Kömür ormanları
Kömür ormanları, geç Karbonifer devri sonu (yeni adıyla Pensilvanyan dönemi(en)) ile Permiyen döneminde tropikal bölgelere kadar uzanan sulak alanların içinde kalan kara parçalarıydı.[1][2] Kömür ormanları ismini, bu kara parçaların daha sonra kömüre dönüşecek olan muazzam çok sayıda torf tortuları içermesi dolayısıyla almıştır. Bu muazzam miktarlardaki torfların içinde bulunan karbon ise fotosentezin mevcut karbondioksit moleküllerini ayrıştırmasıyla ortaya çıkmıştır. Bu ayrışmada ortaya çıkan oksijenin de önemli ölçüde PpO2(en) değerini artırarak atmosfere girdiği düşünülür. Bir tahmine göre bu değer % 35 olup modern günümüz yusufçuklara göre dev boyutlara sahip olan Meganeure(en) örneğinde görüldüğü gibi hayvanların oksijen kaynağı olarak havayı daha kolay soluyabilmelerini sağlamıştır.
Kömür ormanları, tropikal Euramerika kıtası (Avrupa, Doğu Kuzey Amerika, en Kuzeybatı Afrika) ile Cathaysia kıtasını (büyük ölçüde Çin'i) kapsıyordu. Karbonifer döneminde iklim değişiklikleri bu tropikal ormanları tahrip etti. Karbonifer devri yağmur ormanlarının çöküşüne ise daha soğuk ve kurak bir iklimin, başlangıçta bu ormanları bölüp daha sonra da tüm yağmur ormanlarının eko sistemini çökertmesi neden oldu. Karbonifer devrinin geri kalan büyük kısmında kömür ormanları çoğunlukla Kuzey Amerika'daki (Apalaş sıradağları ve İllinois kömür havzaları) sığınma bölgeleri ve de Orta Avrupa ile sınırlıydı. Ancak Karbonifer döneminin en sonunda kömür ormanları özellikle Çin başta olmak üzere Doğu Asya'da tekrar genişleyen bir canlanma yaşadıysa da asla tüm Euramerika kıtasını kaplamadı. Çin'deki kömür ormanları Permiyen döneminde de gelişmeye devam etti. Karbonifer döneminin en sonlarına doğru kömür ormanlarının tekrar dirilişi, küresel sıcaklıkların düşmesi ve Güney Godwana kıtasında kutup buzullarının kapsamlı bir şekilde geri dönmeleri olayları ile denk düşüyor gibi görünmektedir. Diğer nedenler ise belki de sera etkisinin azalması ile ya da büyük kömür oluşumlarının atmosferden daha çok Karbondioksit soyutlaması ile ilişkili olabilirler.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Cleal, C. J. & Thomas, B. A. 2005. Palaeozoic tropical rainforests and their effect on global climates: is the past the key to the present? 'Geobiology', 3, 13-31.
- ^ Sahney, S., Benton, M.J. & Falcon-Lang, H.J. (2010). "Rainforest collapse triggered Pennsylvanian tetrapod diversification in Euramerica" (PDF). Geology. 38 (12). ss. 1079-1082. doi:10.1130/G31182.1. 11 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2011.