Vikipedi:Biçem el kitabı/Giriş bölümü
 | Bu sayfa Vikipedi için bir yönergedir. Sayfanın içeriği, uygulanması gereken bir standart olarak Vikipedistler tarafından benimsenmektedir. Ancak değiştirilmesi mümkündür ve sağduyuyla ele alınması gerekmektedir. Sayfada değişiklik yapmadan önce, bu değişikliklerin Vikipedistlerden onay aldığına emin olun. Uygun görmediğiniz bir madde varsa, tartışma sayfasında sebepleri ile açıkça belirtin. |
| Biçem el kitabı |
|---|
Bir Vikipedi maddesinin giriş bölümü ilk anabaşlıktan önceki bölümdür. Eğer varsa içerik tablosu genellikle giriş bölümü ile ilk anabaşlık arasında bulunur.
Giriş bölümünün özellikleri
Giriş bölümü, içeriği açıklayarak ve terimleri ifadeleyerek, maddenin konusu hakkında net ve kısa bir giriş yapmalıdır. Temelde bir paragraftan oluşması tavsiye edilse de maddenin uzunluğuna göre çeşitli paragraflar barındırabilir. Maddenin önemi hakkındaki belli başlı noktaları ve eğer varsa önemli tartışmaları özetleyerek maddenin temel noktaları hakkında okuyucuya bir fikir vermelidir. Bu bölüm maddenin başlı başına özlü bir anlatımı olmalı, açık ve anlaşılır bir dil ile yazılmalı, en az yazının geri kalanı kadar içindeki olgular titiz bir şekilde kaynaklarla desteklenmeli (bu kaynaklar yazının içinde gösterilmeli) ve okuyucuyu daha fazla okumaya teşvik etmelidir. Giriş bölümü bir özet olduğundan bu paragrafta kaynak gösterilmeyebilir ama bu kavram içerdiği olguların madde içinde desteklendiği koşulu ile beraber çalışır.
Not: Giriş bölümünü değiştirmek uzun maddelerde zor olabileceği için (çünkü bu bölüm için değiştirme bağlantısı yoktur), şu şekilde ufak bir numara bu bölümü maddenin diğer kısmından ayırarak değiştirmeye yardımcı olabilir: Herhangi bir bölüm için "değiştir"e tıklayın, önünüze gelen URL’de §ion=n kısmını §ion=0 ile değiştirin.
Kalın başlık
Maddenin konusu, yazıda belirtildiği ilk yerde, tercihen ilk cümlede, kalın fontlarla yazılmalıdır. Konunun adıyla sayfanın adı genellikle aynıdır, bununla birlikte başlıktaki kullanımıyla küçük farlılıklar ya da çeşitlilikler gösterebilir. Örneğin, “Birleşik Krallık” maddesinde
"Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda'daki Birleşik Krallık (genellikle Birleşik Krallık ya da BK olarak kısaltılır)"
olduğu gibi.
Bölümler ve içerik tablosu
Giriş bölümü bir bölüm olarak kabul edilmesine rağmen, bölüm başlığı yoktur. Eğer varsa, içerik tablosu genellikle giriş bölümü ile ilk bölüm başlığı arasında bulunur; ancak bu değişebilir (detaylı bilgi için şimdilik İngilizce Vikipedi'deki bu sayfaya bakınız).
Bağlantıları kurma
İlk paragraf, maddenin konusuna ilişkin bağlantıları kurmalıdır. Örneğin:
- Giriş (makale) : "Bir makalede, giriş...", ya da
- Giriş (müzik) : "Müzikte, giriş..."
Bu açıdan, okuyucuyu yormamak adına, konuya girmeden önceki bu bağlantıların sayısını gereğinden fazla tutmamak gerekir.
Anlaşılır bir tanıtım sağlama
Giriş bölümü, maddenin kısa bir şekli olarak, başlı başına maddeden ayrıldığında bile manalı olacak şekilde maddenin kısa bir özetini vermelidir. Yazının anlaşılırlığı, bu bölümde yazının kalanına göre daha büyük önem taşır ve okuyucuda yazının tamamına yönelik ilgi yaratmak özen gösterilmesi gereken bir noktadır. Giriş bölümündeki ilk cümle, şayet başlıktan tam olarak açık değilse, konunun en açık tanımı olmalıdır. Örnek olarak "Osmanlı Devleti" maddesinin varlığı 1922'de son bulan "Osmanlı Devleti tarihi" maddesi olmaktadır (…’in Tarihi ve benzeri başlıklar).
Seçkin maddeler kılavuzuna göre, giriş “bir tanımlama veya konunun açık bir tasviri" ile başlar. Bu bölüm konu el verdiğince açık ve detaysız olmalıdır. Bir ansiklopedinin amacı bilgiyi pek çok insan için anlaşılabilir biçimde kodlamaktır. Konunun içeriği geliştikçe anlaşılmasının konu hakkında bilgili kişilere bağlı kalma ihtimali olsa da, bir konunun ne olduğuyla ilgili açık tanımlamalar giriş bölümünde gerçekleştirilir ve bu bölümün genelin anlayacağı kadar basit tutulması lazımdır.
Girişte özel bir terminolojiden kaçınılmalıdır. Genelde kullanılmayan terimler konuyu tanımlamada gerekli ise bunlar yazının içine konmalı, basitçe açıklanmalı ve bağlantılanmalıdır. Konu, genel okura yabancı gelmeyecek bir bağlamda sunulmalıdır. Örneğin, bir semtin enlem ve boylamlarını vermek yerine, onun bir şehrin banliyösü olduğunu ya da "abc" ülkesi için tarımsal bir bölge olduğunu belirtmek daha faydalı olabilir.
Uygun uzunlukta olma
Giriş bölümünün uygun uzunlukta olması maddenin toplam uzunluğuna bağlıdır. Genel bir kılavuz olarak giriş 3 ya da 4 paragraftan uzun olmamalıdır. Aşağıdaki önerilere bakınız.
| < 15,000 karakter | Orta Uzunluk | > 30,000 karakter |
|---|---|---|
| Bir ya da iki paragraf | İki ya da üç paragraf | Üç ya da dört paragraf |
Planlanan Wikipedia 1.0 sürümü (Wikipedia’nın CD, DVD ve basılı olarak yayınlanacak sabit sürümü) için bir öneri de sadece maddelerin web versiyonlarındaki giriş bölümlerini kullanmaktır.
Biyografilerde giriş bölümü
Ek olarak kişi maddelerinde aşağıdaki bölümlerin belirtilen şekilde bulunması gerekir:
- Kişinin adı ve varsa unvanı, titri
- Bilindiği kadarıyla doğum ve varsa ölüm tarihleri
- Bağlam (bulunduğu yer, milliyeti, vatandaşlığı (tabiyeti) ve/veya etnik kökeni)
- Günümüzdeki çoğu durumda bu, kişinin kayda değerliğinin konu olduğu dönemde vatandaşı, yurttaşı olduğu ülke, uyruğu (ülkenin vatandaşlık, tabiyet kanunlarına göre) anlamına gelmektedir.
- Etnik köken veya cinsiyet [aynı zamanda cinsel yönelim (gey, lezbiyen, biseksüel, heteroseksüel) veya cinsiyet kimliği (transcinsel, transvesti)] genellikle ilgili kişinin kayda değerliğiyle alakası olmadığı sürece belirtilmemelidir. Benzer şekilde, evvelki vatandaşlığından veya milliyetinden de ilgili kişinin kayda değerliğiyle ilintili değilse giriş paragrafında bahsedilmemelidir.
- Kişinin ne yaptığı, meşgalesi
- Kişinin neden kayda değer olduğu