Yurtbaşı, Posof
| Yurtbaşı | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Yurtbaşı Yurtbaşı'nın Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Posof |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 1609 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 31 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75800 |
Yurtbaşı, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Yurtbaşı köyünün eski adı, Sakabalo'dur. Gürcüce bir yer adı olan Sakabalo (საკაბალო), Türkçeye Sakobol / Sakabul (سقابول) biçiminde girmiştir.[3][4] Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli, Sakabalo'nun Gürcüce bir yer adı olduğunu belirtmiş, ama anlamını vermemiştir.[5] Ruslar ise, 1886 yılındaki nüfus tespiti sırasında köyün adını Sakabolo (Сакаболо) olarak kaydetmiştir.[6]
Sakabalo, Gürcistan'ı oluşturan tarihsel bölgelerden biri olan Samtshe'de yer alır. Osmanlılar bu bölgeyi, Gürcü atabagilerin yönetimindeki Samtshe Atabeyliği'nden 16. yüzyılın ortasında ele geçirdi. Sakabalo, üç yüz yılı aşkın bir süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından Rusların eline geçti. Rus idaresinde Sakabalo, Ardahan sancağının (okrug) Poshov kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kaza içinde Digur nahiyesinin (маркяз: merkez) köylerinden biriydi. 1886 yılında köyün nüfusu 76 kişiden oluşuyordu. Rus idaresi sırasında Sakabalo'nun nüfusu artmış, 1896’da 109 kişiye, 1906’da ise 127 kişiye yükselmişti. Bu tespitlerde nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmiştir.[7][8] Birinci Dünya Savaşı sırasında Ardahan bölgesini gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli ise, Sakabalo'da 9 hanede 136 Müslüman Gürcünün yaşadığını yazmıştır.[5]
Sakabalo, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcistan hükûmeti Ardahan ve Artvin bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, "Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Sakabalo köyü Türkiye'ye bırakıldı.[9]
Sakabalo, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kars vilayetinin Poshof kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[4] 1935 genel nüfus sayımıda "Sakabul (Sakalbal)" biçiminde kaydedilmiş olan Sakabalo, aynı idari konuma sahipti ve köyde 153 kişi yaşıyordu.[10] Sakabalo / Sakabul "yabancı kökten geldiği" için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Yurtbaşı olarak değiştirilmiştir.[11] Bununla birlikte köyün eski adı yeni adıyla birlikte "Yurtbaşı (Sakabol)" biçiminde resmî kayıtlarda kullanılmıştır.[12]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Yurtbaşı köyü, Ardahan il merkezine 95 km, Posof ilçe merkezine 14 km uzaklıktadır.[13]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 31[2] |
| 2021 | 31[2] |
| 2020 | 25[2] |
| 2019 | 24[2] |
| 2018 | 20[2] |
| 2017 | 22[2] |
| 2016 | 22[2] |
| 2015 | 24[2] |
| 2014 | 26[2] |
| 2013 | 29[2] |
| 2012 | 27[2] |
| 2011 | 29[2] |
| 2010 | 30[2] |
| 2009 | 33[2] |
| 2008 | 35[2] |
| 2007 | 31[2] |
| 2000 | 49[13] |
| 1990 | 112[14] |
| 1985 | 118[15] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Yurtbasi, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Posof Yurtbaşı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 188 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761.
- ^ a b "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde", Sakartvelo gazetesi, 7 Ekim 1917, sayı 220". 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021.
- ^ ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021.
- ^ ""Poshov kazası 1886 Yılı" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 114, ISBN 9786052100271.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 318" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 746". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021.
- ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021.
- ^ a b "Yurtbaşı Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.