Gürarmut, Posof
| Gürarmut | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Gürarmut Gürarmut'un Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Posof |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 1596 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 87 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75800 |
Gürarmut, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkçe eski adı Koliskal veya Kveliskal'dır.[3] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesine de Koliskal / Kveliskal (قولیسقال) olarak girmiştir.[4] Bu ad, Gürcüce Kvelisskali'den (ყველისწყალი) gelir.[5] Bu yer adı, Kvelistsihe'nin Kol Kalesi olması gibi Türkçe yazılışı sırasında değişime uğramış, ancak diğerinden farklı olarak "dere, su" anlamındaki "skali" (წყალი) kelimesi Türkçeye çevrilmemiş, aksine korunmuştur. Kvelisskali, "peynir deresi" anlamına gelir.
Kvelistskali, Orta Çağ'da Gürcistan'ın güneybatı bölümünü oluşturan bölgelerden biri olan Samtshe'nin bir köyüydü. Osmanlılar bu köyü 16. yüzyılın ortasında, birleşik Gürcistan Krallığı'ından sonra bu bölgeye hakim olan Samtshe Atabeyliği'nden (1268-1625) ele geçirdi. Tarihsel Gürcü coğrafyasında, bir yer adı olarak "Kveli" yaygın biçimde kullanılıyordu. Bu ad Türkçeye "Kol" veya Osmanlıcanın okunuşuna bağlı olarak Kvel (قول) olarak girmiştir. 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde "Kol Manastırı", "Kol" ve "Zeda Kol" (Yukarı Kol) olmak üzere üç yerleşme kaydedilmiştir. Ne var ki bu defterde, hemen yakınındaki Çorçevani (bugün Kopuzlu) geçtiği halde, Kvelistskali köyü kaydına rastlanmamaktadır. Bugün Gürarmut köyünün bir mahallesi olan ve adı Gürcüce bayır anlamındaki "kapani"den (კაპანი) gelen Kapan/Kaban (قبان) bu defterde Çorçevani köyünün tarlası olarak görünmektedir.[6]
Nitekim 93 Harbi'nde Ardahan bölgesini de ele geçiren Ruslar bugünkü Gürarmut köyünün adını Kolis-tshali (Колис-Цхали) kaydetmiştir. Rus idaresinde Kvelisskali Ardahan sancağının (okrug) Poshov kazasına (uçastok) bağlıydı. 1886 yılı tespitine göre köyün nüfusu 91 kişiden oluşuyordu.[7] Kvelisskali, Birinci Dünya Savaşı sonuna doğru bölgede Rus idaresinin sona ermesinin ardından Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcü askerlerinin Ardahan bölgesinen çekilmesiyle köy fiilen Türkiye'ye katıldı. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Kvelisskali Türkiye'ye bırakıldı.[8]
1928 tarihli Osmanlıca köy listesine Koliskal / Kveliskal olarak kaydedilmiş olan yerleşme, Kars vilayetinin Poshof kazadının merkez nahiyesine bağlı bir köydü.[4] 1935 nüfus sayımı sırasında da aynı idari konuma sahipti ve köyde 284 kişi yaşıyordu.[9] Kvelisskali veya Koliskal, "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Gürarmut olarak değiştirilmiştir.[10] Bununla birlikte köyün eski adı yeni adıyla birlikte "Gürarmut (Koliskal)" biçiminde resmî kayıtlarda kullanılmıştır.[11]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Gürarmut köyü, Ardahan kentine 91 km, Posof kasabasına 10 km uzaklıktadır.[12]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 87[2] |
| 2021 | 88[2] |
| 2020 | 91[2] |
| 2019 | 92[2] |
| 2018 | 95[2] |
| 2017 | 101[2] |
| 2016 | 110[2] |
| 2015 | 113[2] |
| 2014 | 110[2] |
| 2013 | 115[2] |
| 2012 | 117[2] |
| 2011 | 126[2] |
| 2010 | 127[2] |
| 2009 | 125[2] |
| 2008 | 135[2] |
| 2007 | 134[2] |
| 2000 | 186[12] |
| 1990 | 247[13] |
| 1985 | 288[14] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Gurarmut, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Posof Gürarmut Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Nişanyan, Sevan. "Index-Anatolicus: Türkiye yerleşim birimleri envanteri". nisanyanmap.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 117-118, ISBN 9789941478178.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 440, 452". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ ""Poshov kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
- ^ Başbakanlık İstatistik Genel Direktörlüğü (1937). "1935 Genel Nüfus Sayımı: Köyler Nüfusu" (PDF). mku.edu.tr. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 705". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1981). "1980 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ a b "Gürarmut Köyü". YerelNet.org.tr. 2 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.