Türkiye'deki Kırım Tatarları

Türkiye'deki Kırım Tatarları Kırım, Dobruca, Bulgaristan ve Bucak bölgelerinden Türkiye'ye göç etmiş olan Kırım Tatarları ve Romanya Tatarları'dır.

Tarihçe

1783 yılından sonra ayrı dönemlerde kafileler halinde Osmanlı Devleti topraklarına göç ettiler. Önce Dobruca (günümüzdeki Romanya'nın Karadeniz kıyı bölgesi ve Bulgaristan'ın kuzeydoğusu) ile Bulgaristan ve Balkanların diğer bölgelerine göç ettiler.

1853 - 1856 yılları arasındaki Kırım Savaşı döneminde ikinci, 93 Harbi'nden sonra ise üçüncü bir göç dalgasıyla Anadolu'ya yerleştiler.^[1]

Dağılım

Peter Alford Andrews ve Rüdiger Benninghaus'a göre, Kırım Tatarlarının Türkiye'deki dağılımı: Eskişehir'de yaklaşık 36 köy, Ankara'da yaklaşık 4 köy ve Adana'da yaklaşık 3 köy olmakla beraber Anadolu'nun farklı bölgelerine yayılmışlardır. E.J. Klay'e göre, Çorum ilinin Kalecikkaya köyünde 500 kişi. Asimilasyon sonucunda zamanla çoğunluk nüfusuna karıştılar. İlaveten Edirne İli Havsa ilçesi Taptık köyü ile Kırklareli ili Babaeski İlçesi Kofalça (yeni adı Mutlu) köyünde Kırım Tatar göçü ile kurulmuştur.^[1]

Diller

Türkiye'deki Kırım Tatarları "Kırım Tatarcası" konuşurlar. Kırım Tatarcası ise 3 şiveye ayrılır. Kırım'ın güney sahilinden gelenler Yalıboyu şivesi, Bahçesaray civarında Tat şivesi, steplerdan gelenler ise Çöl şivesini kullanırlardı. Karayca (Karaimce) artık Türkiye'de kullanılmamaktadır.^[1]. Türkiye'deki Kırım Tatarları'nın büyük bir bölümü "Çöl şivesi" konuşmaktadırlar.

Dinler

İslamın Sünni mezheplerinden Hanefiliğe bağlıdırlar. Az sayıda Yahudi (Karaim ya da Kırımçak).^[1]

Köyler

Aksaray ili

Hamidiye (Alaca) Kasabası

Adana ili

Ceyhan: Büyükburhaniye mahallesi
Kozan: Pekmezci mahallesi

Ankara ili

Balâ: Ahmetçayırı^[2]
Elmadağ: Edige mahallesi
Gölbaşı: Ballıkpınar, Günalan, Taşpınar^[2]
Haymana: Ahırlıkuyu^[2]
Keçiören: Sarıbeyler
Polatlı: Eskipolatlı, Karakaya, Karakuyu, Karapınar, Karayavşan, Sakarya (eski adı: Tırnaksız), Taşpınar, Tatlıkuyu, Toydemir, Yenidoğan^[2]
Şereflikoçhisar: Akin, Şekerköy (ve bazı Nogaylar), Doğankaya, Karakaya, Abdülgediği^[2]

Antalya ili

Elmalı: Bozhüyük mahallesi

Edirne ili

Edirne: Hacıumur Köyü (Dobruca tarafından göç etmiş Kırım Tatar ve Noğay kökenlilerce kurulmuştur)^[3]
Havsa: Taptık köyü (60 hane Kırım Tatarı)
Keşan: Çobançesmesi köyü (1 hane)
Uzunköprü: Balabankoru köyü

Eskişehir ili

Eskişehir: Boyacıoğlu (kısmen Kırım Tatarı), Gökdere, Karaçay (34 hane Kırım Tatarı, Karaçoban, Kireçli, Kalkanlı^[2] ==
Alpu: Çardakbaşı, Çukurhisar (kısmen Kırım Tatarı), Esence (eski adı: Yellice, nüfusun yarısı Nogay ve 40 hane Kırım Tatarı), Fevziye, Gökçeoğlu (kısmen Kırım Tatarı), Güneli (eski adı: Mâmure, 45 hane Kırım Tatarı), Güroluk (eski adı: Kızılsuvat), Yeşildon^[2]
Çifteler: Osmaniye (eski adı: Kuruhöyük), Hayriye (eski adı: Şüngülhöyük), Ilıcabaşı, Yıldızören (eski adı: Mecidiyeköprüsü, kısmen Kırım Tatarı), Zaferhamit (kısmen Kırım Tatarı)^[2]
Mahmudiye: Akyurt (eski adı: Lütfiye), Güllüce (eski adı: Hayriye), Fahriye, Hamidiye (kısmen Kırım Tatarı), Mesudiye (eski adı: Taşlıhöyük), Şerefiye, Tokathan (Tokatmecidiye)^[2]
Seyitgazi: Aksaklı, Yenikent (diğer adı: Yeniköy, Kırım Tatarcası: Cañköy)^[2]
Sivrihisar: Karakaya (kısmen Kırım Tatarı), Ortaklar (eski adı: Aziziye, kısmen Kırım Tatarı), Paşakadın (eski adı: Burhanettin), Yaverören (Yaverviran)^[2]

Kırklareli ili

Babaeski: Kofalça (Mutlu) köyü (80 hane Kırım Tatarı)

Kocaeli ili

Gebze ^[4]

Konya ili

Çumra: Seçme , Ahmediye (YIKIK), Süleymaniye (SUSUZ), Fethiye
Karatay: Yağlıbayat
Kulu: Ağılbaşı (eski adı: Mandıra), Boğazören (eski adı: Köstengil), Kırkkuyu, Seyitahmetli.^[2]^[5]
Sarayönü: Sarayönü Merkez ve Konar Köyü (Kirli Kuyu)
Tuzlukçu: Köklüce Köyü (eski adı: Kaha), Tursunlu Köyü (eski adı:Dursunlu), Erdoğdu Köyü.^[6]

Ordu ili

Ünye: Yavi Köyü, Dağdibi ve Paskara mahallesi (yaklaşık 30 Hane) - Köydeki Tatar aileleri büyük olasılıkla Kazan Türkleridir. Çünkü kendilerini Tataristan'dan geldik diye tanımlamaktadırlar.^[7]

Tekirdağ ili

Muratlı: Ballıhoca - Köydeki Tatarların çoğunun soyadı Elma ile bitmektedir; Birelma, İkielma, Üçelma şeklinde.

Yozgat ili

Sorgun: Tuzlacık^[8] adındaki köy Kırım ve dolaylarından gelmiş Tatar Türklerinden oluşmuştur. Çok eski dönemde Türk(Osmanlı)-Rus savaşları neticesi Rus işgaline giren Kırım'da yaşayan Türkler Türkiyeye göç etmiştir. Kırım'dan göç etmiş olan Türk topluluklarına Türkiye'de Tatar denilmiştir^[9]. Son yıllarda Tuzlacık köyü Tatar Türkleri çevre yerlere göç etmişler ve köydeki Tatar nüfusu hem azalmış hem de yerli Türkmenlerle kaynaşarak erimeye başlamıştır^[10].
Yerköy: Beserek^[11] köyü 1861 yılında Kırım Tatar Türkleri tarafından kurulmuştur. Kırım Türkçesi köy halkı tarafından halen konuşulagelmiştir.

Yalova ili

Niğde

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d Peter Alford Andrews, Rüdiger Benninghaus,Ethnic groups in the Republic of Turkey, Vol. 2, Dr. Ludwig Reichert Verlag, 1989, Wiesbaden, ISBN 3-88226-418-7, p. 87., Peter Alford Andrews, Türkiye'de Etnik Gruplar, ANT Yayınları, Aralık 1992, ISBN 975-7350-03-6, s.116-118.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Henryk Jankowski, "Crimean Tatars and Noghais in Turkey", International Committee for Crimea
^ https://tr.wikipedia.org/wiki/Hac%C4%B1umur,_Edirne
^ http://www.gebzekirimdernegi.org/?pnum=12&pt=%C4%B0leti%C5%9Fim
^ http://kisisel.sdu.edu.tr/sablon3/yayin.aspx?uid=55fd6a96e1d407c53c8730848cd78415fb56f4374c91c3e28c59d326967a197b9f5da90b
^ http://kisisel.sdu.edu.tr/sablon3/yayin.aspx?uid=55fd6a96e1d407c53c8730848cd78415fb56f4374c91c3e28c59d326967a197b9f5da90b https://www.google.com.tr/webhp?sourceid=chrome-instant&ion=1&espv=2&ie=UTF-8#q=3+tatar+k%C3%B6y%C3%BC+sevil+sarg%C4%B1n
^ https://m.facebook.com/ünye-yavi-köyü-mensupları-246291663423/about/?ref=page_internal&mt_nav=1
^ http://www.vatankirim.net/yazi.asp?YaziNo=123
^ http://www.bozokyaylasi.com/modules.php?name=Koy&islem=koygoster&koyno=137 Tuzlacık köyü bilgiler
^ https://tr-tr.facebook.com/tuzlacikkoyu facebook sayfasında Tuzlacık köyü halkının bilgileri
^ http://www.vatankirim.net/yazi.asp?YaziNo=134

Ayrıca bakınız

Bulgaristan'daki Kırım Tatarları

Etnik grup ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[EGRT-1] Peter Alford Andrews, Rüdiger Benninghaus,Ethnic groups in the Republic of Turkey, Vol. 2, Dr. Ludwig Reichert Verlag, 1989, Wiesbaden, ISBN 3-88226-418-7, p. 87., Peter Alford Andrews, Türkiye'de Etnik Gruplar, ANT Yayınları, Aralık 1992, ISBN 975-7350-03-6, s.116-118.

[CTNT-2] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Henryk Jankowski, "Crimean Tatars and Noghais in Turkey", International Committee for Crimea

[3] ttps://tr.wikipedia.org/wiki/Hac%C4%B1umur,_Edirne

[4] ttp://www.gebzekirimdernegi.org/?pnum=12&pt=%C4%B0leti%C5%9Fim

[5] ttp://kisisel.sdu.edu.tr/sablon3/yayin.aspx?uid=55fd6a96e1d407c53c8730848cd78415fb56f4374c91c3e28c59d326967a197b9f5da90b

[6] ttp://kisisel.sdu.edu.tr/sablon3/yayin.aspx?uid=55fd6a96e1d407c53c8730848cd78415fb56f4374c91c3e28c59d326967a197b9f5da90b https://www.google.com.tr/webhp?sourceid=chrome-instant&ion=1&espv=2&ie=UTF-8#q=3+tatar+k%C3%B6y%C3%BC+sevil+sarg%C4%B1n

[7] ttps://m.facebook.com/ünye-yavi-köyü-mensupları-246291663423/about/?ref=page_internal&mt_nav=1

[8] ttp://www.vatankirim.net/yazi.asp?YaziNo=123

[9] ttp://www.bozokyaylasi.com/modules.php?name=Koy&islem=koygoster&koyno=137 Tuzlacık köyü bilgiler

[10] ttps://tr-tr.facebook.com/tuzlacikkoyu facebook sayfasında Tuzlacık köyü halkının bilgileri

[11] ttp://www.vatankirim.net/yazi.asp?YaziNo=134

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]