasindan istifade eden Suleyman Çelebi hemen hücuma geçerek Bursa'yı eline geçirdi. Çelebi Mehmet Amasya'ya çekildi. Takiben Suleyman Çelebi Anadolu'ya yürüdü; Veziriazam Çandarlı Ali Paşa'nın entrikası ile Ankara'yı aldı. Celebi Mehmet'in geride bıraktığı arazileri talan etip Bursa'ya döndu. Bir dönem hem Rumeli ve hem Anadolu'nun hükümdarı barisci bir tutumla buradan devleti idareye devam etti. Çelebi Mehmet Suleyman Celebi'nin bariscil tutumundan fırsat bularak tekrar Bursa üzerine yürüdü ve. Süleyman Çelebi ve Çelebi Mehmet orduları Yenişehir ovasında karşı karşıya geldiler. Fakat Süleyman Çelebi'in veziriazami olan Çandarlı Ali Paşa Çelebi Mehmet ordusunun danışmanları ile önceden gizli konuşmalara başladı ve onları Çelebi Mehmet'ten ayrılmaya inandırdı. Böylece savaşa girmeden ordusunun dağılması üzerine Çelebi Mehmed ordusuz tekrar Amasya'ya kaçmaya mecbur oldu. Boylece Fetret Donemi sirasinda Çandarlı Ali Paşa, Süleyman Çelebi'nin vezir-i azamı olarak ve bütün idareyi kendisine bırakmış olan şehzadenin adına bir hükümdar gibi faaliyette bulundu. Eyalet-i Rum yani Sivas, Amasya, Tokat tarafları hariç olarak Emir Süleyman'ın egemenligini Anadolu ve Rumeli'de korumayi basardi.[1]

Candarli Ali Paşa'nın 18 Aralik 1406'da Ankara'da oldu. Onun ölümüyle Süleyman Çelebi'nin taht adayı kardeşler içindeki üstün konumu bozuldu.

Cenazesi İznik'te babası Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa'nin türbesine defenedildi.[1] .

Degerlendirme

Osmanlıların aşiret teşkilatını devam ettirmesini isteyen, hazine ve askeri teşkilatına aleyhtar olan tarihler istisna edilecek olursa, diğer yabancı ve Türk tarihçiler Çandarlı Ali Paşa'nın da üstun yeteneklerinden bahsetmektedirler. Modern Osmanlilar biyografi eserinde soyle degerlendirilmektedir:[1]

Alim, degerli ve tedbirli bir vezir; teskilatci bir komutan.; kudretli bir devlet adami; iyiy bir diplomat (idi). Fakat dunya zevklerine duskun biri (idi).

Ayrıca, Yıldırım Beyazıt zamanında, Ali Paşa'nın tavsiyesiyle, kadılara baktıkları davalardan muayyen bir ücret tahsis edilerek rüşvet almaları önlenmiştir. Tarihler değerini ve hizmetini takdir etmekle beraber Sultan Beyazıt'ı içkiye alıştırmasından dolayı kendisini kusurlu görürler. Çok cömert olduğunu tarihler yazarlar. Bu dönemde ailenin servetinin hükümdar ailesinin servetine eşdeğer hale geldiğini de burada belirtmek gerekir.

Eserleri

İznik'te Yeşil Cami adı verilen camii ile imareti, Gelibolu'da ve Serez]'de camileri vardır. Çandarlı Ali Paşa'nın evladı olmadığından Bursa'da yaptırmış olduğu camii ile zaviyesinin mütevelliliği ve nazırlığını Bursa kadılarına bırakmıştır.

Osmanlı saraylarında ve vezir dairelerinde içoğlanı adıyla hademe bulunmasını Ali Paşa ihdas etmiştir.

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h Yılmaz, Mehmet (1999), Yaşamlarıyla ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi C.1 s.224 İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-0800710

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1974; 1988:3.Basım), Çandarlı Vezir Ailesi,, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları, ISBN:2880000005544 s.31-45
  • Yılmaz, Mehmet (1999), Yaşamlarıyla ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi C.1 s.224 İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-0800710


Önce gelen:
Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa
Osmanlı Başveziri
22 Ocak 1387- 18 Aralık 1406 		Sonra gelen:
Fetret Devri
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Çandarlı_Ali_Paşa&oldid=14002595" sayfasından alınmıştır