Eleanor (Akitanya düşesi)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Eleanor (Akitanya düşesi)
Fontevraud Manastırı'nda bulunan sureti
Church of Fontevraud Abbey Eleanor of Aquitaine effigy.jpg
Akitanya düşesi
Hüküm süresi 9 Nisan 1137 - 1 Nisan 1204
Önce gelen Akitanya dükü X. William
Sonra gelen Yurtsuz John
Fransa kraliçesi
Hüküm süresi 1 Ağustos 1137 - 21 Mart 1152
Taç giymesi 25 Aralık 1137
İngiltere kraliçesi
Hüküm süresi 19 Aralık 1154 - 6 Temmuz 1189
Taç giymesi 19 Aralık 1154
Doğum c. 1122
Poitiers
Ölüm 1 Nisan 1204
Poitiers, Angevin İmparatorluğu
Defin Fontevraud Manastırı, Fontevraud
Eş(ler)i
Çocuk(lar)ı
Hanedan Ramnulfid Hanedanı
Babası Akitanya dükü X. William
Annesi Aénor de Châtellerault
Dini Katolik Kilisesi

Akitanya Düşesi Eleanor (1122-1204), döneminin en güçlü kadınlarından biridir. 1137'de hem Akitanya Düşesi (babası Akitanya Dükü X. William'ın vefatıyla), hem de Fransa Kraliçesi (VII. Louis'le evliliği sonucunda) olmuştur. Bu evlilik Fransa tahtına bir varis üretememiş; iki taraf anlaşmalı bir şekilde boşanmıştır. Düşes, boşandıktan hemen sonra Normandiya Dükü Henry ile nişanlanmıştır. Çift çok geçmeden de evlenmiştir. Dük, 1154 yılında II. Henry olarak İngiltere tahtına çıkınca, Eleanor bu sefer de İngiltere Kraliçesi olmuştur. Bu evlilik Plantagenet Hanedanı'nın da başlangıcını sağlamıştır. Hanedanın, Fransa, İngiltere, ve İrlanda'ya yayılan geniş topraklarına günümüzde tarihçiler Angevin İmparatorluğu (1154-1242) demektedir.

Eleanor'un oğulları Aslan Yürekli Richard ve Yurtsuz John da sonradan yazılan sırayla babalarının tahtına çıkmıştır. John, Fransa'daki dükalıkların çoğunu kaybetmiştir. Abisine ihanet etmiş olmasından da dolayı, bir daha hiçbir İngiliz kral namzeti John ismini taşımamıştır.

Erken yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Eleanor'un kesin doğum tarihi belli değildir: 13. yüzyılın sonlarına doğru yazılmış, ailesinin soyağacı, Eleanor'un 1137 yılının baharında 13 yaşında olduğunu belirtir, bu bilgiye bağlı olarak Eleanor'un en geç 1124 yılında doğmuş olduğu kanısına varılabilir.[1] Bir diğer yandan da bazı kronikler, Eleanor'un 14. doğum gününün 1136 yılında kutlandığını belirtir; ayrıca Eleanor'un ölümünde 82 yaşında olduğu düşünülürse doğum yılının 1122 olduğu varsayılabilir.[2] Eleanor'un ebeveynleri 1121'de evlenmiştir. Eleanor; Poitiers, Bordeaux ya da -Eleanor 6 ya da 8 yaşındayken annesi ve erkek kardeşinin öldüğü- Nieul-sur-l'Autise'de doğmuş olabilir.[1][2]

Eleanor (ya da Aliénor), sarayı 12. yüzyılın başlarında ünlenmeye başlayan Akitanya Dükü X. William'ın ve karısı, -Châtellerault ve Dangereuse de l'Isle BouchardI vikontu- I. Aimery'nin kızı Aenor de Châtellerault'un üç çocuğunun en büyüğüdür. Annesi Aenor, Akitanya Dükü IX. William'ın eski metresidir. Anne ve babasının evliliği Dangereuse ve baba tarafından büyükbabası William IX sayesinde ayarlanmıştı.[1]

Eleanor'un isminin annesinin isminden geldiği söylenir. İsmin kökeni, Latince Alie Aenor (çeviri: Diğer Aenor) kelimelerinden gelmektedir. İsmi, Kuzey Fransa'nın yerel ağzında ve İngilizce'de Eleanor'a dönüşmüştür.[3] Bununla birlikte, ondan önce öne çıkan başka bir Eleanor daha vardı: Akitanyalı Eleanor'dan bir asır önce yaşayan "Fatih" I. William'ın halası Normandiyalı Eleanor. Paris'te Fransa kraliçesi olarak yaşadığı zamanlarda bir saygı göstergesi olarak kendisine mektuplarda ve resmi yazılarda Helienordis olarak hitap edilmiştir.[3]

Babası, Eleanor'un oldukça iyi bir eğitim almasını sağlamıştır. Eleanor; aritmetik, takımyıldızları, edebiyat ve tarih hakkında bir bilgi birikimine sahip olarak büyümüştür.[2] Ayrıca hane yönetimi, nakış, iğne oyası, dikiş, eğirme ve dokuma gibi iğne sanatlarını öğrenmiştir.[3] Konuşmak, dans etmek; tavla, satranç ve dama gibi oyunları oynamak; arp çalmak ve şarkı söylemek gibi alanlarda da yetenek sahibi olmuştur.[2][3] Ana dili Potievin de olsa Latince okumayı ve konuşmayı öğrenmiştir. O dönemlerde tutulmuş kronikler, Eleanor'un canlı, dışa dönük, zeki ve iradeli bir kız olduğunu not etmiştir. At sürmek ve avcılık üzerine de eğitim almıştır.[4] Annesi ve dört yaşındaki kardeşi William Aigret, 1130 yılının bahar ayında Talmont Kalesi'nde ölmüştür; bunun ardından Eleanor, Akitanya tahtı üzerinde kendisinden daha iyi bir iddiaya sahip birisi doğana kadar babasının bütün malvarlığına varis olmuştur. Bu dönemde Akitanya, Fransa'nın en zengin ve en geniş bölgesi olmuştur. Eleanor'un sadece bir tane meşru kardeşi vardı, o da kendisinden küçük olan kız kardeşi Aelith'ti. Aelith'e bazen Petronilla da denirdi. Üvey erkek kardeşi Joscelin, babası X. William tarafından bir oğul olarak tanınsa da bir varis olarak gösterilmemişti. Eleanor'un babasının kendi hanesine hiçbir şekilde kabul etmediği bir üvey kardeşi daha vardı ve adı William'dı.[5] II. Henry'nin hükmünün ilk dört yılında kardeşleri, Eleanor ile beraber kraliyet diyarlarında yaşamaya başladılar.[5]

Babasının ölümü ve mirası[değiştir | kaynağı değiştir]

1137 yılında Dük X. William, Bordeaux'a gitmek üzere Poitiers'ten ayrıldı ve kızlarını da yanına aldı. Kızlarını, kendisinin sadık bir vasalı olan Bordeaux Başpiskopos'unun bakıcılığına bıraktı. Daha sonra dük, Compostelalı Aziz James Tapınağı'na doğru bir yolculuğa çıktı. Fakat 9 Nisan'da öldüü.

O zaman 12 ya da 15 yaşında olan Eleanor, babasının ölümü üzerine Akitanya Düşesi oldu. Dük, bazı insanların Akitanya topraklarına hükmetmek için Eleanor'u kaçırıp onu evliliğe zorlayabilecek olmasını öngördüğü için vasiyetinde Fransa Kralı VI. Louis'i Eleanor'un muhafızı ilan etti ve kraldan, yeni düşese uygun bir koca bulmasını istedi.[6] William, ölmeden önce kraldan, hem düşesin, hem de dükalığın topraklarına sahip çıkmasını rica etmişti. Dük William, adamlarından Kral Louis bu konuda bilgilendirilmeden ölümünü halka duyurmamalarını istedi. Dükün adamları öncelikle Bordeaux'a gidip başpiskoposa, sonra da olabildikleri kadar hızlı olup Paris'e, kralı bilgilendirmeye gittiler.[1][2][6]

"Şişman Louis" olarak da bilinen Fransa kralı o zamanlarda çok ağır bir şekilde dizanteri geçiriyordu ve bu hastalıktan kurtulmayacağı düşünüyordu. Her ne kadar ölüme çok yakın da olsa kralın aklında bir zarar yoktu. Kralın en büyük oğlu Philip, 1131 yılında at sürerken geçirdiği bir kaza sonucunda ölünce normalde bir rahip olması planlanan ikinci oğlu Louis, Fransa tahtının varisi oldu.

Dük William'ın ölümü, Fransa'nın en çok arzulanan ve en güçlü vasalını başka insanların kontrolüne geçebilmesi için uygun hâle getirdi. Kral Louis, kederli Akitanyalı habercilere ciddi ve ağırbaşlı bir yüz sunarken, ayrıldıklarında sevinçten havalara uçtu. Düşes ve dükün koruyucusu olmak yerine, düşesi 17 yaşındaki varisi ile evlendirmeye ve Akitanya'yı Fransız tacının kontrolü altına almaya karar verdi, böylece Fransa'nın ve yönetici ailesinin gücünü ve önemini büyük ölçüde artırdı. Birkaç saat içinde kral, oğlu Louis'in Eleanor'la evlenmesini ayarlamıştı ve düğün düzenlemelerinden Başrahip Suger sorumluydu. Prens Louis, Abbot Suger, Ralph ve Champagne Kontu II. Theobald ile birlikte 500 şövalye eşliğinde Bordeaux'ya gönderildi.[2]

Soy ağacı[değiştir | kaynağı değiştir]

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
8. Akitanya dükü VIII. William
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
4. Akitanya dükü IX. William
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
9. Hildegarde de Bourgogne
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2. Akitanya dükü X. William
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
10. Akitanya dükü IV. William
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
5. Philippe de Toulouse
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
11. Emma de Mortain
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1. Eleanor
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
12. Châtellerault vikontu II. Boson
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
6. Châtellerault vikontu I. Aimery
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
13. Alienor de Thouars
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3. Aenor de Châtellerault
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
14. Barthelemy, Seigneur de L'Isle Bouchard
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
7. Dangerose de l'Isle Bouchard
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
15. Gerberge de Blaison
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Çocukları[değiştir | kaynağı değiştir]

isim Doğum Ölüm Evlilik(ler)i
VII. Louis ile 12 Temmuz 1137 tarihinde evlendi, 21 Mart 1152 tarihinde boşandı)
Champagne kontesi Marie 1145 11 Mart 1198 Champagne kontu I. Henry ile evlenmiştir
Blois kontesi Alix 1150 1198 Blois kontu V. Theobald ile evlenmiştir
II. Henry ile 18 Mayıs 1152 tarihinde evlendi, 6 Temmuz 1189 tarihinde dul kaldı)
Poitiers kontu IX. William 17 Ağustos 1153 Nisan 1156 küçük yaşta öldü
Genç Kral Henry 28 Şubat 1155 11 Haziran 1183 Margaret ile evlendi
Saksonya ve Bavyera düşesi Matilda Haziran 1156 13 Temmuz 1189 Saksonya ve Bavyera Dükü Heinrich der Löwe ile evlendi. Çocukları arasında Kutsal Roma imparatoru IV. Otto da vardır
Aslan Yürekli Rişar 8 Eylül 1157 6 Nisan 1199 Bérengère de Navarre ile evlenmiştir
Breton dükü II. Geoffrey 23 Eylül 1158 19 Ağustos 1186 Breton düşesi Constance ile evlenmiştir
Kastilya kraliçesi Eleanor 13 Ekim 1162 31 Ekim 1214 Kastilya kralı VIII. Alfonso ile evlendi
Sicilya kraliçesi Joan Ekim 1165 4 Eylül 1199 1) Sicilya kralı II. Guglielmo 2) Toulouse kontu VI. Raymond
Yurtsuz John 27 Aralık 1166 19 Ekim 1216 1) Gloucester kontesi İsabella 2) Angoulême kontesi İsabella ile evlendi. Çocukları arasında III. Henry de vardır

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b c d Ralph V. Turner (16 Haziran 2009). Eleanor of Aquitaine: Queen of France, Queen of England. Yale University Press. s. 28. ISBN 978-0-300-15989-9. 30 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ a b c d e f Alison Weir (1999). Eleanor of Aquitaine: A Life. s. 13. ISBN 978-0-345-40540-1. 
  3. ^ a b c d Marion Meade (1977). Eleanor of Aquitaine: A Biography. Hawthorn. ISBN 978-0-8015-2231-4. 
  4. ^ Ros Horton; Sally Simmons (2007). Women Who Changed the World. Quercus Books. ISBN 978-1-84724-026-2. 
  5. ^ a b Elizabeth Chadwick (24 Mart 2013). "Eleanor of Aquitaine and the Brother Who Never Was". The History Girls. 7 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ a b Alison Weir (2008). Eleanor of Aquitaine: By the Wrath of God, Queen of England. Vintage. ISBN 978-0-09-952355-0. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Eleanor_(Akitanya_düşesi)&oldid=27986201" sayfasından alınmıştır