III. Ağa Han: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

Satır içi

Sayfanın 00.31, 24 Nisan 2014 tarihindeki hâli

III. Ağa Han, asıl adı Sultan Sır Muhammed Şah (2 Kasım 1877-11 Temmuz 1957), Şiiliğin Nizari İsmaili tarikatının imamı, II. Ağa Han'ın tek oğlu olan III. Ağa Han 1885'te babasının yerine geçmiştir.

Kişiliği ve yaşamı

Büyük Britanya-Hindistanı'nın toprağı olan Karaçi'de II. Ağa Han ile onun Üçüncü hanımı ve Kaçar Hanedanı'ndan Feth Ali Şah Kaçar'ın torunu olan Newab A'liye Şemsül-Mülük'ün evlâdı olarak dünyaya geldi.^[1] İran Kaçar Hanedanı şah sülalesinden gelen annesinin gözetimi altında, sadece İslâm Dînî ve Doğu tarzı bir eğitim almakla yetinmeyen III. Ağa Han, babasının almasına müsaade edilmeyen kuvvetli bir Avrupaî tarzı Batı eğitimi alma olanağına da erişti. Ayrıca, Eton College ile Cambridge Üniversitesi'ne de devam etti.^[2]

Kendi cemaatinin sorunlarıyla yakından ilgilenen III. Ağa Han, aynı zamanda tüm Hindistan Müslümanlarının önderi haline geldi. Hindistan'daki Müslüman azınlığın çıkarlarının korunup durumlarının iyileştirilmesi amacıyla 1906'da genel vali Lord Minto'yu ziyaret eden Müslüman temsilcilere başkanlık etti. 1909'daki Morley-Minto reformları Hint Müslümanlarına ayrı seçim hakkı getirdi. Tüm Hint Müslümanları Birliği'nin ilk yıllarında başkanlığını yürüten III. Ağa Han,^[3] Aligarh'daki Müslüman okulunun üniversiteye dönüştürülmesi için bir fon kurulmasına önayak oldu; bu amacı 1920'de gerçekleşti.

I. Dünya savaşındaki tutumu

I. Dünya Savaşı'nda İtilaf Devletleri'ni destekledi. ama savaşı izleyen barış konferansında Osmanlı Devleti'ne karşı insaflı davranılması gerektiğini savundu. Hindistan anayasa reformuyla ilgili olarak 1930-1932 arasında Londra'da yapılan yuvarlak masa toplantılarında önemli bir rol oynadı.

Alevî-Bâtınîliğin mutlak temsilcisi sıfatıyla Nizârî İsmâilîleri'nin İmâm-ı Â'zâmı III. Ağa Han'ın Hilâfetin ilgasıyla alâkalı görüşleri^[4]

Alevî-Bâtınîliğin yeryüzündeki mutlak temsilcisi Kırk Sekizinci Nizâr’îyye İsmâilîyye İmâmı "III. Ağa Han", 3 Mart, 1924'te İsmet İnönü'ye gönderdiği mektubunda hilâfetin kaldırılmasının Dünya'daki İslâm birliğinini sarsacağını ve bu nedenle muhafaza edilmesi gerektiğine işâret etmişti. Görüşleri "The Times" (Londra) dergisinde yayınlanmıştı.

Hindistan Hilâfet Hareketi

"III. Ağa Han" 1923 yılında Hindistan'da "Hilâfet Hareketi" adı verilen bir teşkilât oluşturdu. Tüm dünyadaki Alevî-Bâtınîlerinin mukaddes Dâ’î-i Â'zamlığı makâmının sahibi olması nedeniyle, şimdi boşalmış olan bu "Siyâsî-Hilâfet" makâmın geleceği ile de yakınen ilgilenmeğe başlamıştı. Maksadı Hilâfeti savunmak olan bu teşkilat Londra'da birçok girişimlerde bulunmuş ve Hilâfet'in bir şekilde devam etmesini savunmuştu. Ayrıca, Hilâfet taraftarı fikirlerini İsmet Paşa'ya gönderdiği bir mektubunda dile getirmiş ve Hilâfet'in kaldırılmasının İslâm birliğini zedeleyeceği yönündeki fikirlerini açarak İsmet Paşa'yı Hilâfet'in devam ettirilmesi hususunda iknâ etmeğe uğraşmıştı. O zamana kadar hep "Batı" taraftarı olarak tanınan "III. Ağa Han" ortaya koymuş olduğu bu tavrıyla ortaya çıkan bir "İslâm-Batı" çekişmesi/sürtüşmesi sürecinde ilk defa "Batılıları" memnûn etmeyen bir tavır içine girmiş oldu.

Ayrıca bakınız: Nizârî-İsmâilî Net

Nedenleri

"III. Ağa Han", hem Alevî-Nizârî Hindistan Müslümanlarının "Sahib-i Â'zamı" olması, hem de Fâtımîler Hâlifeliği Hanedânı soyundan gelmesi fırsatını değerlendirerek Alevî-Nizârî Hindistan Müslümanları Hilâfet Hareketi'nin önderliğini de üstlenerek, kendi temsil ettiği Nizârî İsmâilîyye mezhebine bağlı olan Müslümanlar nezdindeki konumunu güçlendirmişti.

Milletler Cemiyeti temsilciliği

1932'de hem Cenevre Dünya Silahsızlanma Konferansı'nda, hem de Milletler Cemiyeti Kurulu'nda Hindistan'ı temsil etti. 1934-1937 arasında Milletler Cemiyeti'nde ülkesini temsil etmeyi sürdürdü. 1937'de Cemiyet'in başkanlığına seçildi. II. Dünya Savaşı sırasında İsviçre'ye yerleşerek siyasal yaşamdan çekildi.

Özel zevkleri

Ağa Han, Salkanot cinsi yarış atları yetiştirmekle de ün yapmıştı.

Ölümü

11 Temmuz 1957'de vefat ettiğinde Versoix, Geneve'de bulunan yakınlarına bir noter aracılığıyla ulaştırdığı mektubunda Nizâr’îyye-İsmâ‘îlî İmâmı olarak, öz oğlu ve ünlü sinema oyuncusu Rita Hayworth'un Üçüncü kocası^[5]^[6] Aly Salamon Han'ın oğlu, Şah Kerîm el-Hüseyinî Han'ı Nizârî İmâmı tâyin ettiğini açıkladı.

Kaynakça

^ Defteri, Ferhad (1990). The Ismā‘īlīs: Their History and Doctrines. Cambridge: Cambridge University Press. s. 518. ISBN 0-521-42974-9.
^ "Aga Khan, Fashionable Londoner, Holds Enormous Power in Islam", The New York Times,8 July 1923, p. XX5.
^ John Keay (2001). India: A History. Grove Press. s. 468.
^ Khilafat Movement
^ "Rita Hayworth Files Divorce Action in Reno," Los Angeles Times, 2 Eylül, 1951.
^ Prince Aly Khan (İngilizce)

Şii İslam unvanları
Önce gelen II. Ağa Han Nizârî-İsmâ‘îl’îyye İmâmı	İmâm Muhammed Şah III. Ağa Han Kırk Sekizinci Nizâr’îyye Dâ’î-i Â'zamı Şîʿa Nizârî-İsmâ‘îlî İmâmı 1885 - 1957	Sonra gelen Şah Kerîm el-Hüseyinî IV. Ağa Han İsmâ‘îlî-Nizârîlik İmâmı

[Daftary-Ismailis-1] Defteri, Ferhad (1990). The Ismā‘īlīs: Their History and Doctrines. Cambridge: Cambridge University Press. s. 518. ISBN 0-521-42974-9.

[2] "Aga Khan, Fashionable Londoner, Holds Enormous Power in Islam", The New York Times,8 July 1923, p. XX5.

[3] John Keay (2001). India: A History. Grove Press. s. 468.

[4] Khilafat Movement

[5] "Rita Hayworth Files Divorce Action in Reno," Los Angeles Times, 2 Eylül, 1951.

[6] Prince Aly Khan (İngilizce)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ 27. satır: / 27. satır: @@
 === Ölümü ===
-Temmuz 1957'de vefat ettiğinde Versoix, [[Geneve]]'de bulunan yakınlarına bir noter aracılığıyla ulaştırdığı mektubunda [[Nizâr’îyye]]-[[İsmâ‘îlî]] [[İmâmet (İsmâ‘ilî i'tikadı)|İmâmı]] olarak, öz oğlu ve ünlü [[sinema]] oyuncusu [[Rita Hayworth]]'un Üçüncü kocası<ref>"Rita Hayworth Files Divorce Action in Reno," ''[[Los Angeles Times]],'' 2 Eylül, 1951.</ref> Aly Salamon Han'ın oğlu, [[IV. Ağa Han|Şah Kerîm el-Hüseyinî Han]]'ı [[Nizârî]] [[İmâmet (Şîʿa i'tikadı)|İmâmı]] tâyin ettiğini açıkladı.
+Temmuz 1957'de vefat ettiğinde Versoix, [[Geneve]]'de bulunan yakınlarına bir noter aracılığıyla ulaştırdığı mektubunda [[Nizâr’îyye]]-[[İsmâ‘îlî]] [[İmâmet (İsmâ‘ilî i'tikadı)|İmâmı]] olarak, öz oğlu ve ünlü [[sinema]] oyuncusu [[Rita Hayworth]]'un Üçüncü kocası<ref>"[[Rita Hayworth]] Files Divorce Action in Reno," ''[[Los Angeles Times]],'' 2 Eylül, 1951.</ref><ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Prince_Aly_Khan Prince Aly Khan] {{ing}}</ref> Aly Salamon Han'ın oğlu, [[IV. Ağa Han|Şah Kerîm el-Hüseyinî Han]]'ı [[Nizârî]] [[İmâmet (Şîʿa i'tikadı)|İmâmı]] tâyin ettiğini açıkladı.
 == Kaynakça ==