Şubat Devrimi
| Şubat Devrimi Февральская революция | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rus Devrimi (1917) ve 1917-23 Devrimleri | |||||||||
 Petrograd'daki protestolar, Mart 1917 | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Rus İmparatorluğu Kralcılar |
 İlerici Blok Sosyalistler | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
 II. Nikolay Nikolay Golitsyn Sergey Khabalov Mikhail Belyaev Nikolai Ivanov Vladimir Purişkeviç Alexander Dubrovin |
Georgi Lvov Pavel Milyukov Aleksandr Guçkov Aleksandr Kerenski Viktor Çernov Julius Martov Aleksandr Şlyapnikov | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| Petrograd Polisi: 3.500 | Bilinmeyen | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Petrograd'da 1.443 kişi öldürüldü | |||||||||
.jpg)
Şubat Devrimi (Rusça: Февральская революция; Fevraliskaya Revolyutsiya, Sovyet tarih yazımında; Şubat Burjuva Demokratik Devrimi), I. Dünya Savaşı sırasında 1917'de ortaya çıkan devrimci harekettir. Devrim, 1917'de Rusya'da gerçekleşen iki devrimden ilkiydi.
Devrimin ana olayları, monarşiye karşı uzun süredir devam eden hoşnutsuzluğun 23 Şubat (8 Mart Yeni Takvim) gıda karnesine karşı kitlesel protestolara dönüştüğü Rusya'nın o zamanki başkenti Petrograd'da (şimdiki Saint Petersburg) ve yakınında gerçekleşti.[1] Devrimci faaliyet yaklaşık sekiz gün sürdü, kitlesel gösteriler ve Rus monarşisinin son sadık güçleri olan polis ve jandarmalarla şiddetli silahlı çatışmalar yaşandı. 12 Mart'ta, başkentin garnizonunun güçleri devrimcilerin yanında yer aldı. Üç gün sonra II. Nicholas tahttan çekildi ve Romanov hanedanlığı sona erdi. Georgy Lvov yönetimindeki Rusya Geçici Hükümeti, Rusya Bakanlar Konseyi'nin yerini aldı.
Geçici Hükûmet'in pek sevilmediği ortaya çıktı ve ikili iktidarı Petrograd Sovyeti ile paylaşmak zorunda kaldı. Hükûmetin yüzlerce protestocuyu öldürdüğü Temmuz Günleri'nin ardından Alexander Kerensky hükûmetin başına geçti. Rusya'yı halkın istemediği dünya savaşına dahil etmeye çalışırken, gıda kıtlığı ve kitlesel işsizlik de dahil olmak üzere Rusya'nın acil sorunlarını çözemedi. Geçici Hükûmetin başarısızlıkları aynı yıl komünist Bolşeviklerin Ekim Devrimi'ne yol açtı. Şubat Devrimi ülkeyi zayıflatmıştı, Ekim Devrimi bunu kırdı ve sonuçta Rusya İç Savaşı ve sonunda Sovyetler Birliği'nin kurulmasıyla sonuçlandı.
Devrim herhangi bir gerçek liderlik ya da resmi planlama olmadan patlak verdi.[2] Rusya, 1914'te Birinci Dünya Savaşı'nın başlamasından sonra daha da artan bir dizi ekonomik ve sosyal sorundan muzdaripti. Şehrin garnizonunda hoşnutsuz askerler, başta ekmek kuyruklarındaki kadınlar ve sokaklardaki grevci işçiler eylemlere katıldı. Başkentin disiplinsiz garnizonunun giderek daha fazla askeri firar ettikçe ve sadık birlikler Doğu Cephesinde kaldıkça, şehir kaosa sürüklendi ve Çar'ın generallerinin tavsiyesi üzerine tahttan çekilme kararı almasına yol açtı. Şubat 1917'deki protestolar sırasında toplamda 1.400'den fazla kişi öldürüldü [3] Devrimin tarihyazımsal nedenleri çeşitlilik göstermektedir. Sovyetler Birliği döneminde yazan Rus tarihçiler, bunun nedeni olarak proletaryanın burjuvazinin büyümesine karşı duyduğu öfkeyi gösterdiler. Rus liberalleri Birinci Dünya Savaşı'ndan alıntı yaptı. Revizyonistler bu savaşın serf döneminden sonraki toprak anlaşmazlıklarına kadar uzandığını gördüler. Modern tarihçiler bu faktörlerin bir kombinasyonundan bahsediyor ve olayın mitolojikleştirilmesini eleştiriyorlar.
Sebepleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Şubat Devrimi I. Dünya Savaşının en yoğun olarak yaşandığı dönemde patlak vermiş olsa da kökleri çok daha eskiye dayanır. Devrimin temel sebeplerinden başlıcası Çarlık rejiminin 19. ve 20. yüzyıllarda sosyal, ekonomik ve siyasi yapısını modernleştirmeye çalışırken otokratik bir monarşide ısrarcı olunmasıdır. Gelişmekte olan kapitalizm ile otokrasi artık uzlaşmaz çelişkiler biriktirmeye başlar.
Şubat Devriminin sebepleri arasında toprak sahipleri tarafından kötü muameleye uğrayan topraksız köylülerin durumu, şehirdeki işçilerin oldukça kötü koşullarda çalışmaları ve Batıdan gelen özgürlükçü fikir akımları eklenebilir. Özellikle savaş döneminde yaşanan kıtlıklar, askeri alanda yaşanan başarısızlıklar da rejime olan güveni sarsıcı etkide bulunmuştur.[4] Bu dönemde yaşanan 1905 Rus Devrimi 1917 yılında yaşanacaklar için bir uyarı olmuştur.
Devrime giden süreçte özellikle topyekün savaş kapsamında Çariçe Aleksandra Fyodorovna ve beraberindeki Grigori Rasputin tarafından yapılan uygulamalar genel olarak tepki çekmeye başlamıştır. I. Dünya Savaşı patlak verdiğinde Lenin önderliğindeki Bolşevikler ve Martov önderliğindeki Menşevikler haricindeki tüm siyasi partiler ve toplumsal katmanlar milliyetçi bir hezeyan içinde savaşı olumlamıştır. Savaşın ilk döneminde bazı muharebelerde başarılar yaşansa da 1916 yılındaki Brusilov Taarruzunda ağır yenilgi alınınca çok büyük kayıplar verilmiştir. Buna bağlı olarak askerler arasında düşen moral kimi isyanlara dönüşmüştür. Asker kaçaklarının sayısı artmış, savaşın sebebi ve Çar II. Nikolay iktidarı sorgulanmaya başlamıştır. Çarın savaşın gidişatını değiştirmek adına kendisin başkomutan ilan etmesi de etkisiz kalmış, yaşanan askeri yenilgilerin doğrudan sorumlusu haline gelmiştir. 1916 yılının sonunda yaşanan Rasputin cinayeti asillerin rejimi kurtarma çabalarının sonuncusu olarak değerlendirilir.
Ülke içinde savaşın getirdiği zorluklar kendisini yoksulluk, açlık, işsizlik olarak göstermeye başlar. Rus ekonomisi üretimini sürdürse de savaş yüzünden Avrupa pazarından mahrum kalır. Enflasyon artarken, ücretler düşer. Parlamentonun alt kanadı olan Duma, Çardan yeni bir hükûmet kurmasını istese de öneriler dikkate alınmaz. Ordunun ve asillerin desteğini de kaybeden Çarlık rejimi, yoksul halk kitlelerinin ve askerlerin kendiliğinden gelişen eylemleri sonucunda devrilir.
Gelişimi
[değiştir | kaynağı değiştir]8 Mart (23 Şubat) günü Rusya İmparatorluğunun başkenti Petrograd'da gıda dağıtımının düzenlenmesini talep eden bir gösteri yapılmış ve onbinlerce gösterici toplanmıştır. Başlangıçta ılımlı bir şekilde ilerleyen gösteri büyüyerek kentin işçilerinin çoğunluğunun desteğini alınca yayılmıştır. Başbakan Nikolay Golitsyn durumu çözmekten vazgeçerek istifasını istemiş fakat II. Nikolay bunu reddederek şehrin asayişinden sorumlu Khabarov'a gösteriyi bastırmasını emretmiştir. 11 Mart (26 Şubat)'ta Nevski Bulvarı'nda polis göstericilere ateş açınca çok sayıda gösterici öldürülmüştür. Bu gelişmeye tepki gösteren Pavlovsky Alayına bağlı bir kısım erat isyan başlatmış ve Petrograd'da konuşlandırılan diğer alaylar da isyanı bastıranlar ve işçiler safına geçenler arasında kargaşa yaşanmıştır. Duma Başkanı Mihail Rodziyanko II. Nikolay'a karşı kentin kaos durumunda olduğunu ve hızla yeni hükûmetin kurulması gerektiğini bildirmiştir. II. Nikolay ise General Ivanov'a birkaç alayı başkente naklederek isyanı bastırmayı emretmiştir.
Devrim
[değiştir | kaynağı değiştir]12 Mart (27 Şubat) günü Bolinsky Alayına bağlı erler astsubayı vurarak firar etmeye başlamış ve akşama kadar diğer alaylar da isyana katılmıştır. İsyancı erler ve işçiler, İçişleri Bakanlığı ile Genelkurmay Başkanlığı cephanelere saldırarak silahları elde etmiştir. General Habarov Deniz Kuvvetleri karargâhına sığınarak savunmayı denediyse firarları durduramamış ve 27 Şubat'ta Moskova'da Mart ayının başlarında diğer kentlerde de devrim başlamış ve askerler tarafından desteklenmiştir. II. Nikolay Duma'nın feshini emretmiş ve Duma Başkanı Rodziyanko 12 milletvekiliden oluşan geçici komitesini kurmuştur. Rodziyanko komitenin iktidara geçmesini kararlaştırarak devlet organlarını el koymaya başlamıştır. Öte yandan, 1905 yılının deneyimleriyle öz yönetim organları olan Sovyetleri kurmaya çalışan Menşevik milletvekilleri ile işçilerin temsilcileri, Nikolay Çheidze'nin başkanlığında Petrograd Sovyeti kurulmuştur.
Sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Devrimin başarılı olmasının ardından İsviçre'de sürgünde olan Bolşevik lider Lenin Mühürlü Tren ile Petrograd'a 3 Nisan 1917 tarihinde ulaşır. Derhal partisini yeni döneme hazırlamak adına Nisan Tezleri olarak bilenen açıklamaları yapar. Buna göre sürmekte olan savaş emperyalist bir savaştır ve kesinlikle desteklenmemelidir. Savaşın iktidardaki burjuvaziye karşı iç savaşa dönüştürülmesini savunan Lenin Bolşevikler önderliğindeki proletaryanın iktidarı kendi kurduğu Sovyetler adına almasını talep eder. Başlangıçta kendi partisi içinde bile destek bulmayan Lenin'in fikirleri ülkede yaşanan gerçeklerle olumlanacak ve Bolşeviklerin hızlı bir şekilde örgütlenerek güçlenmesine yol açacaktır. Bu dönemde Temmuz Günleri burjuva iktidarının sertlik yanlısı tutumunu göstermiş, Kornilov Olayı ile de iktidardaki Aleksandr Kerenski hükûmetinin Çarlık rejimi yanlısı komutanlarla iş birliği ortaya çıkmıştır. Eylül ayıyla birlikte artık ülkedeki en ciddi siyasi güç olan Bolşevikler Ekim Devrimi ile birlikte iktidarı alacaktır.
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Golitsyn -
Rodziyanko -
Çheidze -
Kerenski
_Chkheidze_(1864-1926),_Georgian_Menshevik_politician_(small).jpg)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ History of the Women's Day 19 Mart 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Steinberg, Mark (2017). The Russian Revolution. Oxford University Press. s. 69. ISBN 978-0-19-922762-4.
- ^ Curtis 1957, p. 30.
- ^ Bu açıdan baklıldığında Rus-Japon Savaşı ve sonrasında yaşanan Kanlı Pazar ile Potemkin Zırhlısı Ayaklanması ülkedeki siyasi ve toplumsal havayı anlamak adına çok önemlidir
İlgili şarkılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Millî marşı Рабочая марсельеза (Raboçaya Marseleza; La Marseillaise'den alındı) Dinle
