Borç tuzağı diplomasisi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

"Borç tuzağı diplomasisi", alacaklı bir ülke ya da kurumun borç alan bir ülkeye kısmen ya da yalnızca borç verenin siyasi gücünü artırmak için borç verdiği uluslararası finansal ilişkileri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Ancak bu terim yerine "Stratejik tuzak diplomasisi" teriminin kullanılmasının daha doğru olabileceği Asanga Abeyagoonasekera gibi bazı uzmanlarca savunulmaktadır.[1] Alacaklı ülkenin, borçlu ülkeye ödeyemeyeceği şekilde aşırı kredi vermesinin veya bu yönde borçlanmasına izin vermesinin amacı borçlu ülke geri ödeme yükümlülüklerini yerine getiremez hale geldiğinde ekonomik veya siyasi imtiyazlar elde etmek onu bir nevi her yönden kendine bağlamaktır.[2] Kredilerin koşulları genellikle kamuoyuna açıklanmamaktadır.[3] Ödünç alınan para genellikle alacaklı ülkeden temin edilen yüklenicilerin ve malzemelerin masraflarını karşılar. Bir İhtira olan bu terim ilk kez 2017 yılında Hintli akademisyen Brahma Chellaney tarafından, Çin hükümetinin jeopolitik amaçlar doğrultusunda küçük ülkelere borç verdiğini ve borç yükünü artırdığını iddia etmek için ortaya atılmıştır.[2] Ancak bu politikanın benzerleri daha öncesinde İngiltere ve Fransa gibi ülkelerce de farklı diplomasi teknikleri ile çeşitli ülkelere uygulanmıştır.[4][5]

İlaveten "Borç tuzağı diplomasisi" terimi Amerika Birleşik Devletleri'nin resmi sözlüğüne girmiş ve birbirini izleyen iki yönetim bu terimi kullanmıştır. Ancak bazı analistler Çin'in borç tuzağı fikrini bir "efsane" ya da " hedef saptırma" olarak tanımlamıştır.[6][7][8][9]

Kökeni ve geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu terim 2017 yılında Hintli akademisyen Brahma Chellaney tarafından, Çin'in "yağmacı kredi uygulamaları" olarak adlandırdığı, "yoksul ülkeleri sürdürülemez kredilere boğan ve onları Çin'e stratejik kaldıraç sağlamaya zorlayan" uygulamaları tanımlamak için ortaya atılmıştır.[10] Bununla birlikte bu durum buna benzer politikaların mesela 19.yy'da Mısır Hidivliği veya Osmanlı İmparatorluğu gibi ülkeler üzerinde geçmişte ve günümüzde İngiltere,Fransa başta olmak üzere çeşitli ülkelerce de uygulanmadığı anlamına gelmemektedir.[4][5] Zira bu ülkelerin uyguladığı Gambot diplomasisi, Neokolonyalizm; ABD'nin uyguladığı Dolar diplomasisi ve yine gelişmiş ülkelerin uyguladığı iddia olunan Şirketokrasi'deki diplomatik hamlelerde benzer öğeler içermektedir. Chellaney'e göre, "Bu açıkça Çin'in jeostratejik vizyonunun bir parçasıdır."[11] Chellaney, devamla Çin hükûmetinin "ihalenin kapalı olduğu ve sözleşmelerin piyasa fiyatlarının üzerinde ücret alan Çin devletine ait veya devletle bağlantılı şirketlere gitmesi gereken projelerde gizli müzakereler ve rekabetçi olmayan fiyatlandırma talep ettiğin"den de bahsetmektedir.[12][13][14] Bu fikir Harvard Üniversitesi'nden iki yüksek lisans öğrencisi tarafından Çin'in "borç defteri diplomasisi" olarak adlandırılan bir makalede daha geliştirilmiştir.[15][16] Makale The Guardian, The New York Times ve diğer büyük medya kuruluşları tarafından Çin'in niyetlerinin akademik kanıtı olarak gösterilmiş ve bir yıl içinde medya, istihbarat çevreleri ve Batılı hükûmetler arasında yayılmıştır.

Orijinal anlamı dünyanın diğer bölgelerini de kapsayacak şekilde genişlemiştir.[15] 2018 yılında The Guardian, bazı Bir Kuşak, Bir Yol girişimi ülkelerinin projeyi yeniden gözden geçirmeye başladığını ve sekiz ülkenin temerrüt riski altında olduğunu bildirmiştir.[17][18] Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'ndeki Asya'yı Yeniden Bağlama Projesi'nin direktörü Jonathan Hillman'a göre, bu projelerde finansal stratejiden daha fazlası var; "bu aynı zamanda Çin'in yeni kurallar yazması, Çin çıkarlarını yansıtan kurumlar kurması ve 'yumuşak' altyapıyı yeniden şekillendirmesi için bir araç."[17] Terim, Harvard Kennedy Okulu'nun Belfer Bilim ve Uluslararası İlişkiler Merkezi tarafından hazırlanan ve Çin'in jeostratejik çıkarları bağlamında borç tuzağı diplomasisini tanımlayan 2018 tarihli bir raporda daha da tanımlandı.[2][16]

Değerlendirmeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Medya kuruluşları[değiştir | kaynağı değiştir]

Batılı[19][20] Hint,[21] ve Afrikalı[22][23] medya kuruluşları Çin devlet kredilerinin şartlarını ve yüksek faiz oranlarını eleştirmiştir. Bunun bir örneği 2006 yılında altyapının yeniden inşası için Tonga'ya verilen kredidir.[24] 2013 ve 2014 yıllarında Tonga, Çin Exim Bankası (kreditör) kredileri silmeyince bir borç krizi yaşamıştır;[25] krediler Tonga'nın gayrisafi yurtiçi hasılasının (GSYH) yüzde 44'üne mal olmuştur.[25] Bazı analistlere göre bu tür uygulamalar Çin'in hegemonik niyetlerini ve devlet egemenliğine yönelik meydan okumalarını vurgulamaktadır.[26][27]

Mart 2022'de Bloomberg News, Çin'in Afrika'daki büyük altyapı projeleriyle Batı dünyasını rahatsız etmesine rağmen, kanıtlara daha derinlemesine bakıldığında Çin'in kıtada borç tuzağı diplomasisi yürüttüğü yönündeki suçlamaların "temelsiz" olduğunu gösterdiği görüşündedir.[7] The Economist araştırması, Çin'in büyük bir borç veren olmasına rağmen, Dünya Bankası ve diğer ticari kredilere kıyasla daha az kredi payına sahip olduğunu ortaya koydu. Yağmacı kredi uygulamalarına dair herhangi bir kanıt bulunamamıştır.[28]

Hükümetler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ağustos 2018'de 16 ABD senatöründen oluşan iki partili bir grup Çin'i borç tuzağı diplomasisi yürütmekle suçladı.[29] O dönemki ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo Ekim 2018'de yaptığı bir konuşmada Çin'in verdiği kredilerin rüşvetle kolaylaştırıldığını söyledi.[30][31] ABD Dışişleri Bakanlığı'nın 2020 tarihli "Çin Mücadelesinin Unsurları" raporu da dâhil olmak üzere, bir dizi ABD hükûmet belgesi borç tuzağı diplomasisine atıfta bulunmaktadır.[32] Üst düzey ABD hükûmet yetkililerine göre Pekin, "ulusları borca batıran ve egemenliklerinin altını oyan [...] şeffaf olmayan sözleşmeler kullanarak bağımlılığı teşvik etmektedir".[12]

2021 yılında Trinidad ve Tobago hükûmeti, IMF yerine Çin'den milyonlarca dolarlık kredi alma kararını, (IMF'nin aksine) Pekin'in kredileri için herhangi bir "katı koşul" talep etmediğini söyleyerek savundu. Maliye Bakanı Colm Imbert bir basın toplantısında şunları söyledi,

“ Çin kredisi %2 gibi çok cazip bir faiz oranına sahip. IMF ise yüzde 1.05. Yani aralarında seçim yapmak için fazla bir neden yok. Eğer bir karar verecekseniz... bir kredi, yapısal uyum yok, insanları işten çıkarmak zorunda değilsiniz, para biriminizin değerini düşürmek zorunda değilsiniz, vs. vs... ve sonra diğeri... her türlü korkunç şeyi yapmak zorundasınız... Bu hiç de zor değil, açıkçası yapısal uyum koşullarına sahip olmayanı seçersiniz, özellikle de faiz oranları birbirine çok yakınken, sadece yüzde bir farkla...[33][34] „

Çalışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Belfer Bilim ve Uluslararası İlişkiler Merkezi'nden Sam Parker ve Gabrielle Chefitz tarafından Mayıs 2018'de kaleme alınan bir makalede Çin'in kredi vermesinin ardında üç stratejik hedef olduğu öne sürülmüştür: "'Malakka İkilemi'ni çözmek ve hayati önem taşıyan Güney Asya ticaret yollarına güç yansıtmak için bir 'İnciler Dizisi' oluşturmak; Pekin'in Güney Çin Denizi'ndeki hak iddialarına karşı çıkan ABD liderliğindeki bölgesel koalisyonu zayıflatmak ve parçalamak; ve Halk Kurtuluş Ordusu Donanması'nın 'İkinci Ada Zinciri'nden geçerek mavi sularda Pasifik'e ilerlemesini sağlamak."[16]

Küresel Kalkınma Merkezi tarafından Mart 2018'de yayınlanan bir raporda, Çin'in 2001 ile 2017 yılları arasında 51 borçlu ülkenin (KYG katılımcılarının çoğu) kredi ödemelerini devlet varlıklarına el koymadan yeniden yapılandırdığı ya da bunlardan feragat ettiği belirtilmiştir.[35] Liberya'nın eski bayındırlık bakanı ve Küresel Kalkınma Merkezi'nde kıdemli politika araştırmacısı olan W. Gyude Moore Eylül 2018'de şöyle demiştir: "'Borç tuzağı diplomasisi' dili daha çok Batı ülkelerinde, özellikle de ABD'de yankı bulmaktadır ve Afrika'nın gerçekliğinden ziyade Çin'in küresel bir güç olarak yükselişine ilişkin endişeden kaynaklanmaktadır."[36] Moore 2021'de "Çin'in çoğu Afrika ülkesiyle net olumlu bir ortak olduğunu"[37] belirtmiştir.

Deborah Bräutigam, Janet Eom ve Lina Benabdallah tarafından kaleme alınan Ağustos 2018 tarihli Çin Afrika Araştırma Girişimi raporuna göre, "Çin kredileri şu anda Afrika'daki borç sıkıntısına önemli bir katkıda bulunmuyor."[38] Rapora göre, Çin o dönemde üç Afrika ülkesinin "yüksek borç sıkıntısı riskine/fiili borç sıkıntısına en önemli katkıda bulunan ülke" konumundaydı: Zambiya, Cibuti ve Kongo.[38]

Nisan 2019'da Rhodium Group, Çin'in borç konusundaki kaldıraç gücünün sınırlı olduğunu söyledi.[39] Mayıs 2019 tarihli bir Sydney Morning Herald makalesine göre, "borç tuzağı diplomasisi" suçlamaları yeni bir araştırmayla sorgulanıyordu; Rhodium Group tarafından 40 Çin borç yeniden müzakeresinin analizi, "varlık hacizlerinin çok nadir bir olay" olduğunu ve borcun silinmesinin en yaygın sonuç olduğunu ortaya koydu.[40] Makalede ayrıca Avustralya Ulusal Üniversitesi kıdemli öğretim görevlisi Darren Lim'in (Rhodium Group çalışmasına atıfta bulunarak) kredi verildikten sonra kaldıracın büyük kısmının borç verenden ziyade borç alan tarafa geçtiğini söyleyen görüşlerine de yer verilmiştir. Lim ayrıca borç tuzağı diplomasisi teorisinin hiçbir zaman inandırıcı olmamasına rağmen Trump yönetiminin bunu benimsediğini söylemiştir.[40] La Trobe Üniversitesi beşeri ve sosyal bilimler bölüm başkanı Nick Bisley Çin'in KYG aracılığıyla siyasi sermaye inşa etmeyi amaçladığını ancak varlıklara el koymanın bu amaca ulaşmayacağını söylemiştir.[40]

Lowy Enstitüsü tarafından hazırlanan Ekim 2019 tarihli bir raporda, Çin'in Pasifik'te borç tuzağı diplomasisi suçlamalarını haklı çıkaracak kasıtlı eylemlerde bulunmadığı (çağdaş kanıtlara dayanarak) ve Çin'in Pasifik'te artan borç risklerinin arkasındaki birincil itici güç olmadığı belirtilmiştir; ancak raporda ülkenin borç verme ölçeği ve Pasifik devletlerinin küçük devletlerin borç altında ezilmesi riskini doğuran kurumsal zayıflığı konusundaki endişeler dile getirilmiştir.[41][42] 2020 tarihli bir Lowy Enstitüsü makalesi Sri Lanka'nın Hambantota Uluslararası Limanı'nı Çin'in borç tuzağı diplomasisi için "mükemmel örnek" olarak nitelendirmiş, ancak projenin Pekin değil eski Sri Lanka Devlet Başkanı Mahinda Rajapaksa tarafından önerilmesi nedeniyle bu anlatıyı bir "efsane" olarak nitelendirmiştir.[6] Makale Sri Lanka'nın borç sıkıntısının Çin'in borç vermesinden değil, "Batı'nın egemen olduğu sermaye piyasalarında aşırı borçlanmadan" kaynaklandığını da eklemiştir.[6]

Johns Hopkins Üniversitesi profesörlerinden Deborah Bräutigam, borç tuzağı diplomasisini, Çin'in yükselişinden duyulan endişeye dayanan "insani olumsuzluk önyargısı" nedeniyle popüler hale gelen bir "meme" olarak tanımladı. Bräutigam'ın 2019 tarihli bir araştırma makalesine göre, borçlu ülkelerin çoğu kredileri gönüllü olarak kabul etti ve Çin ile çalışma konusunda olumlu deneyimler yaşadı ve "Sri Lanka örneği de dahil olmak üzere şimdiye kadarki kanıtlar, Çin bankalarının Kuşak ve Yol Girişimi ve ötesindeki altyapı finansmanına ilişkin alarm davulunun abartıldığını gösteriyor ... Çok sayıda insan ekonomik bir model olarak Çin hakkında olumlu düşüncelere sahip ve Çin'i kalkınmaları için cazip bir ortak olarak görüyor."[15] Bräutigam ve Meg Rithmire teorinin kanıttan yoksun olduğunu söyledi ve medyayı "Çin ile iş yaptığı gelişmekte olan ülkeler arasındaki ilişkiyi yanlış bir şekilde yanlış tanıtan" bir anlatıyı desteklemekle eleştirdi."[43] Araştırmalarına göre, Çin hiçbir zaman herhangi bir ülkenin varlığına el koymamıştı.[43]

Gelpern ve diğerleri (2021) 24 ülkede 100 sözleşmeyi analiz etmiş ve "Çin sözleşmelerinin, borçluların borcun şartlarını ve hatta varlığını açıklamasını engelleyen alışılmadık gizlilik maddeleri içerdiğini", "Çinli kredi verenlerin diğer alacaklılara göre avantaj sağlamaya çalıştığını" ve " Çin sözleşmelerindeki iptal maddeleri potansiyel olarak borç verenlerin borçluların iç ve dış politikalarını etkilemesine izin vermekte olduğunu" belirtmişlerdir.[12]

Haziran 2022'de Columbia Üniversitesi ve Oxford Üniversitesi'nden araştırmacılar tarafından hazırlanan bir rapora göre, "borç tuzağı anlatısı Afrika gerçeklerinin veya perspektiflerinin bir yansımasından ziyade Çin-ABD stratejik ve ideolojik rekabetinin bir işlevidir."[44] Çin Afrika'nın en büyük iki taraflı kreditörü olsa da, Afrika borcunun çoğu özel Batılı sahipler, özellikle de Amerikalı ve Avrupalı yatırımcılar tarafından tutulmaktadır. Çin'in borcu en hızlı büyüyen borç segmenti değilken, Amerika ve Avrupa'dan yatırımcıların sahip olduğu Afrika borcu, son birkaç yılda Afrika borcunun en hızlı büyüyen segmentidir. 2019 yılı sonunda Afrika'nın toplam borcu 964 milyar ABD dolarına eşitti ve Çinli kuruluşlara olan toplam borç 78 milyar ABD dolarına eşitti ki bu da bölgenin toplam borcunun yaklaşık yüzde 8'ine eşitti. ABD'nin eleştirilerine yanıt olarak Çinli kurumlar, yaklaşık 750 milyon dolar değerindeki borç geri ödemelerini erteleyerek birçok iyi niyet jestinde bulundu."[43] Çalışmada, "borç tuzağı anlatısının aksine, Uluslararası Finans Kuruluşları yetkililerinin en azından 2015'ten bu yana korktuğu gibi, yakın gelecekte bir Afrika temerrüt dalgası gerçekleşirse, bu Çin entrikalarından çok özel sektör manevraları ve uzlaşmazlığı tarafından katalize edilecektir."[44] denildi.

London School of Economics Profesörü Keyu Jin, Çin'in borçluları borç tuzağına sürüklediği iddiasının yanıltıcı olduğunu belirtmektedir.[45]280 Jin, KYG ülkelerinin borçlarının çoğunun Çin'den ziyade uluslararası kuruluşlara veya hedge fonları gibi özel Batılı kurumlara olduğunu gözlemlenmektedir.[45]280–281 Jin ayrıca Çin'in borçlarının çoğunu sildiğini ve borçlulara borç ertelemesi sağladığını da yazmıştır.[45]281

IMF ve Dünya Bankası[değiştir | kaynağı değiştir]

Çin'e yönetilen borç tuzağı diplomasisi suçlamaları esasında IMF ve Dünya Bankası'na da yöneltilmektedir. Hem Uluslararası Para Fonu (IMF) hem de Dünya Bankası, gelişmekte olan ekonomileri borç batağında tutmak için, genellikle bu kredileri son çare olarak gören hükûmetlere kredi koşulu olarak yapısal uyum programları talep etmek,[46][47][48][49] özelleştirme için baskı yapmak ve merkez bankaları üzerinde aşırı etki uygulamak gibi yıkıcı borç verme uygulamalarıyla suçlanmaktadır.[50][51][52][53] Gayrimeşru Borçların Ortadan Kaldırılması için Aktivist Ağ Komitesi'nin kurucusu şöyle yazmıştır: "Dünya Bankası ve IMF sistematik olarak devletlere politikalarını etkilemek için kredi vermiştir."[54] IMF hangi ülkelerin kredi alacağına karar vermek için yalnızca ekonomik koşulları değil jeopolitik mülahazaları da kullanmıştır.[55]

Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları adlı kitabında muhbir (whistle blower) ve aynı zamanda kitap yazarı John Perkins, Dünya Bankası ve IMF de dahil olmak üzere uluslararası kredi kuruluşlarını, az gelişmiş ülkelerin liderlerini büyük kalkınma projeleri için kredi almaya ikna etmekle suçlamıştır. Danışman olarak çalışan Perkins, kalkınma projelerinin kendi kendini finanse ediyormuş gibi görünmesi için kârlılıklarının yanlış beyan edilmesinde rol oynamıştır.[56]

2020'de Oxfam, IMF'nin COVID-19 salgını yardım kredileri aracılığıyla yoksul ülkelere kemer sıkma politikaları dayatmak için "gücünü kullandığını" bildirdi.[57] IMF koşulları, alıcıları sağlık harcamalarını kısmaya zorlayarak COVID-19 salgınına yanıt vermelerini engelledi.[58]

Afrika[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Afrika-Çin ilişkileri
Çin'in Afrika'ya verdiği krediler[59]
Year $ (milyar dolar)
2005
2
2006
5
2007
6
2008
4
2009
6
2010
7
2011
10
2012
13
2013
18
2014
15
2015
13
2016
30

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Afrika ülkeleri 2000-2014 yılları arasında Çin'den aldıkları borçları hızla artırdı.[60](toplam 94,5 milyar ABD$) kredi karşılığında piyasa liberalizasyonu talep eden IMF ve Dünya Bankası'na olan bağımlılıklarını sona erdirmeye çalıştılar.[61] Johanna Malm, Çin kredilerinin IMF kredilerine bir alternatif olduğunu yazdı. IMF kredileri daha düşük maliyetli ve sınırlı hükûmet gelirleriyle finanse ediliyor; Çin kredileri ise daha pahalı ancak yüksek gelirli projelerle teminat altına alınıyor.[62] Çin, birçok Afrika ülkesinin ekonomisinde önemli bir proje paydaşı olup kıtanın işlerini önemli ölçüde etkilemektedir.[60] 2015 ve 2017 Dünya Bankası kayıtlarına göre, birçok Afrika ülkesinin Çin'e ve diğer alacaklı ülkelere büyük borçları var. Yaklaşık yüzde 55'lik özel sektör faiz oranları, bazı Afrika ülkelerini kredi için yaklaşık yüzde 17 faiz uygulayan Çin'e gitmeye yöneltti.[63]

Ekim 2018'de Jubilee Debt Campaign kapsamında yapılan araştırmaya göre,[64] Afrika'nın Çin'e olan borcu 2010'da 10 milyar dolardan 2016'da 30 milyar doların üzerine çıktı.[64] Çin, 2000-2017 yılları arasında Afrika hükûmetlerine ve kamu iktisadi teşebbüslerine toplam 143 milyar dolar borç verdi.[65][66] 2020'de Çin'e en fazla borç veren Afrika ülkeleri Angola (25 milyar dolar), Etiyopya (13,5 milyar dolar), Zambiya (7,4 milyar dolar), Kongo Cumhuriyeti (7,3 milyar dolar) ve Sudan (6,4 milyar dolar) oldu.[67]

Ağustos 2022'de Çin Halk Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, belirtilmemiş 17 Afrika ülkesine 2021 sonunda vadesi dolan 23 faizsiz krediyi sileceğini açıkladı.[68]

Borç tuzağı diplomasisine ilişkin kanıt iddiası[değiştir | kaynağı değiştir]

Afrika ülkeleri ile Çin arasındaki ticaret, Afrika ile diğer kıtalar, özellikle de Avrupa ve Kuzey Amerika arasındaki bağları da etkilemiştir. Deborah Brautigam'a göre Çin kredileri kötüye kullanılmaya yatkındır ve Afrika ülkelerinde yolsuzluk ve güç mücadelelerini teşvik etmiştir.[69] Brautigam bulgularını 2020 yılında Johns Hopkins'in Çin Afrika Araştırma Girişimi için "Çin Karakteristikleri ile Borçların Hafifletilmesi" başlıklı bir makalede de yayınlamıştır. Analizinde Etiyopya, Angola ve Kongo Cumhuriyeti'ndeki Çin kredilerini incelemiş ve "hiçbir 'varlık haczi' bulamamıştır. Ayrıca Pekin'in 2000 ile 2019 yılları arasında Afrika'da en az 3,4 milyar doları iptal ettiğini ve yaklaşık 15 milyar dolarlık borcu yeniden yapılandırdığını veya yeniden finanse ettiğini tespit ettiler. Ve Afrika ülkelerine verilen en az 26 bireysel kredi yeniden müzakere edildi. The Atlantic'te yazan Bräutigam, borç tuzağı söyleminin "bir yalan ve güçlü bir yalan" olduğunu ve araştırmasının "Çin bankalarının mevcut kredilerin koşullarını yeniden yapılandırmaya istekli olduğunu ve hiçbir ülkeden bir varlığa el koymadığını" gösterdiğini belirtti.[70][71]

Çinli firmaların Çinli işgücünü öne çıkardığı yönündeki eleştirilere rağmen, Afrika'daki Çin finansmanlı altyapı projelerinde ağırlıklı olarak Afrikalı işçiler istihdam edilmektedir.[72] McKinsey'in Çin-Afrika ekonomik ilişkilerine dair 2017 tarihli bir raporunda, incelenen projelerde işgücünün yüzde 89'unu Afrikalıların oluşturduğu ve Çin Exim Bankası ile Afrika ülkeleri arasındaki sözleşme müzakerelerine iş eğitimi ve yerel işçilerin düzenli olarak dahil edildiği belirtilmiştir.[8]

Eski adı Jubilee Debt Campaign olan Britanya Borç Adaleti yardım kuruluşu, 2022 yılında Dünya Bankası rakamlarına dayanarak yaptığı bir çalışmada, Afrika hükûmetlerinin dış borçlarının Batılı bankalara, varlık yöneticilerine ve petrol tüccarlarına (%35), Çinli borç verenlerden (%12) daha fazla olduğunu tespit etmiştir. Ayrıca, Batılı özel kredilere uygulanan faiz oranlarının (%5) Çin kredilerinin (%2,7) neredeyse iki katı olduğunu ve "en borçlu ülkelerin borçlarının Çin tarafından yönetilme olasılığının daha düşük olduğunu" tespit etmiştir.[73][74]

2021'de devlet gelirlerinin %15'inden fazlasını borç servisi için harcayan 24 Afrika ülkesinden altı ülke - Angola, Kamerun, Kongo Cumhuriyeti, Cibuti, Etiyopya ve Zambiya - borç ödemelerinin üçte birinden fazlasını Çinli kreditörlere gönderdi. Diğer özel alacaklılar ise 12 ülkedeki ödemelerin üçte birinden fazlasını oluşturdu.[75]

2023 yılı itibarıyla Afrika'da Çin'e ait herhangi bir mal varlığına el konulmamıştır:[45] 281

Kenya[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Çin-Kenya ilişkileri ve Goldenberg skandalı

2006 ve 2017 yılları arasında Kenya, Çin'den en az 1043,77 milyar Ksh (9,8 milyar $) borç almıştır.[76] Çin borcu, Kenya'nın dış borcunun yüzde 21'ini ve ülkenin iki taraflı borcunun yüzde 72'sini oluşturmaktadır.[77][78] Çin, Kenya'ya Mombasa ve Nairobi arasında otoyollar ve demiryolu inşa etmesi için borç vermiştir[79] ve bu borç 2020 yılına kadar toplam 6,5 milyar $'ı aşmıştır.Kenya'nın, en büyük ve en kârlı limanı olan Mombasa Limanı'nı geliştirmek için Çin'den aldığı kredileri Aralık 2018'in sonlarında ödememeye yaklaştığı bildirildi; bir temerrüdün Kenya'yı limanın kontrolünü Çin'e bırakmaya zorlayabileceği yönünde spekülasyonlar vardı.[80] Ancak raporlar, Çin'in limana yönelik borç tuzağı tehdidi konusunda şüphe uyandırdı.[44] Kenya medyası, Sri Lanka deneyimiyle benzerlikler kurarak ve bu kredilerin Kenya egemenliğini tehlikeye atabileceğini söyleyerek Çin kredilerinin riske değip değmeyeceğini tartışmıştır.[79][81]

Güney Afrika[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Çin-Güney Afrika ilişkileri

Güney Afrika yıllık gayri safi yurtiçi hasılasının tahminen yüzde dördünü Çin'e borçludur.[82] Ülke, bazıları şeffaf olmayan koşullar[83] ve yolsuzlukla bağlantılar konusunda endişelere yol açan çok sayıda Çin kredisi almıştır. Bu krediler arasında Jacob Zuma hükûmeti döneminde Çin Kalkınma Bankası tarafından devlete ait Güney Afrika elektrik şirketi Eskom'a verilen tartışmalı 2,5 milyar dolarlık kredi de yer almaktadır.[84] Eskom'a Huarong Energy (özel bir Çin şirketi) tarafından verilen 2,5 milyar dolarlık bir başka kredi de Zondo Devlet Yolsuzluklarını Araştırma Komisyonu tarafından uygunsuz bulunmuş[85] ve Eskom Yönetim Kurulu Başkanı Jabu Mabuza'nın kredi sürecindeki usulsüzlükler ve yolsuzluklar nedeniyle şirketin krediyi geri ödemeyeceğini açıklamasına neden olmuştur.

Cyril Ramaphosa'nın başkanlığı döneminde Çin Kalkınma Bankası'ndan 370 milyar R (25,8 milyar $) tutarında ek bir kredi 2018 ekonomik teşvik paketini desteklemek amacıyla sağlandı. Güney Afrika hükûmeti başlangıçta krediyi bir "hediye" olarak tanımladı;[86] kredinin ayrıntıları kamuoyuna açıklanmadı ve tartışma yarattı.[87][88]

Hükûmet, faiz oranının fahiş olmadığını[89] ancak gizlilik maddesi nedeniyle açıklanamayacağını söyleyerek krediyi gerekçelendirdi.[90] Kredi, muhalefetteki Demokratik İttifak tarafından ülkenin bir "borç tuzağına" düşme riski taşıdığı gerekçesiyle eleştirildi.[87][90]

Uganda[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Çin-Uganda ilişkileri

Ekim 2021'de Uganda Parlamentosu tarafından yapılan bir soruşturma, Entebbe Uluslararası Havalimanı'nın 200 milyon dolarlık genişletilmesi için Exim Bank of China tarafından verilen kamuya açık olmayan kredi koşullarının ağır olduğu ve temerrüt durumunda havalimanının kaybedilmesine yol açabileceği sonucuna vardı. Kasım 2021'de Uganda'daki Çin büyükelçiliği havalimanına el konulabileceği yönündeki açıklamaları reddetti.[91] AidData tarafından kredi sözleşmesi üzerine 2022 yılında yapılan bir çalışmada havalimanına el konulma riski bulunmadığı belirtildi.[92]

Zambiya[değiştir | kaynağı değiştir]

The Economist'in 2018 istatistiklerine göre, Çin muhtemelen Zambiya'nın dış borcunun dörtte biri ila üçte birini elinde tutmaktadır (ABD ve Dünya Bankası gibi diğer alacaklılarla karşılaştırılabilir.[93] O yıl, Zambiyalı milletvekilleri Çin kredilerinin Zambiya egemenliğini riske atıp atmadığını tartıştı.[94] Africa Confidential'a göre, ZESCO (Zambiya'nın devlete ait enerji şirketi) Çinli bir şirket tarafından geri alınma görüşmeleri yapıyordu. Zambiya hükûmeti ZESCO'nun özelleştirilmesi iddialarını reddetti.[95] Temmuz 2022'de Çin ve Fransa'nın eş başkanlığını yaptığı bir alacaklılar komitesi, G20 çerçevesi altında Zambiya ile borcun yeniden yapılandırılmasını müzakere etmeye kararlı olduklarını belirtti.[96]

Afrika'nın başka yerlerinde[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Nijerya: Çin, ülkenin toplam 27,6 milyar dolarlık dış borcunun 3,1 milyar dolarlık kısmına sahip. Nijeryalı finans yayını Nairametrics, Nijerya'nın yolsuzlukla ilgili sorunları nedeniyle Çin'in borç tuzağına düşme konusunda uyarıda bulundu[97].
  • Cibuti: Ülke stratejik bir liman geliştirmek için borçlandı[98] ve Çin kredileri Cibuti'nin toplam borcunun yüzde 77'sini oluşturuyor.[93] Ülke GSYİH'sinin yüzde 80'inden fazlasını Çin'e borçlu ve 2017'de Çin'in ilk denizaşırı askeri üssüne ev sahipliği yaptı.[99]
  • Kongo Cumhuriyeti: Çinli kredi kuruluşlarına tahmini 2,5 milyar dolar borçludur; kesin rakam Kongo hükûmeti tarafından bile bilinmemektedir.[93]
  • Mısır: Çin, ülkenin Yeni İdari Başkent projesini finanse ediyor. Yeni başkenti yöneten Mısır devlet teşebbüsünün başında bulunan General Ahmed Abdeen, bir röportaj sırasında Amerika'nın Mısır'a yatırım yapma konusundaki isteksizliğini eleştirdi: "Bizimle insan hakları hakkında konuşmayı bırakın. Gelin ve bizimle iş yapın. Çinliler geliyor, kazan-kazan durumları arıyorlar. Çinliler hoş geldiniz."[100]

Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Sri Lanka[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Çin–Sri Lanka ilişkileri ve Sri Lanka Ekonomik krizi (2019)
Hambantota Uluslararası Limanındaki iki büyük gemi
Hambantota Uluslararası Limanının inşası için Çin'den alınan krediler borç tuzağı diplomasisine örnek olarak gösterilmektedir.

Dünya Bankası ya da IMF tarafından dayatılan çeşitli koşulların aksine Çin, Sri Lanka'ya verdiği kredilere çok az koşul eklemiş, politika reformu ya da benzeri yapısal düzenlemeler talep etmemiştir.[101] Krediyle finanse edilen projede Çin işgücünün kullanılması, Sri Lanka'ya verilen çoğu Çin kredisinin tek koşuludur.[102] Çin'den alınan kredilerin Sri Lanka'nın dış borçlarının yaklaşık yüzde 20'sini oluşturduğu tahmin edilmektedir ve Sri Lanka'nın en büyük iki taraflı borç vericisidir, ancak Sri Lanka'nın borç stokunun baskın kısmını elinde tutmamaktadır. Bunun yerine, çoğunlukla batılı özel yatırımcıların sahip olduğu uluslararası devlet tahvilleri, Sri Lanka'nın dış borcunun yüzde 36,5'ini ve toplam dış borç geri ödemelerinin yüzde 47'sini oluşturmaktadır.[103][104][105][106]

2023 yılında The Diplomat, Sri Lanka borç krizinin asıl nedeninin ülkenin borç yapısından ve özellikle de yüksek faiz oranlarıyla ihraç edilen Uluslararası Devlet Tahvilerinden kaynaklandığını ileri sürmüştü. Sri Lanka'nın dış borcunun önemli bir kısmı uluslararası devlet tahvili (UDT) hesaplarına borçluydu ve 2010 ile 2021 yılları arasında Sri Lanka'nın dış borç stokunun UDT kısmı üç katına çıkarak yüzde 12'den yüzde 36'ya yükseldi ve hükûmetin yıllık faiz ödemelerinin yüzde 70'ine ulaşarak ülkenin döviz rezervlerini azalttı. 2021 yılında Çin'den alınan kredilerin ödenmesi için acil bir sorun yoktu ancak Sri Lanka'nın UDT'ler için 1 milyar ABD doları anapara ve 934 milyon ABD doları ek faiz ödemesi gerekiyordu ki bu da ülkenin dış borç ödemelerinin yüzde 47,5'ini oluşturuyordu ve Çin'e olan borç miktarının iki katıydı. Sri Lanka yerel medyası, borç servisi zorlaştığında, Sri Lanka maliye bakanının ilk etapta temerrüde düşmemek için ikili finansman sağlamak üzere Çin'e başvurmaya çalıştığını, ancak siyasi nedenlerle bu yolu izlemediğini öne sürmüştü.[107][108] Son on yıldır Çin, Sri Lanka'nın birincil alacaklısı konumunda ve ülkenin önemli kalkınma girişimleri üzerinde tartışmalı bir etkiye sahiptir.[109]

Çin dış politikasını eleştirenler, Hambantota Uluslararası Limanı ve Mattala Rajapaksa Uluslararası Havalimanı'nın inşası için Çin Exim Bankası tarafından Sri Lanka'ya verilen kredilerin borç tuzağı diplomasisinin örnekleri olduğunu savunmaktadır.[110] Eleştirmenlerin söylemlerinin aksine, 2022 yılında Johns Hopkins Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma, Çin'in verdiği kredilerde borç-özkaynak takası, varlık haczi ve "gizli borç"[111] olmadığını ortaya koymuştur.

2007 yılında, devlete ait Çinli firmalar China Harbour Engineering Company ve Sinohydro Corporation 361 milyon $ karşılığında limanı inşa etmek üzere görevlendirilmiştir. Exim projenin yüzde 85'ini yıllık yüzde 6,3 faiz oranıyla finanse etti.[112] Proje zarar etmeye başladıktan[43] ve Sri Lanka'nın borç ödeme yükü arttıktan sonra[16] hükûmeti projeyi devlete ait China Merchants Port'a 99 yıllığına nakit karşılığında kiralamaya karar verdi. Çinli şirkete yapılan 1,12 milyar dolarlık kiralama Sri Lanka tarafından ödeme dengesi sorunlarını çözmek için kullanıldı.[110][113] Bu durum Amerika Birleşik Devletleri, Japonya[27] ve Hindistan'da limanın ülkenin jeopolitik rakiplerini kontrol altına almak için bir Çin deniz üssü[114] olarak kullanılabileceği ve Çin hükûmetinin projeye el koyabileceği endişelerine yol açtı.

Brahma Chellaney, Çin'in Mahinda Rajapaksa'nın başkanlığı döneminde önemli bir diplomatik güç elde ettiğini ve Sri Lanka'daki ayak izini genişlettiğini belirtti. Yeni bir hükûmet iktidara geldiğinde Sri Lanka "temerrüdün eşiğindeydi" ve yeni hükûmetin "geri dönüp Çin'i yeniden kucaklamaktan" başka seçeneği yoktu. Chellaney, Hambantota limanını kısa vadeli ticari uygulanabilirliği olmasa bile Çin için uzun vadeli değeri olan stratejik öneme sahip bir doğal varlık olarak tanımladı.[115] Çin'in bir borçlunun kredi itibarını değerlendirmediğini ve bir kredi borçluyu borç sıkıntısına sokacak olsa bile borç vereceğini söyledi.[116] Daha sonra Sri Lanka'nın borç yükünün 51 milyar dolar olduğu ve devlet gelirinin yüzde 95'inin borçları karşılamaya gittiği öğrenildi.[117]

Önde gelen 182 ekonomist tarafından yayınlanan bir bildiride, Sri Lanka'nın borcunun %40'ını elinde bulunduran ve çoğunluğu Batılı bankalar ve hedge fonlarından oluşan özel alacaklılar, ülkeyi fiilen rehin almakla suçlandı.[118]

Sri Lanka'nın mevcut başbakanı Mahinda Rajapaksa ülkenin Çin ile ilişkilerini savundu ve ülkenin borç tuzağı imajını reddederek "Çin [çatışma sonrası kalkınma döneminde] birçok altyapı projesi için imtiyazlı krediler sağladı" dedi."[119] Rajapaksa, Sri Lanka'nın projenin borçlarını ödeyememesi nedeniyle Çinli bir şirketle 99 yıllık bir kira sözleşmesi yapmak zorunda kaldığı görüşünü reddederek projenin ticari olarak uygulanabilir olduğunu[119] ve Sri Lanka'nın genel liman altyapısını dönüştürdüğünü belirtti.[119]

Sri Lanka'nın Çin Büyükelçisi Karunasena Kodituwakku, Çin hükümetinin Sri Lanka hükümetinden limanı devretmesini istemediğini; Sri Lanka hükümetinin başlangıçta Çin'den limanı kiralamasını istediğini söyledi. Diğer Sri Lankalı temsilciler de Sri Lanka'nın limana Çin yatırımı yapmasının mantıklı olduğunu çünkü ticari gemiciliğinin çoğunun bu ülkeden geldiğini belirttiler."[120][121]

Deborah Bräutigam "borç tuzağı diplomasisi" teriminin kullanımına itiraz etmiştir.[43][122] Sri Lanka ile ilgili olarak Bräutigam, Çin bankalarının mevcut kredilerin şartlarını yeniden yapılandırmaya istekli olduğunu belirtmiştir.[122] Kanada Uluslararası Kalkınma Ajansı'nın Kanadalı mühendislik ve inşaat firması SNC-Lavalin'in liman için yaptığı fizibilite çalışmasını finanse ettiğini ve bu çalışmanın 2003 yılında Hambantota'da bir liman inşasının mümkün olduğu sonucuna vardığını söylemiştir. Danimarkalı mühendislik firması Ramboll tarafından 2006 yılında tamamlanan ikinci bir fizibilite raporu da benzer bir sonuca varmıştır. Bräutigam'a göre, Hambantota'daki limanın varlığını haklı çıkarmak için Singapur'dan geçen kargonun sadece bir kısmını güvence altına alması gerekiyordu. Başkan Maithripala Sirisena 2015 yılında göreve geldiğinde Sri Lanka'nın Japonya, Dünya Bankası ve Asya Kalkınma Bankası'na Çin'den daha fazla borcu vardı; Sri Lanka'nın 2017 yılında ödediği 4,5 milyar dolarlık borç servisinin sadece yüzde beşi Hambantota içindi. Bräutigam'a birkaç Sri Lanka Merkez Bankası yöneticisi Hambantota'nın (ve genel olarak Çin finansmanının) ülkenin mali sıkıntısının ana kaynakları olmadığını söyledi ve Bräutigam Sri Lanka'nın Çin'e verdiği hiçbir kredide temerrüde düşmediğini söyledi. Kolombo başlangıçta IMF'den bir kurtarma paketi ayarlamış, ancak Kanada fizibilite çalışmasının tavsiye ettiği gibi düşük performans gösteren Hambantota Limanını deneyimli bir şirkete kiralayarak gerekli fonları toplamaya karar vermişti.[Sri Lankalı bir akademisyen olan Asanga Abeyagoonasekera, Çin'in Sri Lanka'daki 'stratejik tuzağı' konusunda uyarıda bulundu.[123] Borç tuzağı diplomasisi yerine "Stratejik tuzak diplomasisi" teriminin kullanılması da Asanga Abeyagoonasekera tarafından ortaya atıldı ve ilk olarak 16 Eylül 2021 tarihinde Amerika'nın Sesi'ne verdiği röportajda Çin'in Sri Lanka'daki "borç tuzağı diplomasisi"ni değerlendirerek yayınlandı.[1]

Chatham House 2020 yılında Sri Lanka'nın borç sıkıntısının Çin'in verdiği kredilerle bağlantılı olmadığı, Çin hükümetinin politikalarından ziyade Batı'nın kredi ve para politikasının kolaylaştırdığı "iç politika kararlarından" kaynaklandığı sonucuna varan bir araştırma raporu yayınladı. Gazete, Çin'in Hambantota'yı bir deniz üssü olarak kullanabileceği iddiasına şüpheyle yaklaşmış ("açıkça hatalı" olarak nitelendirmiştir) ve Sri Lankalı siyasetçilerin ve diplomatların bu konunun Pekin ile hiçbir zaman gündeme gelmediği konusunda defalarca ısrar ettiklerini belirtmiştir; limanın kiralanmaya başlamasından bu yana Hambantota'da veya yakınında Çin askeri faaliyetlerine dair hiçbir kanıt yoktur.[124]

Kiralama, olası askeri kullanım endişeleri ve Sri Lanka ulusal varlıklarının Çin'e satılması olarak nitelendiren sendikalar ve siyasi partilerin muhalefeti nedeniyle birkaç ay ertelendi.[125][126] Sri Lanka, Hambantota limanının Çin'e kiralanmasını yeniden gözden geçirdiğini belirtti.[127]

Pakistan[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Çin-Pakistan ilişkileri, Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru, Pakistan'ın ulusal borçları ve 2022-2023 Pakistan Ekonomik krizi

Pakistan 1980'den bu yana Dünya Bankası'ndan 33,4 milyar doları kredi ve 9,3 milyar doları hibe olmak üzere 42,7 milyar dolar yardım almıştır; bu durum bankanın kamu sözleşmeleri ve Pakistan Devlet Bankası yöneticilerinin atanması yoluyla ülkede yerel ve ulusal karar alma gücünü kullanmasına olanak sağlamıştır.[128] Devlet Bankası verilerine göre Pakistan'ın Çin Halk Cumhuriyeti'ne olan borcu 2017'de 7,2 milyar dolardı; Nisan 2018'e kadar 19 milyar dolara, 2020'ye kadar ise özellikle Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru (CPEC) projelerini finanse etmek için verilen krediler nedeniyle 30 milyar dolara yükseldi.[129][130] New York Times Aralık 2018'de yatırımların askeri boyutunun ortaya çıktığını bildirmiş ve bunu şeffaf olmayan, kötü yönetilen bir borç tuzağı olarak nitelendirmiştir.[131] Uzmanlar Pakistan'ın Çin'e olan borcunu geri ödemesinin yaklaşık 40 yıl süreceğini tahmin etmektedir.[132] Bazı akademisyenler CPEC'in "Pakistan'ın çıkarlarını Çin'e tabi kıldığını" ve CPEC ile Pakistan'ın Çin'e artan ekonomik bağımlılığının Pakistan'ın egemenliği için bir tehdit haline gelebileceğini söylemiştir.[133][134]

Çin ve Pakistan, 2017 yılında Çin'in 50 milyar dolar yatırım yapacağı beş hidroelektrik projesi inşa etmek üzere bir anlaşma imzaladı. Güney Asya ve Orta Doğu çalışmaları alanında çalışan Pakistan asıllı Amerikalı akademisyen Hassan Abbas'a göre projedeki gecikmeler maliyetleri 98 milyar dolara çıkarabilirdi.[135] Yılda yaklaşık 5 milyar dolarlık birikmiş faizle birlikte Pakistan'ın Çin'e 20 yılda yaklaşık 200 milyar dolar ödemesi gerekecekti; akademisyenler bu borcun Çin'e Pakistan'ın içişlerinde aşırı nüfuz kazandırabileceğini öne sürmüştür.[135] Bu sebeple anlaşmanın bir kısmı, şartlarına yapılan itirazlar nedeniyle Pakistan tarafından 2017 sonunda iptal edildi.[136]

Malezya[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Çin-Malezya ilişkileri

Çin, Başbakan Necip Rezak döneminde Malezya'daki projelere 22 milyar dolar finansman sağlamıştır.[13] Rezak 31 Mayıs 2014 tarihinde Çin'e bir devlet ziyareti gerçekleştirmiş ve bu ziyaret sırasında Çin Premieri Li Keçiang tarafından karşılanmıştır.

Malezya'da Doğu Sahili Demiryolu Hattı, Kuantan Limanının Genişletilmesi, Pahang'daki Yeşil Teknoloji Parkı, Orman Şehri, Robotik Gelecek Şehri ve Samalaju Endüstri Parkı Çelik Kompleksi de dâhil olmak üzere Çin'in Bir Kuşak, Bir Yol Girişimi (KYG) kapsamında inşa edilmekte olan birçok projesi bulunmaktadır[137].

Eylül 2018'de Maliye Bakanı Lim Guan Eng, Çin Petrol Boru Hattı Bürosu (China Petroleum Pipeline Engineering) ile petrol ve gaz boru hatları için yapılan yaklaşık 2.795 milyar dolar değerindeki iki sözleşmeyi iptal etti.[138] Mahathir Muhammed ve Maliye Bakanı Lim Guan Eng projeleri[139] pahalı, gereksiz, gereksiz, rekabetçi olmayan (çünkü açık ihale yasaklanmıştı), kamu denetimi olmadan yürütülen ve Çin devletine ait firmalar ile Razak'ın Birleşik Malay Ulusal Örgütü (UMNO) partisine bağlı olanları şişirilmiş fiyatlarla kayırdığı için eleştirdi. Malakka Şehri sakinleri limanın gereksiz olduğunu ve ihaleyi alan küçük şirketin daha önce iktidarda olan UMNO ile bağları olduğunu söyledi.[13]

Malezya Savunma Bakan Yardımcısı Liew Chin Tong, Çin'in Hint Okyanusu'ndaki İnciler Dizisi stratejisi ve Çin'in Malezya ve Malakka Boğazı'ndaki amaçları hakkında şunları söyledi "Bir haritaya baktığınızda Myanmar'dan Pakistan'a, Sri Lanka'dan Cibuti'ye kadar Çin'in liman ve yatırım planladığı yerleri görebilirsiniz. Tüm bunlar için önemli olan nedir? Bizim küçük Malezya'mız ve Malakka Boğazı. Malakka Boğazı'nda ya da Güney Çin Denizi'nde savaş gemileri görmek istemediğimizi açıkça söylüyorum."[13] Krediler daha sonra yeniden müzakere edildi; Mahathir Muhammed KYG'ye destek sözü verdi ve Pekin'deki 2019 KYG Zirvesi'nin önemli açılış konuşmacılarından biri oldu.[140][141]

Maldivler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Çin-Maldivler ilişkileri

Maldivler Halk Meclisi (Maldivler parlamentosu) başkanı ve eski devlet başkanı Muhammed Naşid Aralık 2019'da yaptığı açıklamada Maldivler'in Çin'e 1,5 milyar doları devletten devlete krediler, özel krediler ve devlet garantileri olmak üzere 3,5 milyar dolar borcu olduğunu söyledi. Naşid, Çin'in borç tuzağının bir ekonomik ve insan hakları meselesi ve ada ulusunun egemenliği ve özgürlüğü meselesi olduğunu söyledi.[142][143] Naşid ayrıca proje maliyetlerinin şişirildiğini ve kağıt üzerindeki borcun gerçekte alınan 1,1 milyar dolardan çok daha fazla olduğunu söyledi.[144] Çin, Hint Okyanusu bölgesindeki operasyonlarını genişletmeye başladığı 2008'den bu yana Maldivler'in önemli stratejik önemini kabul etti. Çin, ada ülkesi üzerindeki kontrolünü arttırmak amacıyla, Maldivler'in idari aygıtı üzerinde nüfuz sahibi olmak için ekonomik kaynaklarını aşamalı olarak kullanmaktadır.[145]

Laos[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Çin-Laos ilişkileri

Dünya Bankası'na göre, 2021 yılı sonunda Laos'un kamu borcu gayri safi yurtiçi hasılanın %88'ine fırladı ve Çinli alacaklılar dış borcun %47'sini oluşturuyor.[146] Ayrıca Laos, borcunun %11'ini ikili kredilerden Çin'e borçlu. Bank of the Lao P.D.R. Başkanı Sonexay Sitphaxay'ın Haziran 2022'de görevden alınması ekonomik kriz ve paniğe işaret etmektedir.[147]

Brahma Chellaney'e göre Çin, Laos'un elektrik şebekesini ve buna bağlı olarak su kaynaklarını etkin bir şekilde kontrol altına almış durumda. Laos'un sadece yedi milyonluk küçük ekonomisi göz önüne alındığında, Çin'in Laos'un kaynakları üzerinde muazzam bir güç uygulayabildiğini belirtiyor.[148]

Tacikistan[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Çin-Tacikistan ilişkileri

2008 yılına gelindiğinde, Çin Halk Cumhuriyeti ödenmemiş kredilerde Tacikistan'ın diğer alacaklılarını geride bıraktı; ertesi yıl Tacikistan'ın toplam kredi portföyünün yüzde 77'si Çin kredilerinden oluşuyordu.[149] 2011 yılında Tacikistan parlamentosu, yüz milyonlarca dolar tutarındaki ödenmemiş bir borçtan feragat etme karşılığında Çin'e yaklaşık 1.000 km² (390 sq mi) arazi bırakmayı kabul etti.[150]

Tacikistan'ın 2018 yılında yabancı alacaklılara olan borcunun ("dış borç") 2,9 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir,[150][151] bunun 1,2 milyar doları Çin Exim (İhracat-İthalat) Bankası'na borçludur.[150] O yıl, raporlar Sincan merkezli TBEA'ya Duşanbe'de 400 megavatlık bir enerji santrali inşa etmek için TBEA'ya yapılan masraflar karşılığında altın madeni imtiyazları verildiğini gösteriyordu.[150] 2020 sonunda Tacikistan'ın toplam dış borcu 3,1 milyar dolara yaklaştı; bunun 1,12 milyar doları (toplamın yaklaşık yüzde 37'si) Çin Exim Bankasına borçluydu.[149]

Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Çin-Avrupa Birliği ilişkileri

Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi, Yunanistan'daki Pire limanı, Portekiz'in enerji ve ulaştırma sektörleri ve Macaristan demiryolları dahil olmak üzere Avrupa Birliği ve kıta Avrupasında bir dizi yatırım yapmıştır. Çin ve Avrupa arasında 2020 yılında 12.400'den fazla yük treni seyahat etmiştir.[152]

Nisan 2021'de Karadağ Başbakanı AB'den, A-1 otoyolunu finanse etmek üzere 2014 yılında Çin Exim Bankası tarafından verilen ve Karadağ'ın dış borcunun yaklaşık yüzde 25'ini oluşturan 1 milyar dolarlık kredinin geri ödenmesi için ülkeye yardım etmesini istedi. Kredinin şartları uyarınca, ödemenin yapılmaması durumunda Çin binlerce hektarlık alanı alacaktı. Proje, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası ve Avrupa Yatırım Bankası tarafından yapılan iki fizibilite çalışmasında ekonomik olarak uygulanamaz olarak nitelendirildi ve AB'nin projeyi finanse etmeyi reddetme gerekçesi olarak gösterildi.[153] Kilometre başına 23,8 milyon dolarlık tahmini maliyeti ile dünyanın en maliyetli otoyollarından biridir.[154] Çin Afrika Araştırma Girişimi (China Africa Research Initiative) tarafından hazırlanan bir makale, arazinin teminat olarak bildirilmesini sözleşmedeki rutin bir maddenin yanlış çevrilmesinden kaynaklanan bir söylenti olarak nitelendirdi.[155]

Latin Amerika[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Çin-Latin Amerika ilişkileri,; Çin-Venezuela ilişkileri; Çin-Ekvador ilişkileri ve Latin Amerika borç krizi

CNBC'de yayınlanan bir makalede, Çin'in Latin Amerika'daki yatırımlarının arttığı ve projenin borç tuzağı diplomasisi ve yeni sömürgecilik iddiaları nedeniyle yoğun bir şekilde eleştirildiği belirtildi.[156] Bu endişeler özellikle Venezuela ve Ekvador'da telaffuz edildi.[157]Boston Üniversitesi Küresel Kalkınma Politikası Merkezi tarafından derlenen 2019 tarihli bir çalışma, Çin kredilerinin, muhtemelen Venezuela hariç, Latin Amerika ülkelerini IMF borç sürdürülebilirliği eşiklerinin üzerine çıkarmadığını belirtti.[158]

  • Arjantin: Arjantin, topraklarındaki bir Çin uydu izleme istasyonuna erişimi ve bu istasyonun gözetimini reddetti.[99]
  • Ekvador: Mart 2019'da Ekvador, IMF'den yıllık GSYİH'sinin %6'sı oranında 4,2 milyar ABD doları borç almayı kabul ederken, Dünya Bankası ve Amerikalılar Arası Kalkınma Bankası'na 6 milyar ABD doları borçlu olmaya devam etti.[46] Ekvador, 6,5 milyar ABD doları Çin kredisi karşılığında ham petrolünün yüzde 80 ila 90'ını 2024 yılına kadar Çin'e satmayı kabul etti.[99]
  • Venezuela: Carnegie-Tsinghua Küresel Politika Merkezi tarafından yayınlanan bir makalede, Çin'in Venezuela'ya verdiği kredilerin borç tuzağı diplomasisi ya da "alacaklı emperyalizmi" değil, her iki tarafın da kaybedeceği "kaybet-kaybet" finansal hataları olduğu belirtildi.[18] Quartz'da yayınlanan bir makale Carnegie makalesini şöyle özetledi; "Çin'in borçlarının diğer ülkeleri tuzağa düşürdüğüne dair hakim anlatının aksine, aşırı ve sürdürülemez Çin kredilerinden en çok korkması gereken ülke Çin'dir"[159].

Pasifik Adaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız: Çin-Pasifik ilişkileri

2019 yılında Lowy Enstitüsü, Çin'in Pasifik Adalarında borç tuzağı diplomasisi yapıp yapmadığına dair kanıtların sistematik incelemesini tamamladı. Bulguları, Çin'in Pasifik'te artan borç risklerinin arkasındaki ana itici güç olmadığı ve Çin'in bölgedeki baskın alacaklı olmadığı yönündeydi. Sadece Tonga'da Çin baskın bir alacaklı konumundaydı, ancak araştırmacılar bunun Çin'e avantajlı bir konum sağlamadığını, çünkü geri ödemeleri iki kez ertelemeyi kabul etmek zorunda kaldıklarını, ancak karşılığında pek bir şey alamadıklarını savundular. Ayrıca Çin'in borç verme koşullarının pek de yağmacı olmadığını ve "krediler konusunda çok daha dikkatli göründüklerini" tespit etmişler ve "Çin'in henüz Pasifik'te borç tuzağı diplomasisi yapmadığı" sonucuna varmışlardır. Ayrıca bölgedeki Çin kredilerinin "ezici çoğunluğunun" daha çok yardım olarak kabul edilebilecek kadar imtiyazlı olduğunu tespit etmişlerdir. Bununla birlikte, şu anda Çin'e borçlu olan Pasifik ülkelerinin çoğunun daha fazla borç üstlenmek için çok az alana sahip olduğunu da belirtmişler ve Çin'in gelecekteki yaklaşımını, bu ülkeleri çok fazla borçla boğmaktan kaçınmak için daha fazla kredi yerine daha fazla hibe yardımı verecek şekilde yeniden yapılandırmasını tavsiye etmişlerdir.[160]

Mart 2023'te Mikronezya Federal Devletleri Başkanı David Panuelo, Pekin'i rüşvet, casusluk ve düşmanca devralmalarla suçlayan bir mektup yazdı: "Bir şeyin teknik olarak yasal bağlayıcılığı olmaması, kendinizi ona borçlu bulmayacağınız anlamına gelmez."[161]

Diğer ülkeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Çin, KYG (Bir Kuşak Bir Yol Girişimi (Organizasyonu)) kapsamında Kırgızistan, Laos ve Moğolistan'a kredi verdi.[98][162] Ayrıca Tonga'ya altyapısını yeniden geliştirmesi için 115 milyon dolar ve Papua Yeni Gine'ye 2 milyar dolar kredi verdi (ülkenin ulusal borcunun neredeyse dörtte biri).[163] Çin'in Trinidad ve Tobago'da da devam eden projeleri var; bunlar arasında Çin yapımı 500 milyon dolarlık bir kuru havuz ve La Brea'da 102 milyon dolarlık bir sanayi parkı bulunuyor.[164]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b "India Feels the Squeeze in Indian Ocean with Chinese Projects in Neighborhood". 16 Eylül 2021. 16 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ a b c ISSAfrica.org (30 Nisan 2020). "Is COVID-19 enabling debt-trap diplomacy?". ISS Africa (İngilizce). 30 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Sebastian Horn; Carmen M. Reinhart; Christoph Trebesch (26 Şubat 2020). "How much money does the world owe China?". Harvard Business Review. 20 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2023. 
  4. ^ a b Tunçer, Ali Coşkun; 'Foreign Debt and Colonization in Egypt and Tunisia (1862–82)', in Pierre Penet, and Juan Flores Zendejas (eds), Sovereign Debt Diplomacies: Rethinking sovereign debt from colonial empires to hegemony (Oxford, 2021; online edn, Oxford Academic, 22 Apr. 2021), [1],s.73-93
  5. ^ a b Pénet, Pierre, and Juan Flores Zendejas, 'Rethinking Sovereign Debt from Colonial Empires to Hegemony', in Pierre Penet, and Juan Flores Zendejas (eds), Sovereign Debt Diplomacies: Rethinking sovereign debt from colonial empires to hegemony (Oxford, 2021; online edn, Oxford Academic, 22 Apr. 2021), [2], s-15-46
  6. ^ a b c Hameiri, Shahar (9 Eylül 2020). "Debunking the myth of China's "debt-trap diplomacy"". The Interpreter. Lowy Institute. 9 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2023. 
  7. ^ a b "The Myth of the Chinese 'Debt Trap' in Africa". Bloomberg News (İngilizce). 17 Mart 2022. 8 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2022. 
  8. ^ a b "Debunking the Myths of Chinese Investment in Africa". The Diplomat (İngilizce). 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021. 
  9. ^ "China 'not to blame' for African debt crisis, it's the West: study". South China Morning Post. 27 Temmuz 2022. 27 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2022. 
  10. ^ Chellaney, Brahma (23 Ocak 2017). "China's Debt-Trap Diplomacy". Project Syndicate (İngilizce). 14 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2018. 
  11. ^ Akpaninyie, Mark. "China's 'Debt Diplomacy' Is a Misnomer. Call It 'Crony Diplomacy.'". The Diplomat (İngilizce). 21 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2019. 
  12. ^ a b c "How China Lends: A Rare Look into 100 Debt Contracts with Foreign Governments". Center for Global Development (İngilizce). 31 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2022. 
  13. ^ a b c d Beech, Hannah (20 Ağustos 2018). "'We Cannot Afford This': Malaysia Pushes Back Against China's Vision". The New York Times. ISSN 0362-4331. 16 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2018. 
  14. ^ "China's secret loan contracts reveal its hold over low-income nations". Financial Times. 31 Mart 2021. 26 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2022. 
  15. ^ a b c Brautigam, Deborah (2 Ocak 2020). "A critical look at Chinese 'debt-trap diplomacy': the rise of a meme". Area Development and Policy. 5 (1): 1-14. doi:10.1080/23792949.2019.1689828. ISSN 2379-2949. 
  16. ^ a b c d Sam Parker; Gabrielle Chefitz (24 Mayıs 2018). "Debtbook Diplomacy" (PDF). Belfer Center for Science and International Affairs. 15 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  17. ^ a b Kuo, Lily; Kommenda, Niko. "What is China's Belt and Road Initiative?". The Guardian (İngilizce). 4 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2019. 
  18. ^ a b MATT FERCHEN (16 Ağustos 2018). "China, Venezuela, and the Illusion of Debt-Trap Diplomacy". Carnegie–Tsinghua Center for Global Policy. 12 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2018. CHINA AND VENEZUELA: LOSE-LOSE It is perhaps no coincidence, then, that those most keen to highlight and warn of China's debt-trap diplomacy, or of similar threats such as "creditor imperialism," fail to mention the country with arguably the most unsustainable debt-based relationship with China: Venezuela. 
  19. ^ "How China tried to shut down Australian media coverage of its debt-trap diplomacy in the Pacific". Business Insider. 9 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2018. 
  20. ^ "Panel: Chinese Investments to Boost Trade Come as U.S. Commercial Shipping in Decline – USNI News". USNI News. 2 Ekim 2018. 9 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2018. 
  21. ^ "Pakistan, Sri Lanka crises lessons for countries to not fall for China's debt trap - Times of India". The Times of India (İngilizce). 12 Nisan 2022. 12 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  22. ^ "How Djibouti,like Zambia, is about to loose its port to China". Business Ghana. 9 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2018. 
  23. ^ "ISS Today: China's salami slicing takes root in Africa". Daily Maverick (İngilizce). 3 Ekim 2018. 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  24. ^ Liam Fox (19 Temmuz 2018). "Tonga to start paying back controversial Chinese loans described by some as 'debt-trap diplomacy'". Australian Broadcasting Corporation. 20 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  25. ^ a b Oosterveld, Willem; Wilms, Eric; Kertysova, Katarina. The Belt and Road Initiative Looks East: Political Implications of China's Economic Forays in the Caribbean and the South Pacific. The Hague: The Hague Centre for Strategic Studies. s. 57. ISBN 9789492102669. 
  26. ^ "China's Era of Debt-Trap Diplomacy May Pave the Way for Something Sinister". 3 Şubat 2019. 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  27. ^ a b Pomfret, John (27 Ağustos 2018). "China's debt traps around the world are a trademark of its imperialist ambitions". The Washington Post. 22 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2018. 
  28. ^ "Chinese loans and investment in infrastructure have been huge". The Economist. ISSN 0013-0613. 20 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  29. ^ "Grassley, Senators Express Concerns over China's "Debt Trap" Diplomacy with Developing Countries;". Chuck Grassley. 10 Ağustos 2018. 19 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  30. ^ Schifrin, Nick; Sagalyn, Dan (27 Eylül 2019). "China's massive Belt and Road initiative builds global infrastructure – and influence". PBS NewsHour. 5 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2023. 
  31. ^ "Pompeo says US to fight China 'empire' of 'bribes';". Energy Daily. 26 Ekim 2018. 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  32. ^ "The Elements of the China Challenge;" (PDF). US Department of State. October 2020. 17 Kasım 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  33. ^ "Trinidad seeks loan from China". nationnews.com. 15 Haziran 2021. 15 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  34. ^ "Imbert: Choosing between IMF, Chinese loan a 'no-brainer'". Loop News (İngilizce). 16 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021. 
  35. ^ Hurley, John; Morris, Scott; Portelance, Gailyn (March 2018), Examining the Debt Implications of the Belt and Road Initiative from a Policy Perspective (PDF), Center for Global Development, 5 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 1 Ekim 2023 
  36. ^ Moore, W. Gyude (17 Eylül 2018). "The language of "debt-trap diplomacy" reflects Western anxieties, not African realities". Quartz. 17 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2021. 
  37. ^ "China Offers Debt Relief, But Most African Countries Borrow Elsewhere". Voice of America. 22 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2021. 
  38. ^ a b "The Path Ahead: The 7th Forum on China-Africa Cooperation" (PDF). China Africa Research Initiative. 22 Aralık 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021. 
  39. ^ "New Data on the "Debt Trap" Question". Rhodium Group (İngilizce). 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2020. 
  40. ^ a b c Needham, Kirsty (2 Mayıs 2019). "Data doesn't support Belt and Road debt trap claims". The Sydney Morning Herald. 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  41. ^ "Experts dispel claims of China debt-trap diplomacy in Pacific but risks remain". The Guardian. 20 Ekim 2019. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020. 
  42. ^ Rajah, Roland; Dayant, Alexandre; Pryke, Jonathan (21 Ekim 2019). "Ocean of debt? Belt and Road and debt diplomacy in the Pacific". Lowy Institute. 21 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  43. ^ a b c d Brautigam, Deborah; Rithmire, Meg (6 Şubat 2021). "The Chinese 'Debt Trap' Is a Myth". The Atlantic. 18 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2023. 
  44. ^ a b c Jevans Nyabiage (6 Haziran 2022). "Chinese debt traps in Africa? The big worry is bondholders: Study". South China Morning Post. ProQuest 2673313440. 6 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  45. ^ a b c d Jin, Keyu (2023). The New China Playbook: Beyond Socialism and Capitalism. New York: Viking. ISBN 978-1-9848-7828-1. 
  46. ^ a b Weisbrot, Mark (27 Ağustos 2019). "The IMF is hurting countries it claims to help". The Guardian. 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2023. 
  47. ^ Smith, Paul Thomas (March 2012). "IMF: Predatory lender or Latin America's best chance?" (PDF). bemidjistate.edu. 15 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  48. ^ Johnston, Jake. "The multilateral debt trap in Jamaica. 28 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." Washington, DC: Center for Economic and Policy Research (2013).
  49. ^ Levitt, Kari Polanyi (1992). "IMF Structural Adjustment: Short-Term Gain for Long-Term Pain?". Economic and Political Weekly. 27 (3): 97-102. ISSN 0012-9976. JSTOR 41625361. Scores of countries caught in a debt trap are being 'adjusted* to a new world order designed by the economic elites of the major industrial countries 
  50. ^ "IMF and World Bank's support for privatisation condemned by UN expert". Bretton Woods Project. 6 Aralık 2018. 12 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  51. ^ Doyle, David (2012). "Pressures to Privatize? The IMF, Globalization, and Partisanship in Latin America". Political Research Quarterly. 65 (3): 572-585. doi:10.1177/1065912911411100. ISSN 1065-9129. JSTOR 41635256. 
  52. ^ Reisman, Kim (1992). "The World Bank and the IMF: At the Forefront of World Transformation". fordham.edu. 2 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2023. 
  53. ^ Andreas Kern; Bernhard Reinsberg; Matthias Rau-Goehring (August 2020). "The role of IMF conditionality for central bank independence" (PDF). European Central Bank. 31 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  54. ^ Toussaint, Eric (2 Şubat 2021). "The World Bank and the Philippines". CADTM. 9 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  55. ^ Julien Reynaud and Julien Vauday (November 2008). "IMF lending and geopolitics" (PDF). ecb.europa.edu. 8 Haziran 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  56. ^ Perkins, John (2004). Confessions of an Economic Hit Man. New York: Berrett-Koehler Publishers. ISBN 978-0-452-28708-2. 
  57. ^ "Over 80 per cent of IMF Covid-19 loans will push austerity on poor countries – World". ReliefWeb. 12 Ekim 2020. 15 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2021. 
  58. ^ "How the International Monetary Fund's loan conditionality is hurting developing countries". Development in Action. 14 Ocak 2021. 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  59. ^ Donnelly, Lynley (14 Eylül 2018). "Africa's debt to China is complicated". Mail & Guardian. 9 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  60. ^ a b "China Going Global – in Africa". International Institute for Environment and Development (İngilizce). 25 Nisan 2015. 28 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2019. 
  61. ^ "China vs the IMF". GGA. 19 Nisan 2017. 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  62. ^ Malm, Johanna (September 2016). "How does China Challenge the IMF's Power in Africa?" (PDF). 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  63. ^ Brautigam, Deborah (26 Nisan 2019). "Opinion: Is China the World's Loan Shark?". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 30 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2019. 
  64. ^ a b "Africa's growing debt crisis: Who is the debt owed to?" (PDF). Jubilee Debt Campaign. 2018. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Nisan 2019. 
  65. ^ "Research: Chinese Loans to Africa". China Africa Research Initiative (İngilizce). 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020. 
  66. ^ Putu, Mbulle-Nziege Leonard and Tshegofatso (26 Ağustos 2020). "Maverick Citizen Op-Ed: Covid-19 reveals the pitfalls of Chinese 'debt-trap diplomacy' for Africa". Daily Maverick (İngilizce). 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020. 
  67. ^ Chiwanza, Takudzwa Hillary. "The Top Ten African Countries With the Largest Chinese Debt". The African Exponent (İngilizce). 18 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2019. 
  68. ^ Backhouse, Andrew (22 Ağustos 2022). "China forgives debt for 17 African nations amid accusations of debt trap diplomacy". news.com.au. 22 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2022. 
  69. ^ Brautigam, Deborah (7 Nisan 2011). The Dragon's Gift: The Real Story of China in Africa (İngilizce). OUP Oxford. ISBN 978-0-19-161976-2. 2 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2023. 
  70. ^ Brautigam, Deborah; Acker, Kevin; Huang, Yufan (2020). "Debt Relief with Chinese Characteristics". Sais-Cari Working Papers (İngilizce). 2 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2023. 
  71. ^ Rithmire, Deborah Brautigam, Meg (6 Şubat 2021). "The Chinese 'Debt Trap' Is a Myth". The Atlantic (İngilizce). 6 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2022. 
  72. ^ "Analysis | Chinese firms – and African labor – are building Africa's infrastructure". The Washington Post (İngilizce). ISSN 0190-8286. 12 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2021. 
  73. ^ "West must force private lenders to ease Africa's crippling debt, say campaigners". the Guardian (İngilizce). 12 Temmuz 2022. 12 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2022. 
  74. ^ Savage, Rachel (11 Temmuz 2022). "African states' private debts three times that owed to China". Reuters (İngilizce). 29 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2022. 
  75. ^ "African states' private debts three times that owed to China". Reuters (İngilizce). 11 Temmuz 2022. 11 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2022. 
  76. ^ Hairsine, Kate (18 Ekim 2019). "Kenya struggles to manage debt for railway to 'nowhere'". DW. 17 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2023. 
  77. ^ Dahir, Abdi Latif (10 Temmuz 2018). "China now owns more than 70% of Kenya's bilateral debt". Quartz Africa (İngilizce). 4 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2021. 
  78. ^ "Kenya: caught between debt and political indifference". Committee for the abolitionof illegitimate det. 22 Ağustos 2021. 1 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  79. ^ a b "KISERO: Kenya must avoid China debt trap or fall into Sri Lanka". Daily Nation. 30 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2018. 
  80. ^ "China's African Debt-trap: Beijing Prepares to Seize Kenya's Port of Mombasa". Taiwan News. 27 Aralık 2018. 30 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2018. 
  81. ^ "Debt diplomacy threat to sovereignty". mediamaxnetwork.co.ke. 31 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2018. 
  82. ^ Merwe, Greg Mills and Emily van Der (29 Nisan 2020). "Op-Ed: Will we see a post-Covid China-Africa reset?". Daily Maverick (İngilizce). 2 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2020. 
  83. ^ Collocott, Charles (22 Ocak 2019). "China's loans to South Africa (I)". politicsweb.co.za. Helen Suzman Foundation. 24 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2020. 
  84. ^ Magubane, Khulekani (11 Eylül 2018). "Terms of Chinese loan to Eskom still confidential, says Ramaphosa". Fin24. 20 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2019. 
  85. ^ "#StateCaptureInquiry: Mabuza says Eskom won't pay back R25bn Huarong loan". IOL News. 22 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2019. 
  86. ^ Anthony, Ross (14 Eylül 2018). "China gifts SA with R370bn". The Mail & Guardian (İngilizce). 14 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2020. 
  87. ^ a b "China's R370bn 'gift' demands scrutiny". The Mail & Guardian (İngilizce). 17 Eylül 2018. 17 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2020. 
  88. ^ "DA wants Ramaphosa, Nene to provide details on China's R370bn 'gift'". Independent Online (İngilizce). South Africa. 16 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2020. 
  89. ^ "China gifts SA with R370bn". The Mail & Guardian (İngilizce). 14 Eylül 2018. 14 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2020. 
  90. ^ a b "DA demands details of R370bn Chinese loan, warns of debt trap". Fin24. 15 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2018. 
  91. ^ Biryabarema, Elias (29 Kasım 2021). "China rejects allegations it may grab Ugandan airport if country defaults on loan". Reuters (İngilizce). 2 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2021. 
  92. ^ Mureithi, Carlos (3 Mart 2022). "Is Uganda's Entebbe airport at risk of seizure by China?". Quartz (İngilizce). 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2022. 
  93. ^ a b c Donnelly, Lynley. "Africa's debt to China is complicated". Mail & Guardian. 9 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2018. 
  94. ^ "'China Must Be Stopped': Zambia Debates the Threat of 'Debt-Trap' Diplomacy". worldpoliticsreview.com. 18 Aralık 2018. 31 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2018. 
  95. ^ kisaram (8 Ocak 2019). "Bumps Along the New Silk Road: Are They As Big As We Think?". American Foreign Policy (İngilizce). 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  96. ^ "China agrees landmark debt relief deal for Zambia". Financial Times. 30 Temmuz 2022. 2 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2023. 
  97. ^ Odutola, Abiola (21 Mayıs 2020). "Nigeria is falling into China's debt trap". Nairametrics (İngilizce). 28 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2020. 
  98. ^ a b Fernholz, Tim (7 Mart 2018). "China Debt Trap: These eight countries are in danger of debt overloads from China's Belt and Road plans — Quartz". Quartz. 17 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2018. 
  99. ^ a b c "Pakistan owes $10 billion debt to China for Gwadar port, other projects: US general". India Today. 16 Mart 2019. 2 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2023. 
  100. ^ "Money and Muscle Pave China's Way to Global Power". The New York Times. 25 Kasım 2018. ISSN 0362-4331. 20 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2018. 
  101. ^ Kelegama, Saman (2016). "China as a Balancer in South Asia". The new great game : China and South and Central Asia in the era of reform. Thomas Fingar. Stanford, California: Stanford University Press. s. 206. ISBN 978-0-8047-9764-1. OCLC 939553543. 
  102. ^ Kelegama, Saman (2016). "China as a Balancer in South Asia". The new great game : China and South and Central Asia in the era of reform. Thomas Fingar. Stanford, California: Stanford University Press. s. 212. ISBN 978-0-8047-9764-1. OCLC 939553543. 
  103. ^ "China's Not to Blame for All of Sri Lanka's Woes". Newsweek (İngilizce). 26 Temmuz 2022. 26 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2023. 
  104. ^ Weerakoon, Dushni (16 Temmuz 2022). "Sri Lanka's crisis of legitimacy" (İngilizce). 27 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2023. 
  105. ^ "Is Sri Lanka Really a Victim of China's 'Debt Trap'?". thediplomat.com (İngilizce). 18 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2023. 
  106. ^ "From project financing to debt restructuring: China's role in Sri Lanka's debt situation | Daily FT". www.ft.lk (İngilizce). 22 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2023. 
  107. ^ "The Real Cause of Sri Lanka's Debt Trap". thediplomat.com (İngilizce). 2 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2023. 
  108. ^ Attanayake, Chulanee (2 Mart 2023). "Sri Lanka's Economic Crisis: Lessons for those in China's Debt". ORF. 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  109. ^ "Sri Lanka- China Debt Trap". 20 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  110. ^ a b Moramudali, Umesh (1 Ocak 2020). "The Hambantota Port Deal: Myths and Realities". The Diplomat (İngilizce). 19 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2021. 
  111. ^ China Africa Research Initiative (29 Kasım 2022). "Evolution of Chinese Lending to Sri Lanka Since the mid-2000s: Separating Myth from Reality" (PDF). China Africa Research Initiative (İngilizce). 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2023. 
  112. ^ Kotelawala, Himal (8 Ağustos 2017). "Everything You Need To Know About The Hambantota Port Lease". roar.media. 15 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2018. 
  113. ^ Diplomat, Sam Parker and Gabrielle Chefitz, The (30 Mayıs 2018). "China's Debtbook Diplomacy: How China is Turning Bad Loans into Strategic Investments". The Diplomat. 15 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2018. 
  114. ^ Marlow, Iain (17 Nisan 2018). "China's $1 Billion White Elephant". Bloomberg L.P. 3 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2018. 
  115. ^ Brahma Chellaney, China’s debt-trap diplomacy 9 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Strategist, ASPI, 24 January 2017.
  116. ^ Brahma Chellaney, Colonization by other means: China’s debt-trap diplomacy 17 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Japan Times, 9 May 2021.
  117. ^ Carrai, Maria Adele (2019), "China's Malleable Sovereignty along the Belt and Road Initiative: The Case of the 99-Year Chinese Lease of Hambantota Port", N.Y.U. Journal of International Law and Politics, 51 (4), ss. 1061-1100, 15 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 2 Ekim 2023 – Hein Online vasıtasıyla 
  118. ^ "Ghosh, Piketty and Varoufakis among 182 experts calling for Sri Lanka debt cancellation". 8 Ocak 2023. 8 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  119. ^ a b c "Cambodia's Hun Sen: 'If I don't rely on China, who will I rely on?'". 20 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  120. ^ "A String of Fake Pearls? The Question of Chinese Port Access in the Indian Ocean". thediplomat.com (İngilizce). 25 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2021. 
  121. ^ "Sri Lanka rejects fears of China's 'debt-trap diplomacy'". South China Morning Post (İngilizce). 22 Nisan 2019. 22 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2021. 
  122. ^ a b "Acker, Kevin, Deborah Bräutigam, and Yufan Huang. "Debt relief with Chinese characteristics." Acker, Kevin, Deborah Brautigam, and Yufan Huang (2020)" (PDF). 12 Şubat 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2021. 
  123. ^ Abeyagoonasekera, Asanga. "Rajapaksa's dysfunctional regime in Sri Lanka and its impact on South Asia". ORF (İngilizce). 23 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2022. 
  124. ^ "4. Sri Lanka and the BRI". Chatham House – International Affairs Think Tank (İngilizce). 10 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2021. 
  125. ^ "Sri Lanka, China seal controversial $1bn port deal". Kuwait Times. 29 Temmuz 2017. 2 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2017. 
  126. ^ Mitra, Devirupa. "Despite Security Assurances, Chinese Consolidation of Sri Lankan Ports Remains a Worry for India". TheWire.in. 31 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2017. 
  127. ^ Wong, Catherine (25 Şubat 2021). "China can extend Hambantota port lease to 198 years, Sri Lankan minister says". South China Morning Post. 9 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2021. 
  128. ^ "The IMF and World Bank have lost all legitimacy. We need new alternatives". openDemocracy (İngilizce). 11 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2021. 
  129. ^ Khaliq, Abdul (16 Nisan 2018). "Is Pakistan falling into China's debt trap?". Committee for the abolition of Illegitimate Debt. 16 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  130. ^ Aamir, Adnan (11 Mayıs 2020). "Pakistan request opens door for Belt and Road project debt relief". Nikkei. 2 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2023. 
  131. ^ Abi-Habib, Maria (19 Aralık 2018). "China's 'Belt and Road' Plan in Pakistan Takes a Military Turn". The New York Times. ISSN 0362-4331. 30 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2018. 
  132. ^ "The 'New Great Game': China's Debt-Trap Diplomacy". European Foundation for South Asian Studies. April 2017. 24 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. 
  133. ^ Siegfried O. Wolf (20 Haziran 2019). The China-Pakistan Economic Corridor of the Belt and Road Initiative: Concept, Context and Assessment. Springer. s. 310. ISBN 978-3-03-016198-9. 
  134. ^ Shaikh, Rizwan; Chen, Chien-Kai (28 Ağustos 2021). "China's Debt Trap in Pakistan? A Case Study of the CPEC Project". South Asia Research (İngilizce). 41 (3): 399-414. doi:10.1177/02627280211040650. ISSN 0262-7280. 
  135. ^ a b "Is Pakistan Hurtling Towards a Debt Trap With a String of Hydropower Projects With China?". The Wire. 21 Temmuz 2020. 4 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2023. 
  136. ^ "Pakistan pulls plug on dam deal over China's 'too strict' conditions in latest blow to Belt and Road plans". South China Morning Post. 16 Kasım 2017. 4 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2023. 
  137. ^ Larmer, Brook (13 Mart 2018). "A Malaysian Insta-City Becomes a Flash Point for Chinese Colonialism — and Capital Flight". The New York Times. 28 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  138. ^ "Did a Belt and Road project in Malaysia just crash and burn?". South China Morning Post (İngilizce). 17 Kasım 2020. 17 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2022. 
  139. ^ Palma, Stefania (9 Eylül 2018). "Malaysia cancels China-backed pipeline projects". Financial Times. 9 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Lim Guan Eng, Malaysian finance minister, said the cancelled projects were two oil and gas pipelines in mainland Malaysia and the island of Borneo that cost more than $1bn apiece, and a $795m pipeline linking the state of Malacca to a Petronas refinery and petrochemical plant in the state of Johor [...] Only an average of 13 percent of the pipelines' construction has been completed, while almost 90 percent of the projects' value has been paid to contractor China Petroleum Pipeline Bureau, according to the finance ministry. 
  140. ^ Ling, Chok Suat (26 Nisan 2019). "Dr Mahathir given honour to present speech, pledges full support for BRI". New Straits Times. 26 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2020. 
  141. ^ Mahbubani, Kishore. "How China could win over the post-coronavirus world and leave the U.S. behind". MarketWatch (İngilizce). 29 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2020. 
  142. ^ "Nasheed reignites 'debt trap' row with Chinese ambassador". Maldives Independent. 15 Aralık 2019. 2 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2023. 
  143. ^ Dixit, Rekha (13 Aralık 2019). "Chinese debt trap not just an economic issue: Maldives speaker Nasheed". The Week. 2 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2023. 
  144. ^ Ethirajan, Anbarasan (17 Eylül 2020). "China debt dogs Maldives' 'bridge to prosperity'". BBC News. 3 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2023. 
  145. ^ Mimrah Abdul Ghafoor (30 Haziran 2023). "China's sustained influence in the Maldives". 30 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  146. ^ "The path ahead for China's Belt and Road Initiative". The Economist. 9 Eylül 2023. ISSN 0013-0613. 9 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2023. Laos is up to its neck in debt. At the end of 2022 it owed $10.5bn to foreign lenders, the equivalent of 84% of its GDP. About half of the money had been borrowed from China. Last year Laos’s foreign-currency reserves fell so low that it struggled to buy fuel. Credit-rating agencies warned that it was close to defaulting. China has allowed Laos to defer debt repayments. 
  147. ^ MACAN-MARKAR, MARWAAN (23 Haziran 2022). "Laos faces public backlash as economy teeters toward default: Debt crisis triggers rare anger against communist leaders on social media". Nikkei Asia. 4 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2023. 
  148. ^ "Why do so many Asian nations want to be in China's debt?". Nikkei Asia (İngilizce). 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  149. ^ a b "Living in Debt: To Whom and How Much Does Tajikistan Owe?". Central Asian Bureau for Analytical Reporting. 17 Şubat 2021. 4 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2023. 
  150. ^ a b c d "Tajikistan: Chinese company gets gold mine in return for power plant". Eurasia Net. 11 Nisan 2018. 4 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2023. 
  151. ^ "World Bank – Tajikistan: Country Economic Update, Fall 2019". 29 Kasım 2019. 12 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  152. ^ "The Belt and Road Initiative: Forcing Europe to Reckon with China?". Council on Foreign Relations (İngilizce). 28 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021. 
  153. ^ Standish, Reid; Hafner, Asja; Tuhina, Gjeraqina; Brajovic, Slavica (14 Nisan 2021). "No Clear Option For Montenegro As It Tries To Repay $1 Billion Highway Debt To China". Radio Free Europe/Radio Liberty (İngilizce). 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2021. 
  154. ^ "China defends US$944 million loan to Montenegro for motorway project". South China Morning Post (İngilizce). 14 Nisan 2021. 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2021. 
  155. ^ Deron, Laure; Pairault, Thierry; Pasquali, Paola (26 Ekim 2021). "Montenegro, China, and the Media: A Highway to Disinformation?" (PDF). 14 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  156. ^ Huileng Tan (22 Ekim 2018). "China state media lash out at Pompeo's advice to Latin America". CNBC. 20 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2018. The project has been heavily criticized amid allegations of debt-trap diplomacy and neo-colonialism. 
  157. ^ Kraul, Chris (10 Aralık 2018). "Ecuador faces a huge budget deficit because of loans it received from China". Los Angeles Times. 12 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2019. 
  158. ^ "2019 China-Latin America Economic Bulletin | Global Development Policy Center". www.bu.edu. 10 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2021. 
  159. ^ "From Asia to Africa, China's "debt-trap diplomacy" was under siege in 2018". Quartz. 28 Aralık 2018. 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2019. 
  160. ^ "Debt-trap diplomacy not happening yet, but cause for concern". www.lowyinstitute.org (İngilizce). 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2022. 
  161. ^ Dobberstein, Laura. "China sought control of telecoms to spy on Micronesia". theregister.com (İngilizce). 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023. 
  162. ^ Barkin, Noah (16 Temmuz 2018). "Chinese 'highway to nowhere' haunts Montenegro". Reuters. 15 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2018. 
  163. ^ Cook, Erin (7 Eylül 2018). "South Pacific waking to China's 'debt-trap' diplomacy". Asia Times. Erişim tarihi: 9 Ekim 2018. 
  164. ^ "China's engagement with Trinidad and Tobago". Global Americans (İngilizce). 26 Mart 2019. 13 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Borç_tuzağı_diplomasisi&oldid=32571524" sayfasından alınmıştır