Illinois
| Illinois | |
|---|---|
 Bayrak  Mühür | |
 | |
| Ülke |  Amerika Birleşik Devletleri |
| Başkent | Springfield |
| En büyük şehir | Chicago |
| İdare | |
| • Vali | J. B. Pritzker (D) |
| • Vali vekili | Juliana Stratton (D) |
| • Üst meclis | Illinois Senatosu |
| • Alt meclis | Illinois Temsilciler Meclisi |
| • Senatörler | Dick Durbin (D) Tammy Duckworth (D) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 149,997 km² |
| • Kara | 143,969 km² (55,586 mil²) |
| • Su | 5,981 km² (2,309 mil²) |
| Rakım | 180 m |
| En yüksek nokta | 376,4 m (1.234,9 ft) |
| En alçak nokta | 85 m (278 ft) |
| Nüfus (2020)[1] | |
| • Toplam | 12,812,508 |
| • Yoğunluk | 89,4/km² |
| Zaman dilimi | UTC-06.00 |
| • Yaz (YSU) | UTC-05.00 |
| ISO 3166 kodu | US-IL |
Resmî site illinois.gov | |
Illinois (İngilizce telaffuz: [ˌɪlɨˈnɔɪ] (
dinle) IL-i-NOY-'), Amerika Birleşik Devletleri'nin Ortabatı eyaletlerinden birisi. Başkenti Springfield'dır. En büyük kenti Şikago'dur. Illinois, ABD'nin en kalabalık beşinci, en büyük yirmi beşinci eyaletidir. Michigan Gölü'nün batısında yer alır.
Illinois, kuzeyde ve merkezdeki büyük sanayisi ve tarımsal merkezleri, güneyde kömür, kereste ve petrol gibi doğal kaynakları ve kuzeydoğudaki küresel şehri Şikago ile oldukça çeşitli ekonomisi vardır.
Merkezi konumu ve elverişli coğrafyası sayesinde eyalet önemli bir ulaşım merkezi'dir: Şikago Limanı'nın Büyük Göller ve Saint Lawrence Denizyolu ile Atlantik Okyanusu'na ve Illinois Suyolu ile Mississippi Nehri üzerinden Meksika Körfezi'ne erişimi vardır. Eyalet sınırları kısmen Mississippi, Ohio ve Wabash nehirlerinden oluşur. Şikago O'Hare Uluslararası Havalimanı onlarca yıldır dünyanın en işlek on havaalanı arasındadır. Illinois, uzun süredir Amerika Birleşik Devletleri'nin mikrokozmosu ve Amerikan kültüründe bir çan olarak görülür ve Peoria'da oynayacak mı? ifadesiyle örneklenir.[2]
Jeoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Paleozoyik Çağ'ın erken dönemlerinde, ilerde bir gün Illinois olacak bölge Ekvator'a yakın sığ bir denizin altında kaldı. Bu dönemde burada trilobiteler, brakiyopodlarlar ve krinoidler dahil olmak üzere çeşitli deniz canlıları yaşıyordu. Değişen çevresel koşullar Karbonifer'de büyük kömür bataklıkları oluşumuna yol açtı.
Illinois, Mezozoyik'in bir kısmında deniz seviyesinin üstündeydi ama sonunda Batı İç Deniz Yolunca yeniden sularla kaplandı. Bu, Eosen Dönemi ile geriledi.
Pleistosen Dönemi 'nde geniş buz tabakaları Illinois'in çoğunu kapladı ve yalnızca Sürüklenme Olmayan Alan (en:Driftless Area) açıkta kaldı. Bu buzullar, Michigan Gölü havzasını oydu ve arkalarında eski buzul göllerinin ve morenlerin izlerini bıraktılar.[3]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Illinois, Amerika Birleşik Devletleri'nin Ortabatı bölgesi'ndedir ve Kuzey Amerika'nın Büyük Göller bölgesindeki sekiz eyaletten biridir (aynı zamanda Ontario, Kanada'yı da kapsar).
Sınırlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Illinois'in Indiana ile doğu sınırı, güneyde Post Vincennes üzerinde Wabash nehri'ne, kuzeydeki Michigan Gölü'nde 87° 31′ 30″ batı boylamında kuzey-güney hattı oluşturur. Wabash nehri, Wabash Ohio nehri'ne girene kadar Indiana ile doğu/güneydoğu sınırı olarak devam eder. Bu, Illinois'in Ohio Nehri'nin kuzey kıyısı boyunca uzanan Kentucky ile olan güney sınırının başlangıcını işaret eder.[4] Missouri ve Iowa ile olan batı sınırının çoğu Mississippi nehri'dir; Kaskaskia, Mississippi'nin batısındaki ve yalnızca Missouri'den ulaşılabilen Illinois'in ekslav'ıdır. Eyaletin Wisconsin ile olan kuzey sınırı 42° 30' kuzey enleminde sabitlenmiştir. Illinois'in kuzeydoğu sınırı, Illinois'in Michigan eyaletinin yanı sıra Wisconsin ve Indiana ile bir su sınırını paylaştığı Michigan Gölü'ndedir.[5]
Topografya[değiştir | kaynağı değiştir]
Illinois tamamen İç Ovalar'da kalmasına rağmen yükseltisinde bazı küçük farklılıklar vardır. Aşırı kuzeybatı Illinois'de, buzullaşmamış ve bu nedenle daha yüksek ve engebeli topoğrafya bölgesi Sürüklenmeyen Alan, eyaletin küçük bölümünü kaplar. Güney Illinois, Shawnee Ulusal Ormanının çevresindeki tepelik alanları içerir.
Sürüklenmeyen Alan'ındaki Charles höyüğü, 1.235 ft (376 m) ile eyaletin deniz seviyesinden en yüksek doğal yüksekliğine sahiptir. Diğer yaylalar arasında güneydeki Shawnee tepeleri yer alır ve nehirleri boyunca değişen topoğrafya vardır; Illinois nehri, eyaleti kuzeydoğudan güneybatıya ikiye böler. Alton'dan Kaskaskia nehrine kadar Mississippi nehrindeki taşkın yatağı Amerikan Dip'i (ing: ) olarak bilinir.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "2020 Census Apportionment Results". census.gov. Amerika Birleşik Devletleri Sayım Bürosu. 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2021.
- ^ Ohlemacher, Stephen (17 Mayıs 2007). "Analysis ranks Illinois most average state"
. Carbondale, Illinois: The Southern Illinoisan. Associated Press. 14 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2009.
- ^ Willman, Harold Bowen; Atherton, Elwood; Buschbach, T. C.; Collinson, Charles William; Frye, John Chapman; Hopkins, M. E.; Lineback, Jerry Alvin; Simon, Jack A. (1975). "Handbook of Illinois stratigraphy". Bulletin - Illinois State Geological Survey. Urbana, IL. 95. 20 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020.
- ^ Wikisource. Illinois Constitution of 1818.
- ^ Nelson, Ronald E., (Ed.) (1978). Illinois: Land and Life in the Prairie State. Dubuque, Iowa: Kendall/Hunt. ISBN 978-0-8403-1831-2.
 | ABD'deki bir yerleşim yeri ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
