Özbekçe

Şablon:Bilgi Kutusu Dil Özbekçe veya Özbek Türkçesi(ortaçağ döneminde Çağatay Türkçesi olarak biliniyor) Türk dillerinden Karluk grubuna ait bir dil.

Özbekistan'ın resmî dili olup Orta Asya genelinde konuşulan Türk dilleri arasında en çok konuşulan dildir. Özbekçe, Kıpçak, Karluk ve Oğuz şivelerine ait unsurları bünyesinde birleştiren tek Türk lehçesidir. Özbekistan'ın Fergana vadisi, Taşkent ve etrafı ile Semerkant, Buhara, Karşı, Şehrisebz ve Termez şehirlerinde Karluk lehcesi, Surhanderya, Kaşkaderya, Semerkant vilayetlerinde Kıpçak lehcesi, Harezm vilayetinde ise Oğuz lehçesinde konuşulmasına rağmen, Özbek edebi dilinde ağırlıklı olarak Fergana ve Taşkent şivelerinin ağırlık kazandığı Karluk lehçesi hakimdir. Orta Çağ'da Orta Asya'nın en önemli kültür ve bilim dili olmuştur.

Özbek Türkçesi Türkistan coğrafyasında Özbekistan dışına yayılmış olan Özbek Türkleri arasında; Kırgızistan, Kazakistan, Tacikistan, Afganistan, Türkmenistan cumhuriyetlerinde de kullanılır. Söz konusu bazı bölgelerde, bölgenin resmi dilinden de çok kullanılır.

Yazı sistemi

1904'ten önce, bütün Orta Asya dilleri Arap yazısı ile yazılırdı. 1924-1940 arasında resmî Özbekçe, Stalin idaresi tarafından Kiril alfabesi dayatılıncaya kadar Latin alfabesi ile yazılmıştır. 2002 yılına kadar Özbekler Kiril alfabesini kullanmaya devam ettiler, fakat şimdi Kiril alfabesi hâlâ yaygın olmasına rağmen Latin alfabesi resmî olarak kabul edilmiştir.

• Kiril:

А а	Б б	В в	Г г	Д д	Е е	Ё ё	Ж ж
З з	И и	Й й	К к	Л л	М м	Н н	О о
П п	Р р	С с	Т т	У у	Ф ф	Х х	Ц ц
Ч ч	Ш ш	Ъ ъ	Ь ь	Э э	Ю ю	Я я	Ў ў
Қ қ	Ғ ғ	Ҳ ҳ

• Latin:

А а	B b	V v	G g	D d	Е е	Yo yo	J j
Z z	I i	Y y	K k	L l	М m	Н n	О о
P p	R r	S s	Т t	U u	F f	X x	Ts ts
Ch ch	Sh sh	'	-	E e	Yu yu	Ya ya	O' o'
Q q	G' g'	H h

Metin örneği

Latin	Kiril	sözcüğü sözcüğüne aktarım	Türkçe
Barcha odamlar erkin, qadr-qimmat va huquqlarda teng bo'lib tug'iladilar. Ular aql va vijdon sohibidirlar va bir-birlari bilan birodarlarcha muomala qilishlari zarur.	Барча одамлар эркин, қадр-қиммат ва ҳуқуқларда тенг бўлиб туғиладилар. Улар ақл ва виждон соҳибидирлар ва бир-бирлари ила биродарларча муомала қилишлари зарур.	Varca ademler erkin, kadir-kıymet ve hukuklarda denk olup doğulurlar. Onlar akıl ve vicdan sahibidirler ve bir-birleri ile biraderlerce muamele kılışları zaruri.	Bütün insanlar hür, haysiyet ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine karşı kardeşlik zihniyeti ile hareket etmelidirler.

Dilbilgisi

Ana madde: Özbekçe Dilbilgisi

Ana madde: Özbekçe İfadeler

Dış bağlantılar

Vikikitap

Vikikitapta bu konu hakkında daha fazla bilgi var:

Özbekçe

• Özbek Edebiyatı
• VikiSözlük Özbekçe Kelimeler Kategorisi