Kırgız Birliği
 | Bu maddenin konusu kayda değerlik yönergelerini sağlamayabilir. Konudan bağımsız ve güvenilir kaynaklar kullanarak maddeyi geliştirebilir ve kayda değer olduğunu ispat edebilirsiniz. Maddenin kayda değerliği kanıtlanamazsa Vikipedi'nin silme politikası gereğince hızlı silinmesi, kayda değerliği tartışmalı ise silinmeye aday gösterilmesi yerinde olacaktır. Kaynak ara: "Kırgız Birliği" – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR Bu madde Temmuz 2023 tarihinden bu yana işaretli olarak durmaktadır. |
Kırgız Birliği | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1514-1760 | |||||||||||||
 Bayrak | |||||||||||||
 | |||||||||||||
| Başkent | Barsgan | ||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Kırgızca | ||||||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||||||
| Biy | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
| Günümüzdeki durumu |  Kırgızistan | ||||||||||||
| Makale serilerinden |
 |
Kırgız Birliği Doğu Çağatay Hanlığının 1514 yılında yıkılması sonucunda modern Kırgızistan ve komşu ülkelerin topraklarına dayanan bir Kırgız devlet birliğidir.
Siyasi sistem[değiştir | kaynağı değiştir]
Kırgız toplumunun Doğu Çağatay Hanlığı'nın siyasi sisteminden çok farklıydı ve bunun temelinde Kırgız boylarının birleşmesiydi.
- Büyük biy
- Ululuk Biy
- Akalakçın biy
- Küçük biy
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
15. yüzyılın ortalarında Altay'dan gelen Kırgız kabileleri, Moğolistan ormanlarından Tanrı Dağları'na taşınmaya başladı. 15. yüzyılın ikinci yarısı Kırgızlar Tanrı Dağları tarihinde önemli bir aşama olarak kabul edilir. Yeni toprakları fethetme ve geliştirme ihtiyacı Kırgızlar bölgelerin yerleşimi ve savunmasıyla politik sistemin ve askeri birliğin kurulmasıyla sonuçlandı. Kırgızlar, Hunlar ve Göktürkler'den sağ kanat ve sol kanat gibi kavramları miras aldılar. Tanrı Dağları'nda ikili bir yönetim anlayışı oluşturdular. Kırgız boyları Tanrı Dağlarında zengin yerleşim yerlerin de tutunmayı başardılar ve Doğu Türkistan ve Fergana böygelerine kadar genişlediler.
Başlangıçta Tenirtoo'ya taşınan Altay Kırgızları, eski kabileler de dahil olmak üzere sağ kanat ve sol kanat ı birleştirdi ve 15. yüzyılda günümüz Kırgızistan topraklarında Kırgız ulusunu oluşturdular. Doğu Çağatay Hanlığı'ın yıkılmsından sonra bağımsızlık kazandılar ve Tagay Biy(Muhammet Kırgız) ilk hükümdar oldu. Diğer Kırgız boylarıda birliğe katıldı. Tagay Biy(Muhammet Kırgız) Kırgızların birliği kuzey kanat ve güney kanat olarak yeniden düzenlendi.[1]
17. yüzyılın sonlarında Çungar Hanlığının baskısı nedeniyle Kudayan biy döneminde kuzey kanat Kırgızları güneybatıya çekilmek zorunda kalmışlar ve toprakların kontrolünü kaybettiler. 18. yüzyılın ortalarında Mamatkul biy ve Koshoy biy liderliğindeki Kırgızlar kuzey kanat geri kazanmaya çalışmaya başladılar. Andican'daki Kırgız birliğinin o zaman en büyüğü olan Kubat Biy komşu ülkeler tarafından tüm Kırgızların Hanı olarak tanındı.[2] 1758'de Mamatkul biy başkanlığında kuzey kanat yeniden kuruldu. 1759'da Azhiy Biy liderliğindeki Alay Kırgızları ve Oş Kırgızları Çing Hanedanı'nı yönetimini tanıdılar. Andican'daki Kırgızların çoğunluğu göç edince zayıflayan bölge Hokand Hanı Erdene Han'ın egemenliğine girdi. Kısa süre sonra da Kubat Biy öldürüldü ve birlik dagıldı.